Pơwŏt glăi pơ plơi pla tơdơi tal ngui atông gô̆ng brô̆ pơ dêh čar Australia, mơnuih kơhnâo kơhnăk Rơ Châm Tih (dŏ amăng plơi Jut 1, să Ia Dêr, tơring glông Ia Grai) dŏ đăm hơdôm mông mơtăm ƀơi hơdôm đing kram, đing djrao kiăng pơkra gông brô̆. Mơng tơngan rơmoăn rơmĕ mơng ñu, hơdôm đing kram djrao arăng lăng ƀu jing hơget ôh, ñu dưi pơkra rai đing pah pơng, đing trơng, kơnĭ, ting ning…Găn rơgao rơbêh 30 thun pơlir hăng čing hơgor hăng gông brô̆ djuai ania, ơi Rơ Châm Tih ƀu djơ̆ kơnong lĕ mơnuih kơhnâo kơhnăk đôč ôh mơ̆ ăt lĕ mơnuih djă pioh gru grua, ba glăi jua mơñi mơ-ak mơng kual Dap kơdư tơl hơdôm boh dêh čar Anglê, Mi, Hàn Quốc, Phần Lan, Lao, Kur…Jai hyu ngui lu, ñu jai ƀu gông brô̆ mơng djuai ania Jarai ăt hơmâo anŏ mơ-ak phara mơn:

“Gông brô̆ mơng ƀing gơmơi ăt phara mơn, arăng ăt aka ƀu hơmâo ôh. Mơng đing kram, đing djrao, tui tơlơi thâo pơčeh mă, ruă jua mơñi tui ơi yă pơtô glăi, tơngan ƀing gơmơi pơkra rai, ƀu yua măi mok truh pơ bruă atông ngui ăt phara mơn, tơlơi adôh đưm hiưm pă ƀing gơmơi amra atông glăi tui anun mơn”.

Tŏ tui anong met wa, rơnuk hlăk ai djuai ania Jarai ră anai glăk djă pioh pran khăp hăng gru grua djuai ania. Siu Ting Ning-15 thun, dŏ amăng plơi Jut 1, dŏ amăng să Ia Dêr, tơring glông Ia Grai, ñu hơmâo amĭ ama hơmâo pơanăn tui sa boh gông brô̆ tui djuai ania pô anun lĕ Ting Ning. Mơng dŏ anet kiăo tui ama mut hrŏm hơdôm tơlơi ngui gru grua adôh suang ƀơi sang drông amăng hơdôm hrơi ngui prong amăng plơi pla, Ting Ning kơđŏm glăi pran khăp gông brô djuai ania. Ñu hrŏm hăng gơyut gơyâo khin hơtai akŏ pơjing grup čing hơgor hlăk ai kiăng atông ngui brơi ƀing tuai amăng hơdôm sang mơñum ƀong amăng plơi prong Pleiku hăng hơdôm hrơi ngui ngor, jơlan hơdră ngui gru grua gah rơngiao tơring čar. Mah pơpă, Ting Ning ăt lêng kơ lăi pơthâo brơi gru grua mơng djuai ania pô-mơng čing hơgor truh pơ tơlơi bơră ruai lăi nao hơdôm boh gông brô̆:

“Grup čing hơgor mơng ƀing gơmơi akŏ pơjing mơng thun 2008 truh thun 2011. Ƀing đah kơmơi hơmâo 7 čô, đah rơkơi hơmâo 5 čô. Grup juăt hyu atông giăm hloh lĕ ƀơi tơdron lăk Đại đoàn kết (Pleiku), ƀơi tơring glông; ataih hloh ƀơi Quảng Ngãi, Quảng Trị. Ƀing gơmơi lăi pơthâo gru grua mơng ƀing gơmơi hăng črâo brơi arăng atông. Kâo ƀuh yâo mơ-ak hăng pơ-ư ang kơ gru grua mơng djuai ania pô. Kâo čang rơmang gru grua anai ăt tŏ tui na nao kơñ pơgi”.

Djă pioh hăng tŏ tui gru grua plơi pla ăt lĕ bruă jao akŏ phun mơng hơdôm boh ƀon lan amăng tơring čar Gia Lai, amăng anun tơring glông giăm guai Ia Grai lĕ anih ngă bơngač. Yă Lê Thị Phương Loan, Khua anom bruă gru grua-pôr pơhing tơring glông Ia Grai brơi thâo, ƀon lan hơmâo tơlơi pơtrun kơ bruă anai hăng kah pơpha ngăn drăp tơl hơdôm boh să kiăng hơkrŭ glăi tơlơi ngui ngor gru grua, pơjing hơdôm hơbô̆ bruă sang drông, pin ia, pơphun hơdôm tơlơi ngui ngor gưl tơring glông rĭm thun. Yua anun, lu tơlơi ngui ngor gru grua amăng plơi pla hơmâo hơkrŭ, Ia Grai ăt lĕ sa anih tuai čuă ngui gru grua yôm phara mơng kual giăm guai tơring čar Gia Lai.

“Kơnong tơring glông Ia Grai, dong mơng thun 2.000 hơmâo tơlơi pơtrun djă pioh, tŏ tui anŏ yôm gru grua pơlir hăng pơđĭ kyar tuai čuă ngui. Djơ̆ hăng tơlơi ơi yă ta hơmâo lăi nao, trơi hlung kah mơng dưi ngă bruă, tơring glông hơmâo kah pơpha prăk kak brơi hơdôm boh să, mah tơl hơdôm boh plơi pla kiăng pơphun hơdôm tơlơi ngui ngor, hăng pơphun hơdôm tơlơi ngă ngui ngor gưl tơring glông, anun lĕ ngui čeo song nan, ngui gru grua čing hơgor, tơlơi anai ngă lar hyu gru grua hăng hơmâo lu mơnuih hmư̆ hing. Bơ mơnuih ƀôn sang, ƀing gơñu ƀuh hơmâo arăng đing nao, ƀing gơñu ăt gir run mơn”.

Kiăng djă pioh hăng tŏ tui gru grua čing hơgor kual Dap kơdư amăng đơ đam tơring čar, Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Gia Lai glăk pok pơhai hơdôm hơdră bruă ha amăng plĕ anun lĕ ba čing hơgor pơtô amăng sang hră, pioh tơlơi pơhing gru grua amăng măi mok, djru ba ƀing kơhnâo kơhnăk, hơkrŭ glăi tơlơi ngă yang gru grua…Rĭm thun, tơring čar pơphun hơdôm tơlơi ngui ngor pơprong anun lĕ rơwang hrơi tơjuh gru grua-tuai čuă ngui, Hrơi ngui gru grua djop djuai ania, Ngui atông čing đơ đam tơring čar….Abih bang lêng kơ lăng gru grua plơi pla-tơlơi ngă yang gru grua lĕ phun, kiăng hơkrŭ glăi, pơpŭ bơni. Ơi Nguyễn Quang Tuệ-Khua anom bruă wai lăng gru grua, gơnong bruă gru grua-bơrơguăt drơi jăn hăng tuai čuă ngui tơring čar Gia Lai brơi thâo:

“Tơring čar Gia Lai anăp nao bruă abih bang mơnuih djuai ania amăng tơring čar Gia Lai lêng kơ dưi pơdah gru grua mơng ƀing gơñu, rơnoh yôm mơ̆ glăk djă pioh sui mơng đưm hlâo hăng abih bang tuai čuă ngui hăng ƀing mơnuih đing nao gru grua djuai ania; pơtrut pran pơ-ư ang, kiăng ƀing gơñu lăng glăi pơ plơi pla ƀon lan gơñu hăng tŏ tui djă pioh gru grua mơ̆ ơi yă hơmâo djă pioh glăi”.

Bơyan bơnga, hrơi ngui ngor ƀong thun mơñum blan mơng đưm đă ră hlâo kơ djuai ania Jarai hrŏm hăng hơdôm djuai ania ƀơi kual Dap kơdư, ră anai ăt tŏ tui jua čing hơgor hăng jua gông Ting Ning, đing Pah Pơng. Jua mơñi djă pioh mơng đưm hlâo ăt lĕ pran jua mơng ană plơi pla glăk gir run djă pioh gru grua. Hăng ƀơi anun, lêng kơ kơđŏm glăi rup rap mơng ƀing mơnuih kret kruai djă pioh, rĭm hrơi ngă bơngač tui gru grua, pơlir gru grua đưm hlâo hăng tơlơi hơdip ră anai laih dong kơñ pơgi./.