Ƀing ta glăk hmư̆ tơlơi adoh mơ̆ng djuai ania Hơdang pơ guai dêh čar Bờ Y, tơring čar Quảng Ngãi. Tơlơi adoh pơtưh tơdăm dra pơhưč lu mơnuih amăng plơi hăng ƀing lơ̆m nao lăng mông Jơnum ngui “Atông čing - suang” djuai ania ƀiă. Tơlơi adoh sit mơ̆ng pran jua khăp ƀu-eng hơmâo mut hăng jua goong  ting ning hăng đing pơng (klông put):

“Ơ adơi anet, ta glăi pơ sang phrâo, ta djă tơngan, ta pơkhăp kjăp pran.

Hrŏm hăng ayong adoh ting ting mơak, apăn tơngan suang mlăm rơđah blan.

Ƀu-eng ung mô̆, akŏ pơjing sang anŏ trơi pơđao.

Čang rơmang hrơi pơgi plơi pla ta trơi pơđao yao mơ-ak”.

Khăp biă mă kơ tơlơi adoh pơtưh adoh tui yŭ goong ting ning anai, yă Y Quan dŏ pơ plơi Đắk Mốt, să Bờ Y, lăi: “Đưm hlâo, rơnuk ơi yă, amĭ ama nao pơ glai ƀudah lơ̆m jơnum pơ sang rung juăt adoh pơtưh hăng pĕ goong, adoh pơtưh pơkhăp tơdăm dra. Mơ̆ng anun, tơdăm dra ƀơ brư̆ thâo hluh pran jua, pơkhăp giong anun lu tơdăm dra amăng plơi jing rơkơi bơnai. Giong anun lơ̆m hơmâo ană ăt adoh kơ ană ñu hmư̆ dong. Kar hăng kâo anai, hmư̆ tơlơi adoh đưm mơ̆ng anet yơh, anun hơdor lu tơlơi adoh biă. Hơmâo lu tơlơi adoh pơtưh lăi nao tơlơi khăp ƀu jing; khăp mơ̆ ƀu dưi dŏ”.

Ơi A Jeo dŏ pơ plơi Đăk Mốt, să Bờ Y, tơring čar Quảng Ngãi jing mơnih juăt pĕ goong ting ning kơ ƀing adoh pơtưh pơkhăp tơdăm dra brơi thâo, hơdôm tơlơi adoh mơak, tơlơi suang hiam mơ̆ng ƀing dra Hơdang mut dlăm amăng pran jua, ngă kơ ƀing tơdăm pơhưč pơhač mơtăm: “Amăng hrơi adoh pơtưh pơkhăp tơdăm dra juăt hơmâo đah rơkơi pĕ goong, bơ ƀing đah kơmơi lĕ adoh. Tơdơi kơ adoh giong, glăi pơ sang lĕ hơdor na nao đok adoh mơ̆ng pô dra anun. Ta mă goong pĕ ngui hăng adoh glăi tơlơi pô dra anun adoh kah hăng pơmut pran jua ta amăng tơlơi adoh mơtăm. Yua hnun, goong ting ning ăt djă ba pran jua ta pơƀuh tơlơi mơ-ak, tơlơi hning rơngôt kơ sa čô dra hlơi thơ”.

Hrŏm hăng adoh pơtưh tơdăm dra, djuai ania Hơdang ăt hơmâo tơlơi adoh pơngui čơđai hăng yŭ rơnang, rơ-un, amăng anun hơmâo tơlơi adoh “Pơngui adơi” hmư̆ ư biă mă, hơmâo djŏp rơnuk hơdor lui.

“Ơ anet, anet pit mơ-ak

Brơi amĭ nao koh phun pơtơi pơ glai

Ơ net pit bĕ anet

Pơ glai adih ama glăk nao wok rơbung

Anăm hia, adơi anăm hia

Pit bĕ adơi, anăm hia”

Anun jing tơlơi adoh hơmâo amăng tơlơi hơdip mơda, jik bruă ngă hmua. Mah tơlơi adoh ƀơi anŏ ñu dik dak ƀơi anŏ ñu rơnang, rơnguă, djong, jing tơlơi thâo pơčeh mơ̆ng djuai ania Hơdang. Ƀu kơnong hơmâo boh tơhnal yom đôč ôh ăt djă ba amăng pran jua tơlơi pơhiăp, tơlơi ră ruai mơ̆ng gơñu hăng mơnuih ieo gah kơ tơlơi hơdip mơ̆ng pô ta, mơ̆ng plơi pla.

Amăng tơlơi hơdip rơnuk anai, tơlơi adoh djuai ania Hơdang ăt hmư̆ na nao đôč amăng tơlơi ngui ngor mơ̆ng sang anŏ, amăng tơlơi ngă yang mơñum tơpai asơi mơ̆ng plơi pla, ngă mơak brơi pran jua neh met wa, laih dong djơ̆ pran hor či hmư̆ mơ̆ng ƀing tuai hyu ngui.

Ƀơi plơi Kon Trang Long Loi, să Đăk Hà, tơring čar Quảng Ngãi, rơkơi bơnai mơnuih kơhnâo gru đưm A Thui hăng Y Nhui pioh pran jua pơtô glăi tơlơi yŭ adoh, biă ñu lĕ čing hăng tơlơi adoh đưm. Ơi A Thui răk lui, kơsem min hăng pơkra goong brô̆ đưm hăng pơtô adoh tơlơi adoh đưm: “Kâo pơtô kơ neh met wa pĕ goong atông brô̆, atông čing. Kâo ăt dŏ pơmin kơ bruă djă pioh răk lui tơlơi adoh đưm, anun kâo hrăm lu biă tơlơi adoh đưm, pơkra ming phrâo, thâo adoh tơlơi adoh hơget thơ kâo pơtô glăi soh”.

Hrŏm hăng rơkơi ñu răk pioh, pơtô glăi gru grua hiam mơ̆ng djuai ania, mơnuih kơhnâo gru đưm yă Y Nhui brơi thâo: “Mơ̆ng hrơi gơmơi pơdŏ, kâo ƀuh hơjăn ñu đôč pơtô glăi, kâo lăng ƀu anăm ôh, anun kâo djru ñu pơtô hai. Kâo lăng ñu pơtô atông čing hiư̆m pă kâo lăng tui, pơtô glăi kơ ƀing hrăm tui anun mơn. Rơngiao kơ anun, kâo thâo suang mơ̆ng kâo 12 thun, laih anun juăt nao suang hrŏm hăng ƀing atông čing mơn”.

Er tơlơi adoh đưm djuai ania Hơdang ƀơi kual Dap Kơdư lu mơta hăng lu er biă mă, hơmâo anăn kah hăng Rơngêi, Ting ting, Čiêô̆, Ayo, Sing duôt, Tôn, Ñuăi, Rơngi, Rơvê, Kơhôi, kơhui, Hơdruê̆, Sơ-iăng, hdrôu, A Hôi, Plet…..Rĭm er tơlơi adoh anun lêng kơ hơmâo yŭ đĭ trun, mut tơma hrŏm hăng boh pơhiăp pơtưh phara soh.

Rơngrê-sa amăng hơdôm er tơlơi adoh yŭ đĭ trun djong djĕ rơnang rơnĕ, rơnguă pran jua, tơma amăng lăm adih sit hmư̆ adoh, mơnuih ƀôn sang juăt adoh pơdah rai ƀô̆ mơta hnong hnăi, tơpă ară, ƀu kư guăm ôh. Hơdôm tơlơi pơtưn, boh pia amăng tơlơi adoh Rơngê lĕ hơmâo lu mơta, lu er, đĭ trun, samơ̆ hơmâo anŏ hiam gru grua phara hơjăn ñu mơ̆n. Tơlơi adoh juăt yua boh pơhiăp pơtưh ba rơrăk mơtam, tong ten biă mă, boh pơhiăp pơtưh kiăo tui er yŭ đĭ trun mut tơma hrŏm mơak pran jua, lơ̆m adoh dŏ djă pioh er, hăng yŭ laih anun tơguan boh pơhiăp pơtưh nao hrŏm, plĕ trun krĕp, hmư̆ tơlơi adoh, kiăo tui er mơñi, sit adoh dŏ pơđing hmư̆ thâo hluh dlưh pran jua biă mă, samơ̆ hlơi hor lĕ ăt amuñ mơ̆n thâo hơdor pioh, adoh tui. Mơnuih pơčeh tơlơi adoh A Đuh, Kơ-iăng khua hơđăp Grup adoh suang djuai ƀiă tơring čar Kon Tum ră anai, Quảng Ngãi brơi thâo:“Er tơlơi adoh rơngê sit adoh tơ-ua đĭ lĕ ƀơi anŏ mơak, hơ̆k kơdơ̆k lăi nao kơ sa tơlơi hơgĕt thâo. Er tơlơi adoh anai juăt adoh pơhrêng, yua boh pơhiăp pơtưh kơ tơlơi bơhmutu đôč, kiăng bơni tơlơi hơdip mơda, bruă ngă hmua. Tơdah mơnuih hmư̆ pơđing hmư̆ biă mă ñu, sit thâo hluh anŏ či pia, boh yom phun amăng tơlơi adoh anun lăi nao kơ anŏ hơgĕt, yua dah hmư̆ adoh lĕ tui anun samơ̆ anŏ ñu kiăng lăi ƀu djơ̆ hnun ôh, gơñu mă tŭ boh pia, iâu anăn gơnam tam, hnă hnơi kiăng lăi nao tơlơi dŏ dong ƀong huă, kơnuih bruă mă mơ̆ng ană mơnuih, ƀơi anŏ adoh kơ gơyut gơyâo, kơ tuai rơnguai phrâo ƀuh, mơnuih hlăk dŏ hmư̆”.

Tui hluai er tơlơi adoh đưm amăng plơi pla tom hơmâo, phara ba kual er tơlơi adoh Rơngê ăt amra hơmâo anŏ pơblih phara mơ̆n, rơnoh pơkă yŭ đĭ trun, anŏ hmar rơnang mơ̆ng ñu. Er tơlơi adoh Rơngê mơ̆ng kual Đak Tô, Tu Mrông lĕ adoh tui er prưh phai, rơbat hơdĭ hơdang rơnang rơnĕ, bơ djuai ania Hơdang tơring Kon Plong lĕ adoh tui er yŭ jua tai rơhai hloh, glông pơhiăp či rơnuč lĕ jua đĭ tui djăl hloh.

Er tơlơi adoh Rơngê ba glăi jua mơak tơlơi khăp, pơhưč pran jua tơlơi khăp, kiăng bơră ruai, tơlơi kiăng lăi amăng pran jua. Tơlơi phara ñu, anŏ hiam klă amăng er tơlơi adoh anai, lơ̆m mơnuih kơhnăk gru đưm adoh suang ha pơhiăp, adoh đĭ, jua mơñi tal man ƀrô, laih anun đĭ tui jua djăl hloh, dlông hloh. Tui hăng mơnuih pơčeh tơlơi adoh A Đuh lăi dơ̆ng, anŏ ñu pơƀuh brơi ia iom jua mơñi er tơlơi adoh yŭ đĭ trun tui anun yơh anŏ ñu pơsur pran jua pơđing hmư̆, anŏ kơđŏm, kah hăng sar aliăng amăng lăm boh yom phun tơlơi adoh đưm, kiăng pơhưč pran jua arăng hmư̆..

“Kơ er đĭ trun amăng er tơlơi adoh rơngê anai, ñu đĭ trun hiư̆m pă tui anŏ phiăn hơmâo phara hơjăn đôč, phara hăng er tơlơi adoh pơkŏn. Yua phara biă mă ñu, pô adoh hlăk adoh jua mơñi, er dŏ tong krah, tŭ tơ anŏ đĭ jing jua djăl ƀơi tong krah tơlơi adoh mơ̆ng yŭ 1 truh yŭ 8, anun lĕ tơlơi hiam mơak amăng tơlơi adoh anai. Jua đĭ trun, yŭ er ƀư̆ nao rai kiăng kơđŏm pioh sa tơlơi hơgĕt thâo anun, laih dơ̆ng kiăng mơnuih thâo adoh ñu pơ-ư kơ đok adoh gơñu tai ƀudah djăl, pơhưč mơnuih hmư̆. Mah adoh hăng jua mơñi djăl dlông hai, samơ̆ pô adoh ƀu tơguan hrek ôh, kơnong adoh hăng jua mơñi djong plĕ, ha adoh tơtư̆ amăng jua lơ̆m rơkông đok djong djĕ plĕ trun rơnang rơnĕ. Anai yơh anŏ phara ñu mơ̆ng er tơlơi adoh Rơngê hin biă mă ƀuh er tơlơi adoh pơkŏn hrup anun”.

Boh yom phun tơlơi adoh lĕ lăi nao lu mơta, pia lu tơlơi, mơ̆ng glông pơhiăp pơtưh nao rai hăng amĭ ama, ơi yă, rơkơi bơnai, tơlơi khăp tơdăm dra, tơlơi rơngôt hning plơi pla, tơlơi dŏ dong ƀong huă, pơhiăp nao rai hăng gơ̆p ta, tơlơi thâo tom găn rơgao amăng bruă mă, čơkă thun phrâo hơmâo soh….Khă tui anun, er tơlơi adoh Rơngê hơmâo yau boh pơhiăp pơtưh bơhmutu tu đôč, samơ̆ hăng ƀing hlăk ai rơnuk anai ăt lu tơdăm dra hor, hlăk hrăm tuo hăng adoh er tơlơi adoh anai. Ayong A Sương dŏ ƀơi plơi Long Yôn, să Yuk Nông, tơring čar Quảng Ngãi brơi thâo:“Rơngê lĕ tơlơi adoh đưm yom biă mă mơ̆ng ơi yă pioh glăi, mơ̆ng boh pia tơlơi pơtưh truh pơ er jua mơñi đĭ trun Rơngê phara biă mă. Er tơlơi adoh anai ƀu djơ̆ kơnong ƀing tha đôč ôh adoh hăng dŏ hmư̆, ƀing hlăk ai tơdăm dra ră anai kah hăng ƀing gơmơi ăt hor mơ̆n, thâo hluh boh pia tơlơi adoh ƀuh mơak biă mă, rơnoh yom amăng lăm boh pia, tơlơi pơtưh ñu. Kâo juăt hmư̆ ƀing tha rơma adoh lăi nao kơ tơlơi hơdip ƀing gơñu, tơlơi tơnap tap, dŏ dong ƀong huă, adoh kơ anit glăi drơi jăn pô, sang anŏ ƀudah adoh bơni kơ bruă mă ngă hmua. Gơñu adoh pơhrêng soh, pơtưn hmư̆ hiam biă mă, mơ̆ng glông pơhiăp anai tô tui glông pơhiăp tŏ tui djơ̆ krĕ krep. Ră anai, kâo hăng ƀing hlăk ai amăng plơi hlăk hrăm adoh glăi er tơlơi adoh Rơngê, ting ting,ayŏ hăng lu er tơlơi adoh pơkŏn”.

Er tơlơi adoh Rơngê jĕ giăm biă mă amăng tơlơi hơdip mơda, dŏ dong ƀong huă, mă bruă ngă hmua yua anai jing mơnong ƀong amăng bơngăt jua ƀu kơƀah ôh mơ̆ng plơi pla djuai ania Hơdang, ƀu kơnong tơlơi adoh tơ-ua đĭ amăng mông ngă yang plơi pla, čơkă thun phrâo đôč ôh, ană plơi pla dŏ djă pioh hăng pơlar tui. Ơi A Lih tha plơi Kon Wang, să Tân Tiến, tơring čar Dak Lak brơi thâo:“Tui hăng tơlơi phiăn juăt đưm mơ̆ng mơnuih djuai ania Hơdang pơ anai, rơngiao kơ boh pơhiăp, tơlơi bơni hơ-ơč nao rai hăng tơlơi kiăng hiam drơi jăn, suaih pral amăng thun phrâo, ană plơi amăng plơi Kon Wang dŏ pơ-ư ang biă mă lu er tơlơi adoh mơ̆ng rơnuk ơi yă đưm pioh glăi. Ƀing gơmơi adoh bơni hơ-ơč thun phrâo hăng tơlơi adoh Rơngê. Amăng tơlơi mơak mơ̆ng sang anŏ hăng amăng plơi pla adoh pơtưh nao rai ăt kah hăng adoh mơak, pơtưh nao rai pơtô glăi kơ ană tơčô tơdơi anai kiăng huăi rơngiă gru grua djuai ania”.