“Ia tơsâo amĭ mơmih djop dua bơnah”-Tơlơi pơtă hiam amăng pơdô̆ rơkơi bơnai mơng djuai ania Sêdang
Chủ nhật, 07:00, 12/10/2025 Nhat Lisa /Siu Đoan Pơblang Nhat Lisa /Siu Đoan Pơblang
VOV.Jarai-Amăng gru grua djop djuai ania kual Dap kơdư, rĭm djuai aia lêng kơ hơmâo tơlơi phiăn pơdô̆ rơkơi bơnai phara, pơdah anŏ yôm phara. Hăng djuai ania Sêdang, bruă pơdô̆ rơkơi bơnai ƀu kiăng pŭ pơpŭ, pơjao nao rai prăk kak, mơ̆ lăng yôm kơ pran khăp hăng hơdip thâo hluh nao rai.

Lơm tơdăm dra djuai ania Sêdang truh prong hăng dô̆ rơkơi bơnai laih, ƀing gơñu amra glăm ba djop mơta bruă amăng dua bơnah sang anŏ. Dua rơkơi bơnai phrâo pơdô̆ ăt dưi dŏ hrŏm sang anŏ gah rơkơi ƀudah gah bơnai, tui hluai tơlơi pơkôl pơkă hăng juăt dŏ hrŏm gah sang anŏ tơnap tap kiăng kơ djru ba amĭ ama. Lơm pơgiong bruă djru ba dua bơnah, ƀing gơñu kah mơng pơdong sang phara, pơphun tơlơi hơdip hơjan.

Amăng hrơi pơdô̆, gơnam pơjao nao rai tui hluai hơmâo samơ̆ ba blai pran khăp pap, arăng lăng kar hăng pơnŭ mơ samơ̆ ƀu kiăng lu kông ngăn mơ̆ anai lĕ tơlơi pơlir, pơpŭ tơdruă hăng tơlơi pơpŭ hơ-ơč brơi dua rơkơi bơnai phrâo. Ơi A Wat, Khul mơnuih tha rơma să Đăk Dục (Quảng Ngãi) brơi thâo:

“Djuai ania Sêdang pơdô̆ rơkơi bơnai arăng ƀu rơkâo pŭ pơnŭ ôh, ƀu lăng yôm kông ngăn pơjao nao rai. Hlâo kơ rơkơi glăi pơ sang anŏ đah kơmơi, juăt djă ba sa ƀĕ thong, čong, arăng lăng kar hăng gơnam pơpŭ brơi sang anŏ đah kơmơi, pơdah pran hơdor tơngia hăng pran khăp pap. Bơ đah kơmơi lơm glăi pơ sang anŏ đah rơkơi djă ba abăn ao, kơtuai kiăng kơ pơpŭ brơi amĭ ama đah rơkơi. Samơ̆ hơdôm gơnam anai arăng ñu yôm hơdôm hơpă ôh, mơ̆ lăng kar hăng gơnam pơdah pran hơdor tơngia, pran khăp đôč.”

Mơng djuai ania Sêdang juăt lăi: “Ia tơsâo amĭ mơmih djop dua bơnah”. Anai lĕ tơlơi juăt pơlăi nao rai samơ̆ ăt djă pioh tơlơi yôm dơlăm kơ tơlơi bơkơnar, pran hơdor tơngia hăng pran khăp pap mơng dua bơnah sang anŏ. Ană bă ƀu djơ̆ kơnong thâo hluh amĭ ba ama ƀă đôč ôh mơ̆ ăt hluh nao kơ ơi yă ƀă ƀem čem rông dong. Anai lĕ bruă mơnuih ƀôn sang pơsit tong tơlơi bơkơnar đah rơkơ đah kơmơi, tơlơi čem rông ba mơng ơi yă amĭ ama sui mơng đưm hlâo. Ayong A Hlam, dŏ amăng plơi Đăk Giấc, să Đăk Môn (Quảng Ngãi) brơi thâo:

“Tơdơi kơ pơdô̆ giong, ƀing ană bă amra dŏ hrŏm sang anŏ đah rơkơi mơng 2 truh pơ 3 thun. Ơi yă ăt hơmâo pơtă “Ia tơsâo amĭ mơmih djop dua bơnah”- anai lĕ lơm jing rơkơi bơnai glăi dŏ hrŏm sang anŏ đah rơkơi, ƀing ană bă ăt kiăng pơplih glăi pơ sang anŏ đah kơmơi kiăng djru brơi bruă mă hăng kiăng pơdah tơlơi thâo hluh hăng sang anŏ dua bơnah.”

Amăng bruă pơdô̆ rơkơi bơnai mơng djuai ania Sêdang, ƀu hơmâo bơnah hơpă hloh kơ bơnah dŏ glăi. Tơdah sang anŏ đah rơkơi pơphun pơdô̆ hlâo, hơdôm blan tơdơi sang anŏ đah kơmơi amra pơ ala glăi. Sang anŏ đah rơkơi čuh un, mơnŭ, gah sang anŏ đah kơmơi ăt tui anun mơn. Abih bang lêng kơ bơkơnar, kiăng dua bơnah sang anŏ hăng ană plơi pla jai pơlir hơbit kjăp phik.

Đưm hlâo, tơdah amăng plơi pla ƀuh klin kheng, yuă hơpă ƀu hơmâo, lu mơnuih dju djuam duam ruă, bruă pơdô̆ rơkơi bơnai arăng ƀu brơi pơphun. Yua tơlơi hok mơ-ak kơ sang anŏ kiăng mut hrŏm tơlơi hok mơ-ak ană plơi pla. Yă Y Niên, dŏ amăng ƀuôn Ea Mao, să Tân Tiến (Dak Lak) brơi thâo:

“Tơlơi yôm hloh amăng tơlơi phiăn mơng djuai ania Sêdang, tơdah blan anun amăng plơi pla hơmâo khin kheng, yuă hơpă ƀu hơmâo ƀudah hơmâo tơlơi hning rơngŏt amăng sang anŏ, mah ƀing tơdăm ngek dra muai khăp biă mă yơh samơ̆ aka ƀu arăng aka ƀu brơi pơphun pơdô̆ ăt ƀu dưi lơi. Lơm plơi pla găn rơgao tơlơi hning rơngô̆t, tơlơi suaih pral abih bang mơnuih hơmâo hơđong, dua bơnah sang anŏ kah mơng nao ruah mơnuih đăo gơnang amăng plơi pla kiăng pơphun pơdô̆ rơkơi bơnai.”

Tui tơlơi phiăn, hlâo kơ hrơi pơdô̆ hơdôm hrơi, ƀing hlăk ai amăng plơi nao pĕ glai glai, wôk rơbung, hyu mă akan…pơgôp amăng bruă prap lui hrơi ngui ngor. Ƀơi sa, dua boh plơi pla djuai ania Sêdang ră anai, gru grua hiam anun ăt hơmâo djă pioh. Samơ̆, ƀing hlăk ai ră anai ră pơphun phara ƀiă: rơkâo arăng tơnă hơnai, bơ sang anŏ pơdrong arăng pơphun pơ sang ƀong huă pơprong, iâu arăng pĕ gông brô̆. Mah bruă pơphun phara, pran bơkơnar, thâo hluh tơdruă hăng pơlir hơbit ăt lĕ atur kjăp kiăng tơlơi hơdip yâo mơ-ak hăng pran gum pơgôp plơi pla. Ơi A Nuă-tha plơi ƀuôn Ea Mao (Tân Tiến, Dak Lak) pơtă:

“Amăng bruă pơdô̆ rơkơi bơnai mơng djuai ania Sêdang, ƀing đah rơkơi đah kơmơi pơdô̆ giong ƀu gơnang nao hơpă ôh. Dua rơkơi bơnai ăt dưi dŏ hrŏm amĭ ama đah rơkơi hlâo ƀudah amĭ ama đah kơmơi, juăt rĭm bơnah kiăng mơng dua truh pơ tlâo thun, laih dong kah pơmĭn nao bruă trun dŏ phara. Anai lĕ tơlơi phiăn ơi yă pioh glăi, kâo kiăng pơtă pơtăn ană tơčô kiăng thâo djă pioh, kiăng kơ pran khăp pap dua bơnah sang anŏ lêng kơ tŏ tui na nao.”

Bruă pơdô̆ rơkơi bơnai mơng djuai ania Sêdang pơphun djôl đôč samơ̆ bă blai pran khăp, ƀu ngă prong samơ̆ ba glăi tơlơi hiam klă, bơkơnar hăng thâo hluh tơdruă. /.

Nhat Lisa /Siu Đoan Pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC