VOV4.Jarai - Lon mơnai le\ gơnam phun mơng lu neh wa djuai ania [ia\ [ơi tơring ]ar Gialai.

Tui anun mơn, hơdôm hrơi rơgao, ha rơbâo bôh sang ano# [ơi anai brơi laih pô pơkon apăh lon mơng pô, laih anun pô le\ hyu mă bruă kơ ara\ng, ngă tơlơi hơd^p mơda gơ`u bưp tơlơi tơnap tap [un rin na nao.

Rơgao hăng anai 12 thun, lom tơnap kơ prăk tuh pơ plai dưm đing pơđoh ia nao pơ\ đang kơ phê mơng sang ano#, ayong Y Yơi (tơkeng 1968) [ơi plơi Gri, să }ư\ Dăng Ya, tơring glông }ư\ Pah, tơring ]ar Gialai kơ sa ]ô mơnuih do# hrom sa bôh tơring glông hăng `u apah 2 ektar lon ngă đang hmua mơng sang ano# pô hăng noa 30 klăk prăk amăng 15 thun.

Dong mơng anun truh kơ ră anai, kơnong kơ do# 3 ar lon ngă hmua pơdai hăng 5 ar lon ngă đang pla phun bôh, rơkơi bơnai `u tơnap tap biă, gơnam tam pioh bơwih brơi djop gơnam [ong huă, gơnam buh kơ 5 ]ô ană.

12 thun brơi apah lon le\ 12 thun khom hyu mă bruă apah [ơi lon pô.

Hăng ăt hơdôm anun mơn sang ano# `u khom ]ơkă mă braih gum djru rim giăm truh bơyan tơju\ pla.

Samơ\ rơngôt hloh le\, tơlơi rơpa, tơlơi [un rin ngă kơdun laih tơkai `u, ngă [ing ană `u [u hor nao hrăm hră dong tah:

 “Apah sui thun đơi, [u klă ôh. Ră anai kâo pơmin [uh `u [u dưi ôh. Tơdah mă glăi lon, sit `u kâo yơh pô mă bruă amăng sang ano#, [u khin brơi apah dong tah.

{uh ră anai tơnap tap đơi, [u hmâo hơget pioh ngă, rim hrơi leng kơ hyu mă bruă kơ ara\ng, ngă đang hmua [u djop [ong huă dong tah. Dleh đơi. Ană bă le\ do# pơ\ sang abih laih, ană hră abih anih 7 le\ lui sang hră abih laih”.

Să }ư\ Dăng Ya, tơring glông }ư\ Pah akă hmâo ring bruă hnoh ia pơđoh kơ đang hmua, m[s juăt ruah mă pla hơdôm phun pla hmâo noa [ia\.

{u thâo hơdor thun blan brơi apah dong tah, truh ră anai pô apah mă lon hlong mă tu\ hlao lon, anun le\ tơlơi mơng sang ano# Siu An, [ơi plơi Ko\, să }ư\ Dăng Ya, tơring glông }ư\ Pah.

Tui hăng tơlơi pơkôl ]ih hăng tơngan kơplah wah 2 bơnah, ơi Siu An brơi sang ano# ơi Nguyễn Văn Hồ [ơi să }ư\ Jôr, tơring glông }ư\ Pah, apah 5 ektar lon amăng 10 thun yap mơng thun 2002.

Khă hnun hai, abih hrơi, [uh ơi Siu An wor bit mă glăi, sang ano# ơi Hồ rong nao mă laih pơ\ Anom bruă wai lăng kông ngăn lon mơnai tơring glông }ư\ Pah lăi pơthâo lon anai lon jah agaih mă, laih anun ngă hră pơsit mă yua lon.

Bưng le\ tơdơi kơ anun, gơnang kơ hmâo tơlơi pơgang mơng gơnong bruă wai lăng gah tơlơi anai, lon anun dưi brơi glăi kơ pô lon.

Bôh nik, bruă brơi apah lon [ơi tơring glông }ư\ Pah ngă ru\ đ^ laih hơdôm bruă mơ\ [irô wai lăng kơnuk kơna tơnap pơsir.

Ơi Lê Xuân Dũng, Khoa Anom wai lăng kông ngăn lon mơnai tơring glông }ư\ Pah, tơring ]ar Gialai brơi thâo:

“Kah hăng tơlơi ơi Siu Phang [ơi să Ia Ka, hlâo kơ brơi ană lon le\ `u hmâo brơi laih kơ pô apăh mă lon 20 thun pioh pla kơ phê. Ană `u le\ hơdai nao s^ kơ pô pơkon.

~u bơdjơ\ nao kông ngăn mơng pô pơkon, lon mơng pô pơkon, anun le\ tơlơi dleh tơnap biă, [om lu wot laih kơ sang phat kơđi. Ngă hơdư\ h^ tơlơi dưi mă yua lom mơng pô pơkon ăt soh mơn.

Tơdah Jơnum min m[s hơdôm bôh să  hơdư\ h^ le\ ara\ng nao gah rơngiao pioh pơsit hră pơ-ar”.

Tui hăng tơlơi ju\ yap akă djop, ră anai, [ơi tơring glông }ư\ Pah hmâo rơbêh kơ 400 mơta tơlơi brơi apah lon rơbêh kơ 250 ektar lon ngă đang hmua, hăng anai le\ tơring glông hmâo kual lon brơi apah lu hloh tal 2 [ơi tơring ]ar Gialai.

Ăt tui hăng mrô yap mơn, să }ư\ Dăng Ya jing să hmâo lon brơi apah ngă đang hmua lu hloh, ăt le\ să hmâo mrô sang ano# [un rin lu hloh tơring glông.

Ơi Nguyễn Văn Nội, Khoa Jơnum min m[s să }ư\ Dăng Ya brơi thâo, ră anai să hmâo giăm truh 14 ektar lon ngă đang hmâo ara\ng ro# mă  mơ\ ha mơkrah le\ yua kơ [ing brơi apah lon, lom anun tơlơi rin rơpa yua kơ[ah lon ngă đang hmua ăt akă dưi pơsir mơn:

“Bruă brơi apah lon, [u hmâo lon ngă đang hmua le\ sa amăng hơdôm bôh than phun ngă să lu thun ngă kaih tơtlaih mơng [un rin, mrô sang ano# [un rin lu. Pơdo\ng plơi pla phrâo le\ mơnuih ngă đang hmua khom hmâo lon.

Ră anai pơjing bruă mă kơ mrô neh wa djuai ania [ia\ [un rin anai kiăng hmâo prăk pơhrui glăi kơnong kơ hmâo hơdră dưi mă glăi lon pioh hmâo anih anom ngă đang hmua, đ^ kyar bơwih [ong huă”.

Tơlơi brơi apah lon ngă đang hmua amăng kual neh wa djuai ania [ia\ do# ngă lu mơnuih kơ[ah lon ngă đang hmua, kơ[ah ngăn rơnoh tơtlaih mơng [un rin

Tui hăng bôh tơhnal pel e\p mơng Jơnum min pơ ala m[s tơring ]ar Gialai, yap truh rơnu] thun 2017, đơ đam tơring ]ar hmâo rơbêh kơ 2000 bôh sang ano# neh wa djuai ania [ia\ brơi apah lon giăm truh 1.900 ektar lon ngă đang hmua.

Lăp rơngôt le\, [u [ia\ ôh amăng mrô anun s^ wot lon dưi hmâo kơnuk kơna pơsit brơi tui hơdră bruă djru gum mơng thun 2004 pơ\ tlôn.

Mrô sang ano# anai glăi le# amăng tơlơi kơ[ah lon ngă đang hmua dong. Bôh than phun dưi pơsit le\ glông hnoh ia pơđoh [u thâo yua, hrom hăng bôh thâo ngă đang hmua [u hmâo ngă brơi m[s akă thâo hơdră ngă ba glăi kơmlai [ơi lon pô hmâo.

Ơi Nay Kiên, Kơ-iăng Khoa Jơnum min mơs tơring glông }ư\ Pah, tơring ]ar Gialai lăi le\:

“Jơlan gah pơsir le\ khom gơgrong hlâo bruă ngă đang hmua hăng ia pruih. Hăng hơdôm kual [u dưi pơhlôm ia mă yua, khom yap truh bruă pơplih phun pla.

{ơi tơring glông gơmơi le\ phun bôh bơr. Kual hơpă neh wa hmâo ia le\ ngă hmua pơdai phang dong.

Tơdah ta hyu lăi pơthâo, ta ngă djop hơdră hai samơ\ bruă hnoh ia [ơi kual }ư\ Siăng [u pơhlôm le\ [u dưi pơsir ôh”.

Hrom hăng bruă pơđ^ tui bôh thâo bruă ngă đang hmua, e\p phun pla djơ\, hơdôm gơnong bruă [ơi Gialai khom hmâo jơlan nao phun amăng bruă pơ pha hơdôm ring bruă hnoh ia, djru m[s kual neh wa djuai ania [ia\ do# amra dưi ba glăi bôh tu\ yua [ơi lon pô hmâo./.

Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr