VOV4.Jarai - 15 thun hlâo, giăm 100 boh sang ano\ [ơi plơi Giang Đông, să Ea Đăh, tơring glông Krông Năng, tơring ]ar Daklak, arăng ba đuăi mơng glai rưng, nao do\ pơ anih do\ phrâo, hơmâo pơkra djop laih anih anom, dram gơnam. Khă hnun, ăt hơmâo lu tơlơi aka [u djơ\, pơdong plơi phrâo [u nao hro\m hăng brơi hmua ngă ôh, jing amăng lu thun rơgao, neh met wa hơdip [u hơđong ôh, pơwơ\t glăi hơdip pơ rơngôl.

Năng ai `u 30 thun hlâo, sang ano\ ayong Sùng A Sành hro\m hăng hơdôm pluh sang ano\ djuai ania Mông mơng hơdôm boh tơring ]ar Yu\ kơdư dêh ]ar mut nao hơdip pơ kual glai rưng giăm Anih wai lăng lon mơnai glai rưng Ea Sô, pơdong plơi Giang Đông, gah să Ea Đăh, tơring glông Krông Năng, Daklak.

Do\ amăng krah đang glai, [u hơmâo apui, [u hơmâo jơlan hiam, sang hră [u hơmâo, sang ia jrao [u hơmâo lơi, tơdơi hơdip tơnap abih ano\ nao yơh. Thun 2005, lơ\m Kơnuk kơna hơmâo kơc\ăo bruă pơdong plơi phrâo [ơi tong krah să, ană plơi tlao hok biă mă yua dah tơbiă đuăi mơng glai nao hơdip pơ anih do\ phrâo hơmâo apui, sang hră, sang ia jrao.

Samơ\ “tơlơi hok mơ-ak anai [u hơmâo ha c\ơgam ôh’’, tơdơi hơdip [ơi plơi phrâo tơnap hloh kơ plơi hơđăp yua lon tơnah kơhniă, lon [u hiam, [u dưi hơdip ôh. Tui anun yơh, hơdôm pluh sang ano\ jak [ing go\p `u pơwơ\t glăi hơdip pơ glai dong. Ayong Sùng A Sành lăi pơthâo:

“Yua tơnap tap đơi jing Kơnuk kơna brơi rai do\ pơ anai. Rai pơ anai le\ lon tơnah [u hơmâo, lon ngă hmua sat biă mă, 5 boh sang hơmâo 5 ar đôc\, [u dưi hơdip ôh yua anun, ră anai gơmơi pơwơ\t glăi do\ pơ plơi rơngôl abih yơh, lăng nao abih bang tơnap lu mơta mơn, samơ\ [u thâo ano\ ngă dong tah jing kho\m đuăi yơh”.

Sa boh sang do\ pơ plơi pơdong phrâo Giang Đông, să Ea Đăh.

Ơi Sùng A Thọ, Khua git gai ping gah plơi Giang Đông, să Ea Đăh, brơi thâo, tui hăng tơlơi pơkă pơdong plơi phrâo, rim boh sang ano\ hơmâo mă 5 ar hmua ataih mơng anih do\ 5 km. Abih bang 90 boh sang ano\ amăng plơi glăi pơ anih do\ phrâo laih, samơ\ ră anai, do\ glăi hơdôm boh sang yơh do\ glăi. Ană plơi pơwơ\t glăi do\ pơ rơngôl le\ yua plơi pơdong phrâo bơwih [ong [u dưi, [ong [u djop ôh.

“Yôm biă mă `u le\ [u hơmâo lon ngă hmua yơh. {u hơmâo lon yua hnun yơh ană plơi pơwơ\t glăi do\ pơ glai. Neh met wa kiăng kơnuk kơna ta lăng ba, pơplih phrâo lon ngă hmua. {ơi plơi hơđăp le\ đưm hlâo neh met wa nao c\ong jah mă pô, yua hnun hơmâo lon ngă hmua. C|ang rơmang kơnuk kơna ta ta` hơmâo hơdră djru kơ neh met wa, pơplih mơng lon glai hơdai jing lon ngă hmua kiăng neh met wa hơdip hơđong [iă”.

Rơgao 15 thun, [u kơnong hơdip [u hơđong đôc\ ôh mơ\, mrô sang ano\ amăng kual giăm anih wai lăng lon mơnai glai rưng Ea Sô ră anai lu tui dua wơ\t laih. Ơi Lê Văn Hiển, Kơ-iăng khua Jơnum min mơnuih [on sang să Ea Đăh, brơi thâo, plơi Giang Đông ră anai hơmâo giăm 180 boh sang ano\ hăng rơbêh 800 c\ô mơnuih, samơ\ kơnong hơmâo 7 boh sang đôc\ do\ [ơi plơi pơdong phrâo.

Tơlơi tơnap amăng bruă wai lăng le\ hơdôm boh sang ano\ đuăi glăi do\ pơ plơi hơđăp laih, samơ\ hơmâo giăm 200 c\ô c\ơđai ăt do\ pơ plơi phrâo mơn c\i nao sang hră amu` [iă. Sang ano\ kơnong kơ brơi tui braih, gơnam [ong huă, bơ [ing c\ơđai bơwih [ong mă hơjăn, nao hrăm hră mă pô laih.

Kơ[ah tơlơi lăng ba, c\em rông mơng am^ ama, yua anun [ing c\ơđai pơ anai pơdơi sang hră ta` biă, do\ rơkơi ta` mơn, 13-14 thun do\ rơkơi, do\ bơnai laih. Tơlơi rin rơpa lok nao lok rai [ơi Giang Đông, hrơi hơbin mơng abih.

{ơi anăp kơ tơlơi anai, gong gai să glăk e\p hơdră pơsir đah mơng ngă hơđong tơlơi hơdip kơ mơnuih [on sang plơi Giang Đông. Amăng anun, bruă jak iâu neh met wa nao do\ glăi pơ plơi pơdong phrâo le\ [u dưi ôh yua dah [ơi anai să [u hơmâo lon brơi kơ ană plơi pla ngă hmua dong tah.

Hơdră bruă tal dua le\ să glăk rơkâo đ^ gơnong dlông sem lăng tuh pơ alin, pơkra apui, jơlan, sang hră amăng plơi hơđăp giăm glai Ea Sô. Laih dong, rơkâo đ^ brơi pơplih lon glai ană plơi ngă mơng hlâo jing lon hmua.  Tui hăng ơi Lê Văn Hiển, hơdră bruă anai amra ngă hơđong plơi pla, samơ\ anom bruă dưi k^ hră le\ rơgao tơlơi dưi mơng tơring glông, tơring ]ar:

“Ră anai hơmâo laih hơdră ngă gal kơ neh met wa hơđong tơlơi hơdip pơ plơi hơđăp, hăng jơlan, apui lơtrik, sang hră, sang ia jrao [ơi plơi hơđăp. Să ăt kah hăng tơring glông mơn ăt rơkâo đ^ pơplih hơdôm blah lon glai kơ neh met wa ngă. Hăng tơring ]ar, tơring glông, [u dưi brơi ôh, kho\m tơguan mơng Kơnuk kơna brơi kah mơng dưi. Lon anun hlâo adih arăng lăi lon glai samơ\ ră anai neh met wa mă ngă hmua abih laih”.

Bruă pok pơhai kơc\ăo bruă pơdong plơi phrâo [u ngă abih bang mơng gong gai [on lan jing ngă kơ mơnuih [on sang plơi Giang Đông, să Ea Đăh wơ wir [u hơmâo jơlan nao, bơwih [ong [u jing, do\ [u jing. Laih anun tơlơi anai [u thâo hrơi hơbin ôh mơng đut h^, lơ\m tơring ]ar ăt aka [u thâo ngă hiư\m pă ôh kiăng ană plơi hơđong tơlơi hơdip./.

Siu H’Mai: Pơblang hăng pôr