VOV4.Jarai- Sui mơng  anai, rơgao pluh thun, yua kơ  [ong ia bah  liah ia mơdung [ing sat plư, anun lu mơnuih [on sang pơ să Ia Tiêm, tơring glông }ư\ Sê, Gialai lui h^ pưk sang đang hmua, đuăi nao ]a ]ot pơ dêh ]ar Kur, kiăng đuăi nao do\ pơ anih phrâo e\p [ong huă. Samơ\ do\ pơ lo\n pha, ala plơ\ng pha ra hăng plơi pla phun, [uh pha ra biă  mă hăng tơlơi arăng plư hmư\ kah hăng ia hơni mơng [ing soh sat puăi, anun lu mơnuih pơ wo\t glăi pơ plơi pla hơđăp, tu\ mă tơlơi djru ba, pap brơi mơng khoa moa amăng să, tơlơi pap mơng mơnuih [on sang, anun hrưn đ^ bơwih [ong huă ngă pơdrong kiăng ako\ pơdong tơlơi hơdip mơda hơđong .

            Met Kpă Pim, do\ pơ plơi Rơngol, să Ia Tiêm ră ruai glăi, hlâo adih, yua aka [u thâo ngă tui  hơdră phrâo ia rơgơi amăng bruă ngă hmua pla pơjing, wo\t tơdah hơmâo lo\n ngă hmua hai, samơ\ sang ano\ gơ`u mă bruă asơi huă [u djo\p, gơnam yua [u hơmâo, tơlơi hơdip mơda do\ tơnap tap na nao. Thun 2002, [ing soh sat nao plư `u, brơi đuăi nao pơ dêh ]ar ta] rơngiao lăi “{u tơguan ngă bruă ôh ăt hơmâo [ong mơn”. Đăo tui hiăp mơnuih sat plư, Kpă Pim, glăi pơ sang tuah mă 8 [uăt braih ngă hrom phung đuăi dêh ]ar ta] rơngiao nao truh pơ dêh ]ar Kur. Samơ\ hơdôm hrơi do\ [ơi dêh ]ar Kur pha ra biă mă hăng tơlơi plư pla] la] pơdar mơng [ing soh sat pơhiăp. Kiăng kơ hơmâo prak, Kpă Pim khom nao mă bruă  [u hơmâo hră pơar amăng sa boh sang măi. Bruă mă tơnap tap biă mă, samơ\  prak pơhrui glăi [u djo\p [ong huă ôh. Kpă Pim rơngôt hơning, ruă pran jua biă mă laih thâo `u arăng plư ba, hơning kơ ană bơnai, kiăng glăi pơ sang yơh. Tơdơi anai, hơmâo tơhan pơlih dêh ]ar Kur hăng tơhan pơgang goai dêh ]ar Việt Nam djru ba, anun Kpă Pim dưi glăi truh pơ plơi pla pô.

            Ră anai, yua gir run mă bruă, hrăm tui  mơng arăng hơdră ngă hmua pla pơjing, Kpă Pim hơmâo laih 3000 phun kơphê hiam biă mă, hrim thun pe\ pơhrui glăi s^ mơdrô hơmâo hơdôm pluh klak prak. Yua kơ anun, Kpă Pim hơmâo prak brơi ană bă nao hrăm hră, sang ano\ hơmâo tơlơi hơdip mơda hơđong. Kpă Pim brơi thâo tui anai:

            Do\ pơ sang ano\ ngă kơphê, pơjing đang hmua đu] ano\ hơge\t kiăng hơmâo hmăi soh mơn. Ngă hmua ia, ngă hmua kơdư, pla kơtor, pla hơbơi ]ên, kơphê, tiu….[ơ [rư\ hơmâo [ong hơmâo huă mơn. Do\\ pơ plơi pla ta pô hyuk hloh, gir mă bruă bơwih  [ong huă hơđong. Nao pơ dêh ]ar Kur [u hơmâo hơge\t ôh lah. Ră anai, arăng  jak kâo nao, kâo ăt [u hor lơi. Kâo do\ pơ sang rông ană bơnai, hơdôm hơmâo hơdôm [ong mơho\.

            Nao pơ dêh ]ar Kur hrom hăng Kpă Pim plơi Rơngol le\, do\ hơmâo Kpă Do\. Ăt găn rơgao hơdôm hrơi blan tơnap tap, [u hơmâo anih ưh gơnang, lom glăi pơ plơi pla Kpă Do\ arăng pap brơi kơ `u, laih anun khoa moa amăng să do\ djru brơi hơdră bơwih [ong huă kiăng pơklaih mơng tơlơi ư\ rơpa. Kpă Do\ lăi:

            Ta hmư\ hiăp arăng soh ta ăt soh mơn, samơ\ khom thâo [ư\ pơkra glăi. Hrơi anai, hơmâo Kơnuk kơna djru, ta gir mă bruă klă hiam, ngă tui djơ\ tơlơi phiăn pơtrun, ano\ hơge\t do\ kơ[ah, rơkâo kơnuk kơna djru ba kơ ană plơi pla. Gong gai kơnuk kơna pơtô brơi kơ ta, mơnuih [on sang ngă pơdrong djơ\ hơdră, pran jua ta tuh pơ alin, ia ho\u ia hang ta jruh trun, ta pô yơh [ong lah.

Sang Kpă Do\ phrâo man pơdong hiam biă amăng plơi Rơngol

            Gir run mă bruă bơwih [ong huă, mă gơnam [iă hrơi pioh rông gơnam sui thun, Kpă Do\ jing h^ mơnuih ba gru hlâo amăng bruă ngă hmua pla pơjing. Hrom hăng bruă ngă hmua pla phun boh troh, kyâo pơtâo sui thun kah hăng pla tiu, kơphê, Kpă Do\ pla lu gơnam pơko\n kah hăng kơtor, ngă hmua ia, pla hơbơi ]ên, hơbơi [lang hrim thun pơhrui glăi yap abih bang truh kơ  500 klak prak. {u djơ\ dơ\ anun đu] ôh, do\ hơmâo mơnuih [on sang đăo kơnang ruah `u ngă khoa khul gơ grong ba ]an prak kơnuk kơna, mơng sang bruă prak djru mơnuih mơnam tơnap tap ]an, dưi ]an 1 klai prak brơi mơnuih [on sang amăng [on ]an pioh tuh pơ alin  bơwih [ong huă pơklaih mơng tơlơi ư\ rơpa. Ayong Siu {un, sa ]ô mơnuih [on sang amăng [on hơmâo Kpă Do\ djru ba, `u lăi:

            Sang ano\ gơmơi bơni kơ met Do\ biă mă, hơmâo djru dưi ]an prak mơng sang bruă prak kơnuk kơna. ~u lăi ]an prak anăm blơi rơdêh thut ôh, đ^ h^ ăt răm mơn, hơmâo prak le\ blơi rơmô [udah blơi lo\n ngă hmua pla kơphê, blơi kmơ\k proai kơ phun pla, pơđ^ kyar tơlơi bơwih [ong huă, lui rơmon ako\n rin. ~u pơtô gơmơi tui anun. Mă prak anun, blơi 5 ar hmua kơphê, blơi hơdôm drơi rơmô pioh rông. Ră anai, tơlơi hơdip mơda plai [iă laih. Tloh blơi sa boh rơdêh thut baih, ană bă nao hrăm hră dong.

            Met R]om Wiêt, Khoa git gai Ping gah să Ia Tiêm brơi thâo, jing ha boh să hơmâo 80% mrô ako\ mơnuih  Jarai ta soh, sui mơng anai rơgao pluh thun, să Ia Tiêm arăng lăng kah hăng să rung răng biă mă yua kơ tơlơi mơnuih [on sang đuăi nao pơ dêh ]ar ta] rơngiao ]a ]ot. Kiăng pơsir h^ tơlơi anai, gong gai kơnuk kơna amăng să ngă tui lu hơdră pơtô lăi mơnuih [on sang thâo hluh kơ jơlan hơdră tơlơi phiăn mơng ping gah, kơnuk kơna ta;  thâo rơđah tơlơi plư pla] mơng ayăt roh, [ing soh sat pơ]ut pơ]ao. Yua kơ anun, tơlơi rung răng ană plơi đuăi nao pơ ta] rơngiao huăi hơmâo dong tah, boh nik `u amăng 2 thun giăm anai, ană plơi gir run  mă bruă bơwih [ong huă đu] yơh. Gong gai kơnuk kơna ăt djru kơ mơnuih [on sang gêh gal pơđ^  kyar tơlơi bơwih [ong huă. Met R]om Wiêt, Khoa git gai Ping gah să Ia Tiêm lăi:

            Gơmơi ăt gleng nao mơn, ngă gêh gal kơ  [ing le# luh arăng glăi laih pơ plơi, dưi ]an prak pioh ngă hmua pla pơjing, rông hlô mơnong, pơđ^ kyar tơlơi bơwih [ong huă amăng sang ano\. Yua kơ anun,  gơ`u thâo laih gơ`u soh laih anun bơtơhmal mă pô. Să ăt ngă gêh gal brơi kơ ană plơi hơdră bơwih [ong huă. Truh ră anai, lu mơnuih jing mơnuih pơdrong hloh, hơmâo prak klai, prak klak baih. Anai yơh, sa tơlơi să khom pơtô ba lu, khom pok pơlar lu hơbo# mă bruă anai.

            Hrom hăng tơlơi gir run, gum pơgop ha pran jua kơplah wah gong gai kơnuk kơna hăng ană plơi pla, hrơi anai lu sang ano\ pơblih laih tơlơi hơdip mơda. Jơlan glông nao rai amăng să man pơdong kjăp, sang ano\ hiam, lu mơnuih thâo ngă tui mơne] phrâo ia rơgơi amăng bruă mă, tơlơi hơdip mơda hơđong tui laih, djru hrom ha pran jua ako\ pơdong plơi pla trơi pơđao yâo mơak.

                        Pơblang hăng pôr : Nay Jek