VOV4.Jarai-Kiăng ngă gêh gal, pơtrut tui bruă pơđ^ kyar tơlơi s^ mơdrô [ơi tơring ]ar, hơdôm thun rơgao, tơring ]ar Gialai hơmâo tuh pơ alin hơdôm rơtuh klai prak man pơdong lu sang ]ơ [ơi djop tơring glông, plơi prong, plơi prong phun. Khă hnun, hơdôm bruă man pơdong sang ]ơ anai [u hơmâo tơlơi dong yua ngă hrom mơng [ing ngă bruă s^ mơdrô ôh, tơdơi kơ lu thun ngă pơgiong sang ]ơ samơ\ [u hơmâo ngă bruă ôh, ngă hua] soh sel prak kak kơnuk kơna.

Sang ]ơ Hoa Lư mă bruă mơng thun 1992, sa amăng hơdôm sang ]ơ prong [ơi plơi prong Pleiku, tơring ]ar Gialai. Blung a, hơmâo giăm 40 boh sang ano\ s^ mơdrô nao k^ hră s^ pioh mơdrô, tu\ ư brơi man podong sang kjăp, ngă rah anih s^ mơdrô amăng sang ]ơ, ngă anih do\ amăng kơplah rơwang 30 thun mơtam. Thun 2014, lom hră k^ pơkôl abih thun blan laih, Jơnum min mơnuih [on sang plơi prong Pleiku lăi pơthâo abih bang sang ano\ ngă bruă s^ mơdrô [ơi anai khom đuăi pơ anih pơko\n, nao s^ mơdrô pơ sang ]ơ Hoa Lư phrâo, ataih mơng anun 100 met.

Hăng rơnoh prak tuh pơ alin 12 klai 500 klak prak, sang ]ơ phrâo arăng pơdong dua boh anih ngă sang pơtlep, hơdôm pluh boh ki-ôt ngă anih s^ mơdrô, hơdôm rơtuh ]ơgăn s^ mơdrô anet hơmâo djo\p đing ia yua, anom pơhlôm pơgang apui [ong sang, anih juă glai, rơnăk ayuh hyiăng…samơ\ [ing s^ mơdrô [u gưt nao tu\ mă ôh yua pơ anun, kơnong [ing s^ mơdrô đô] do\, [u hơmâo mơnuih nao blơi ôh. Yă Nguyễn Thị Thu Thanh, 74 thun, mơnuih ngă bruă s^ mơdrô [ơi sang ]ơ Hoa Lư hơđăp lăi:

Sang ]ơ kơdun nao amăng lăm adih, dua le\ man pơdong [u djơ\ hơdră pơdă gơnam sang ]ơ ôh, anun bruă nao s^ mơdrô pơ sang ]ơ mơ\ đ^ trun [ơi rơ`an [u gêh gal ôh, [ơi anăp gah jơlan phun le\, s^ abih laih kơ arăng blơi; ba sang ]ơ mut amăng lăm hloh [u gêh gal kơ mơnuih s^ mơdrô ôh. Gah rơngiao arăng s^ mơdrô abih laih, mut amăng sang ]ơ s^ [u hơmâo pô nao blơi ôh.

Ăt kah hăng phun `u ngă soh glăi lui h^ Hră k^ pơkôl hơđăp, anih pơdong sang, hơdră man pơdong sang ]ơ [u djơ\, laih dong bruă man pơdong sang ]ơ [u tơ`a ano\ kiăng mơng ană plơi s^ mơdrô, anun ngă kơ sang ]ơ phrâo Hoa Lư [u mă bruă ôh 2 thun hăng anai. Ơi Nguyễn Văn Trường, mơnuih ngă bruă s^ mơdrô amăng sang ]ơ Hoa Lư  hơđăp lăi:

{ing gih kiăng ba sang ]ơ nao pơ anih pơko\n, khom jơnum glăi ană plơi kah ho\. Lăng glăi thun blan do\ glăi hơdôm `u, tơdah do\ 7, 8 thun dong, [ing gih khom bưp ană plơi, jơnum hăng ană plơi pioh pơ]rông sai hlâo dlăng lăng ano\ kiăng mơng ană plơi djru pơgop hiăp hiư\m pă. Samơ\ anai le\, laih sang ]ơ man pơdong giong baih, mông anun kah lăi pơthâo ană plơi, pơgo\ ană plơi, hiư\m ană plơi thâo mut hrom pran jua le\.

Sa ring bruă pơko\n dong ăt lăi le\ sang ]ơ, laih anun ăt lui h^ jing  sang rơngôl sô hơdôm thun laih mă mơng hrơi man pơkra giong, gah phường Chi Lăng, plơi prong Pleiku, anun le\ sang ]ơ Chi Lăng phrâo. Ring bruă anai yua jơnum min mơnuih [on sang phường Chi Lăng, jao kơ sang ano\ mơnuih [on sang ngă pô man pơdong hăng abih tih rơnoh prak le\ 4 klai prak. Bruă phun man pơdong sang ]ơ anai, kiăng ruh yaih h^ anih s^ mơdrô [u klă ju\ sat [ơi jơlan klah klâo, jơlan klah pă, ngă [u rơnuk rơnua  rô nao rai [ơi jơlan mrô 14, ]răn găn nao pơ phường Chi Lăng. Samơ\ sang ]ơ phrâo, ataih mơng sang ]ơ hơđăp giăm 1 km, do\ amăng anih mơnuih [on sang do\ raih daih taih ha bit, anun wo\t mơnuih s^ mơdrô hăng mơnuih nao blơi [u hơmâo pô hor rô nao rai ôh. Khă lu wo\t laih phường Chi Lăng nao jak iâu pơtrut pơsur, tăp năng ruh yaih anih pơtum s^ mơdrô ]a ]ot, yua mơnuih [on sang pơdong mă, samơ\ ăt mơnuih [on sang hơngah mơn. Yă Nguyễn Thị Bích Nhung, sa ]ô mơnuih [on sang [ơi Phường Chi Lăng, plơi prong Pleiku lăi:

Bruă s^ mơdrô r^m hrơi pioh kơ ta e\p [ong huă, ră anai mut nao pơ anun hơdôm hrơi nao s^ mơdrô [u hơmâo pô blơi lup le] biă mă, hlơi djru glăi kơ ta, ta khom pơwo\t glăi pơ anai s^ mơdrô đô], s^ mơdrô hơdôm thun hăng anai baih, mơnuih [on sang [u nao blơi, hiư\m ta thâo nao s^ mơdrô.

{ơi anăp kơ tơlơi rơkâo mă glăi lo\n mơng Grup mơdrô prong Hoàng Anh Gialai, rơbêh 200 boh bơbung sang s^ mơdrô [ơi sang ]ơ jăng jai Phù Đổng kiăng hơmâo sang ]ơ s^ mơdrô hơđong. Samơ\ tơring ]ar Gialai hơmâo tuh pơ alin laih 29 klai prak pioh man pơdong sang ]ơ prong Hội Phú, ataih mơng  anun aka truh 100 met ôh. Ring bruă ngă giong lom thun 2014, samơ\ [u hơmâo anih, anom bruă pơpă ôh nao apah s^ mơdrô yua dah anih do\, hơnong pơdong [u djơ\ hăng  anăn ring bruă man pơdng anun ôh. Tu\ mă  tơlơi jao mơng jơnum min mơnuih [on sang tơring ]ar, Jơnum min mơnuih [on sang plơi prong Pleiku ăt tuh pơ alin dong 1 klai prak pioh pơblih jing tơlơi dưi mă bruă kah hăng sa boh sang ]ơ sit nik. Truh ră anai, rơgao 9 blan giong pơjao, Jơnum min phường Phù Đổng phrâo jơnum ană plơi laih anun pơphun mă bruă brơi nao s^ mơdrô pơ sang ]ơ phrâo anai. Ơi Bùi Nam Quý, Khoa git gai wai lăng sang ]ơ jăng jai Phù Đổng, phường Phù Đổng brơi thâo:

Mơng đưm hlâo truh ră anai, mơnuih [on sang s^ mơdrô pơ anai, djo\p pô kiăng s^ mơdrô pơ sang ]ơ hơđong đô]. Yua dah sang ]ơ ră anai s^ mơdrô jăng jai đô], yua anun s^ mơdrô [u hơđong ôh, mơguah sa boh anih, tlam sa boh anih pha ra, tui anun tơnap tap biă mă, gun jơlan nao rai [u hơđong [ơ\i. Samơ\ ano\ anai, mơnuih man pơdong, pô tuh pơ alin man pơdong aka [u ngă giong abih ]răn bruă ôh, anun hiư\m thâo pơdu\ nao gơnam s^ mơdrô.

Tui hăng kơ]ăo bruă “Pơđ^ kyar anih s^ mơdrô kual plơi pla mơng thun 2010-2015, anăp nao pơ thun 2020” tơring ]ar Gialai amra man pơdong 100 boh sang s^ mơdrô, sang ]ơ anet prong. Truh ră anai, kơ]ăo bruă anai dưi ngă tui 85%. Plơi prong Pleiku glăk pơkra hơdră man pơdong dong 3 boh sang ]ơ hăng sa boh sang ]ơ prong. Lom bruă pơkă hơnong, e\p anih man pơdong hăng wai lăng kah hăng sang ]ơ Hoa Lư, Chi Lăng hăng Phù Đổng ăt aka hơmâo jơlan hơdră pơsir djơ\ ôh mơ\, ơi Nguyễn Kim Đại, Kơ-iăng Khoa plơi prong Pleiku lăi le\, ăt man pơdong, laih anun mơnuih [on sang ăt khom nao s^ mơdrô đô], [rư\ [rư\ ăt juăt tui mơn, `u lăi:

Ră anai, amăng plơi prong [u djơ\ kơnong kơ sang ]ơ Hoa Lư, Chi Lăng ôh tui anun. Kah hăng sang ]ơ }ư\ Á, sang ]ơ Thống Nhất ăt do\ amăng  lăm mơn. Samơ\ yua kơ mơng anai pơ klôn [ing ta juăt tui anun baih, kiăng ngă juăt hăng anih phrâo, mơnuih [on sang do\ sư\ rơbư\ mơtam yơh. Gơ`u hu\i s^ mơdrô [u gêh gal, s^ mơdrô [u hơmâo mơnuih nao blơi. Samơ\ sit jing anih s^ mơdrô ha anih baih kơ` ăt juăt mơn. Tơlơi anai khom jak iâu tui, laih anun e\p lăng hu\i do\ s^ mơdrô raih daih pơ anih pơko\n, khom brơi lui mơtam, brơi nao s^ pơ sang ]ơ pơtum sa anih kiăng hơđong.

            Djru rơnoh prak tuh pơ alin, man pơdong sang ]ơ kiăng pơtrut tơlơi s^ mơdrô prong, pơđ^ kyar tơlơi bơwih [ong huă le\, jơlan hơdră kiăng biă mă pơ tơring ]ar anai. Khă hnun, djo\p anom bruă kơnuk kơna amăng tơring ]ar Gialai khom ju\ yap rơđah rơđong, pơkă hơnong tong ten man pơdong hăng wai lăng klă hloh rơnoh prak tuh pơ alin kơ bruă ]ar kiăng huăi hua] soh sel, ngă gun h^ tơlơi pơđ^ kyar [ơi tơring ]ar, plơi pla.

Nay Jek: Pô ]ih hăng pôr