VOV4.Jarai-Tơlơi dưi bơkơnar [ơi anăp tơlơi phiăn le\ jing tơlơi dưi ană mơnuih. Anun le\ tơlơi dưi jing sa ]ô mơnuih [ôn sang [ơi anăp hăng tơlơi phiăn kơnuk kơna; [u hơmâo tơlơi phiăn kah pơpha lăng ba, tơlơi dưi bruă mă, tơlơi anet prong hai bơkơnar soh [ơi anăp tơlơi phiăn laih anun dưi hơmâo tơlơi phiăn kơnuk kơna pơgang bơkơnar soh.

{ơi dêh ]ar ta, tơlơi bơkơnar dưi hơmâo tơlơi phiăn dêh ]ar ta pơkă, ]ih pioh laih amăng Phiah phiăn thun 1946, 1959, 1980 hăng thun 1992. Mơta tơlơi 6, 7 Phiah phiăn thun 1946 pơkă: “Abih bang mơnuih [ôn sang dêh ]ar Việt Nam lêng kơ hơmâo tơlơi dưi djop mơta: Kơđi ]ar, bơwih [ong huă, gru grua thâo thăi” hăng “Abih bang mơnuih [ôn sang dêh ]ar Việt Nam lêng kơ bơkơnar soh [ơi anăp tơlơi phiăn, lêng kơ dưi ngă hrom amăng gong gai kơnuk kơna laih anun bruă ako\ pơdong lo\n ia tui hluai hăng tơlơi thâo hăng pran jua tơpă hiam mơ\ng pô”. Ơi Giàng Sần Pao, khua hơđăp anom bruă sem kơđi mơnuih [ôn sang tơring glông Bắc Hà, tơring ]ar Lào Cai pơsit:

“Tơlơi phiăn Việt Nam hơmâo pơkă, boh nik `u amăng Phiah phiăn, Hơdrôm hră kơđi tơlơi soh pơkă abih bang mơnuih [ôn sang lêng kơ bơkơnar soh [ơi anăp tơlơi phiăn, [u hơmâo kah pơpha pơdrong asah, [un rin, [u kah pơpha djuai ania pơpă [udah tơlơi đăo ôh. Hlơi pô ngă soh le\ khom tu\ tơlơi phat kơđi tơlơi soh `u ngă, Hơdrôm hră tơlơi phiăn kơđi soh pơkă, djop mơnuih, [u hơmâo lăi khua mua [udah mơnuih đô] đa] ôh, [ing hơmâo tơlơi dưi ngă khua hăng mơnuih [ôn sang hai bơkơnar soh [ơi anăp tơlơi phiăn, [u djơ\ lăi ih le\ ngă khua [u tu\ tơlơi phat kơđi [udah [u hơmâo tơlơi soh ôh, hlơi ngă soh, tu\ tơlơi phat kơđi kar kăi soh”.

Amăng rơnuk mut phung hăng jar kmar ră anai, Phiah phiăn dêh ]ar ta thun 2013 ăt ]ih pơkra hăng pơhrua nao dơ\ng kiăng djơ\ găl hăng tơlơi bơkơnar [ơi anăp tơlơi phiăn hơmâo lăi pơthâo djop tum. Rơđah biă mă `u, Phiah phiăn dêh ]ar ta pơsit, ano\ bơkơnar [ơi anăp tơlơi phiăn le\, tơlơi dưi atur phun mơ\ng ană mơnuih. Bruă pok tui lu hloh mơnuih dưi lăi bơkơnar soh [ơi anăp tơlơi phiăn amăng djop bruă mă, tơlơi hơdip mơda mơnuih [ôn sang. Ăt tui hăng ơi Giàng Sần Pao, hăng tơlơi pơmin djop mơnuih lêng bơkơnar soh [ơi anăp tơlơi phiăn, Phiah phiăn hơmâo pơkă rơđah rơđong tơlơi glăm ba, gơgrong [ơi anăp tơlơi phiăn ăt kah hăng tơlơi dưi mơnuih [ôn sang mơ\ng [ing ngă soh glăi tơlơi phiăn:

“Thun blan rơgao Ping gah hăng Kơnuk kơna hơmâo mă, ba nao lu khua mua apăn bruă kơnuk kơna ngă soh khom phat kơđi, tăp năng khua pơprong pơ gơnong dlông amăng Kơnuk kơna, yua kơ anun ta [uh rơđah tơlơi phiăn kơnuk kơna bơkơnar soh, Hơdrôm hră tơlơi phiăn kơđi soh thun 2015 hơmâo pơkă: abih bang djop mơnuih [ôn sang dêh ]ar lêng kơ bơkơnar soh, mơnuih dêh ]ar ta] rơngiao ngă soh tơlơi phiăn [ơi Việt Nam ăt bơkơnar hăng mơnuih [ôn sang Việt Nam mơ\n hăng ano\ bơtơhmal tui hăng tơlơi phiăn, [u hơmâo hlơi do\ gah rơngiao kơ tơlơi phiăn ôh.

Abih bang mơnuih [ôn sang dêh ]ar boh nik `u mơnuih djuai [iă, djop djuai ania hnun soh, djuai ania [iă [udah djuai ania lar hai lêng kơ bơkơnar soh [ơi anăp kơ tơlơi phiăn, tui hluai tơlơi glăm ba hlơi pô djop 18 thun laih sit ngă soh khom tu\ tơlơi bơtơhmal hrup soh. Tơdah tơlơi soh kơtang hlơi djop mơ\ng 14 thun pơdlông, tơlơi soh prong [ing mơ\ng 15, 16 thun  hai lêng kơ phat kơđi yua tơlơi soh gơ`u”.

{ơi dêh ]ar ta tơlơi dưi bơkơnar [ơi anăp tơlơi phiăn hăng mơnuih djuai [iă hơmâo pơkă amăng Hră pơtrun mrô 32/2016/QĐ-TTg lơ 8/8/2016 mơ\ng Kơnuk kơna pơtrun kơ jơlan hơdră djru pơsir kơđi kơ mơnuih [ôn sang kual tơnap tap,  kah hăng: Djru ba bruă hmư\ tơlơi pơsir kơđi, djru kơ mơnuih [ôn sang djuai [iă, [ing tơnap tap, kual [un rin; djru brơi bruă tơgu\ kơđi tơnap tap [udah kơđi soh prong; djru prăk apah pơtô kơ [ing ngă bruă gah tơlơi phiăn amăng anom djru tơlơi phiăn kơnuk kơna [ơi hơdôm plơi pla, tơring ]ar [un rin, să tơnap tap, kual plơi pla [u hơmâo prăk apah [ing nai thâo kơđi….

Ơi Giàng Sần Pao brơi thâo dơ\ng,  amăng hơdră tơgu\ kơđi tơlơi soh hăng kơđi mơnuih [ôn sang, `u pô tom ngă lu tal arăng phat kơđi mơnuih djuai [iă ngă soh. Mơ\ng anun `u [uh rơđah tơlơi phiăn kơnuk kơna pơpu\ hăng pơgang tơlơi dưi ană mơnuih, pơgang tơlơi bơkơnar:

“Tơdah ta [u thâo hluh ôh tơlơi phiăn le\ ta kơnang kơ nai thâo kơđi pơtô brơi [udah apah nai thâo kơđi, tơdah ta [u thâo prah pơgang mă kơđi ta pô amăng Hơdrôm hră kơđi tơlơi soh hăng mơnuih [ôn sang ăt hnun mơ\n, tơlơi phiăn kơđi soh, tơlơi phiăn mơnuih [ôn sang arăng pơkă tong ten laih, djop mơnuih bơkơnar soh lơ\m tơgu\ kơđi pơsir kơđi.

Hlơi aka [u thâo hluh tơlơi phiăn kơđi le\  kơnang kơ pô pơko\n thâo kơđi [udah apah nai thâo kơđi djru pơgang ba. Tơdah kơđi soh prong [u hơmâo prăk apah nai thâo kơđi hă, arăng pơ]râo brơi nai thâo kơđi djru prah pơgang, mơnuih djuai [iă tơdah [u thâo pơhiăp tơlơi dêh ]ar arăng apah mơnuih djru pơblang brơi, kiăng pơgang tơlơi gal lăp djơ\ kơ pô hơmâo kơđi”.

Tơlơi dưi bơkơnar [ơi anăp tơlơi phiăn mơ\ng mơnuih djuai [iă hrup hăng djop djuai ania pơko\n đô], tơlơi phiăn dêh ]ar [u hơmâo pơkă phara ôh, ko\n kah pơpha lơi hơdră pơsir kơđi; jing tơlơi dưi djop mơnuih khom tu\ mă kar kăi soh djop mông, djop anih hăng djop bruă. Tơlơi dưi anun hơmâo tơlơi phiăn pơgang brơi bơkơnar kah hăng kiăng hơmâo ano\ pơkă, tơlơi sem lăng djơ\ mơ\ng kơnuk kơna pơsir bruă kơ mơnuih [ôn sang. Yua kơ anun, tơlơi phiăn hơmâo ]ih pioh laih tơlơi dưi bơkơnar hăng pơjing rai tơlơi mă bruă pơgang pioh tơlơi dưi anun lơ\m arăng ngă soh glăi, hăng djop bruă mă, tơlơi soh lêng kơ phat kơđi bơkơnar soh [ơi anăp tơlơi phiăn dêh ]ar pơtrun.

Nay Jek: Pơblang