Adai pơ-iă mơguah yang hrơi phrâo ƀlĕ ƀhơ ƀhač rơđah, tơbung tơbang pơčrang hyu, tha plơi ơi Đinh Chuyên, dŏ ƀơi plơi Mơhra Đap, hlăk dŏ tul, dŏ tia ƀư̆ glăi jua čing mơñi brơi găl, hrŏm ring čing amăng plơi. Ñu brơi thâo, hơdôm boh čing anai jĕ giăm hăng ană plơi pla rơbêh rơtuh thun hăng anai laih, jing kông ngăn yom pơphăn amăng bơngăt jua mơ̆ng ơi yă pơdŏ glăi. Rĭm mơguah, tha plơi ơi Đinh Chuyên lêng kơ pioh mông pơtô hrăm brơi kơ dua grup atông čing amăng plơi, biă mă ñu khul hlăk ai, tơdăm ngek dra muai hrăm atông brơi hruaih bơwih brơi kơ ƀing tuai ĕp lăng amăng plơi.

“Abih bang mơnuih ƀôn sang djuai ania Bahnar gơmơi pơ anai bơni biă mă kơ ping gah hăng kơnuk kơna hơmâo ngă gêh găl, djru brơi ană plơi pla pơđĭ kyar bruă čơkă tuai hyu ngui amăng plơi pla, bruă mơ̆ hlâo adih gơmơi hlong ƀu thâo phe phô ôh. Ră anai, sit tuai hyu ngui mut amăng plơi dŏ glăi, gơmơi pơtrut ană tơčô  mă čing atông čơkă tuai, atông brơi mơak kiăng tuai hmư̆ laih anun djă pioh gru grua hiam mơ̆ng đưm djuai ania Bahnar ta pô”.

Plơi Mơhra Đap abih bang lêng kơ mơnuih ƀôn sang Bahnar soh. Tơdah hlâo adih, mơnuih ƀôn sang kơnong thâo kơ bruă ngă hmua pla pơjing, ưm nao pơ hmua, jơla nao po bruă đôč, hơdôm thun giăm anai phara laih, mơnuih ƀôn sang thâo kơ bruă čơkă tuai laih anun gir hrăm bruă phrâo anai pioh ĕp ƀong huă hơduah prăk kăk; Pơphun bruă čơkă tuai amăng plơi pla mơtam. Hơbô̆ bruă ba tuai hyu ngui, čơkă tuai dŏ glăi amăng plơi apah prăk kăk ƀu kơnong djru ană plơi pla hơmâo prăk đôč ôh, dŏ kơ gơñu mơak hloh lĕ ĕp prăk rah, dŏ djă pioh gru grua hiam djuai ania pô pơdah brơi kơ ƀing tuai thâo hăng ngui hrŏm. Ơi Đinh Phơt, mơnuih ƀôn sang amăng plơi brơi thâo:

“Dơ̆ng mơ̆ng hơmâo akŏ bruă čơkă tuai hyu ngui amăng plơi pla hă mơ̆ng ƀing tha plơi truh tơdăm dra hăng ƀing čơđai muai lêng kơ hơ̆k mơak soh, mơ̆ng anun plơi pla akŏ pơjing khul atông čing, grup đah kơmơi mơñam mrai, khul mơnuih ngă gơ̆k trah rup kyâo, khul ba hyu tuai ĕp lăng amăng plơi pla. Abih bang bruă mă čơkă tuai ƀing gơmơi hơmâo hrăm tui mơ̆ng anih pơkŏn. Djop mơta gơnam sĭ mơdrô čơkă tuai hyu ngui kiăng pơđĭ tui rơnoh prăk pơhrui kơ mơnuih ƀôn sang amăng plơi pla soh”.

Hơbô̆ bruă čơkă tui hyu ngui amăng plơi pla ƀơi plơi Mơhra Đap hơmâo ba kơ ƀing tuai tơlơi găn rơgao hyu ĕp lăng amăng plơi, truh pơ đang hmua, glai klô ia čroh hnoh hăng dŏ glăi ƀong huă, lăng gru grua tơlơi phiăn đưm ană plơi pla. Ƀong huă añăm mơnong, asơi brông, koč, añăm te, tul tơpung ƀudah mơnong ăm, kŏp hăng hla. Hmư̆ jua čing, djă tơngan suang arap hrŏm ană plơi pla, mut lăng hăng dŏ mơñam mrai hrŏm ƀing adơi amai đah kơmơo hrơi mơnuih ƀôn sang. Ayong Đặng Ngọc Huy sa čô tuai mơ̆ng ƀôn prong Hồ Chí Minh lăng yom biă mă plơi pla dŏ hnơ̆ng kah hăng đưm djă pioh gru grua hiam djuai ania:

“Lơ̆m lu anih pơkŏn hlăk rŭ glăi gru grua đưm pơ anai lĕ dŏ djă pioh hnơ̆ng đôč. Laih dơ̆ng mơnuih ƀôn sang pơ anai hlăk dŏ djă pioh, gơñu thâo hluh kơ bruă pơgang pioh gru ama grua amĭ djuai ania pô, laih anun pơđĭ tui rơnoh yom, anŏ hiam, kiăng ngă tui djơ̆ tơhnal pơkă bơwih brơi ƀign tuai lăng ră anai hăng kơñ pơgi ni anăp”..

Ngă bruă bơwih brơi tuai čuă ngui sit hăng gru grua djuai ania ta pô, anai jing tơlơi mơ̆ ană plơi hok mơak biă. Laih anun sit gru grua phara mơ̆ng Mơhra Đáp glăk pơhưč lu tuai hyu ngui.

Amăng hrơi adai pơ-iă ƀrač, neh met wa djuai ania Bahnar hok mơak, tlao rơhĕ čơkă tuai mơ̆ng Hà Nội nao ngui. Amai Lê Thị Phương mưn amăng pran ñu, hrŏm hăng abih bang ƀong asơi brŏm đing ƀâo phu, mơnŏng mơnŭ ŏm ƀăt jơman ƀâo hiam, wơ̆t tơpai čeh ƀâo phyŭ, pran jua hur har čơkă hmư̆ jua čing mơñi.

“Anai jing tal blung a kâo rai pơ Gia Lai, ăt jing blung a kâo dŏ lăng arăng atông čing pơ kual Dap Kơdư. Biă ñu hơmâo ƀing čơđai atông, mơak kah mơak, mưn amăng pran jư ñu phara biă, pran ta pơdơi pơdă, hyŭ mơak”.

Lơ̆m gru grua hiam pok jơlan pơđĭ kyar phrâo, plơi Mơhra Đáp hơmâo tơring čar Gia Lai (hơđăp) tuh pơ alin hăng bruă akŏ pơdong sang djă pioh gru anih anom glai klô hiam amăng plơi pla djuai ania Bahnar. Kơčăo bruă anai hơmâo amăng Kơčăo bruă djă pioh, pơtrut tui anŏ yom gru đưm pơlir hăng đĭ kyar tuai hyu ngui rơwang thun 2021-2025.

Hrŏm hăng plơi Mơhra Đáp, tơring čar Gia Lai hơmâo man pơdong hơdôm boh plơi djuai ania Bahnar pioh kơ tuai hyu ngui, hơmâo plơi Kdang, Stơr (să Tơ Tung),plơi Kon Bông (să Đăk Rong) hăng plơi Chiêng (să Kbang). Tha plơi Đinh Mưnh, plơi Mơhra Đáp brơi thâo: mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă pơ anai jai gêh gal či pơtrut tui gru čơkă tuai thâo khăp ƀu-eng mơ̆ng ƀing gơñu.

“Ƀing gơmơi prăp lui homestay lĕ sang kyâo, kiăng tuai đih pơdơi, sang anŏ tơnă asơi hơbai añăm, asơi tơnă braih ñiar, mă akan pơ čroh, hơkăt tơpai čeh brơi tuai mơñum, adoh akhan...Jing gơñu mơak, hor biă. Tuai rai pơ anai pit sang hlơi tŭ mơn. Kâo jing tha plơi, kâo glăm bruă hrŏm hăng neh met wa laih anun khŏm gir yơh”.

Jing mơnuih djru neh wa pơđĭ tui bruă bơwih kơ tuai hyu ngui amăng plơi pla, amai Trần Thị Bích Ngọc, brơi thâo, bruă djă pioh gru grua đưm mơ̆ng anih anom truh kơ tơlơi phiăn hơmâo lăng yom biă, kiăng djru neh met wa čơkă tuai hyu ngui hơđong hloh:

“Mơ̆ng bruă bơwih brơi tuai hyu ngui lĕ djŏp gru grua gơnam đưm hơmâo neh met wa pơkra, rŭ pơdong glăi kah hăng čing hơgor, mơñam rơ-i čơngua, mơñam eng ao. Neh met wa gir ƀrô răk pioh klă gru grua đưm ƀrô pơđĭ kyar bruă tuai hyu ngui rah, či pơhưč tuai rai ngui. Mơ̆ng anun djru hơmâo prăk lu hloh mơn kơ neh met wa amăng plơi”.

Ƀu kơnong hơdôm boh plơi tuai hyu ngui ôh, wơ̆t hơdôm boh să hơmâo lu mơnuih djuai ania ƀiă, bruă pơgang gru grua đưm anăp nao bơwih ƀong čơkă tuai hyu ngui hơđong kjăp ăt glăk hơmâo ngă ƀơi Gia Lai. Ơi Trần Xuân Nam, Kơ-iăng khua anom bruă bơwih brơi ngă hră pơ-ar să Kbang lăi:

“Hơdôm boh plơi hơmâo prăp rơmet hlâo, djă pioh răk lui gru grua hiam mơ̆ng djuai ania Bahnar. Rơngiao kơ anun, gơmơi ăt pok prong hơdôm gru hiam mơ̆ng djuai ania gah Kơdư dêh čar kah hăng Mông, Tày kiăng hơmâo lu tui gru hiam pơ anai. Biă ñu amăng hrơi Tê̆t, să pơphun ngui ngor, pơhưč hơdôm boh plơi djuai ania Bahnar gum nao atông čing. Yua hnun, hơdôm boh plơi pơ anai thâo pơmin, djă pioh gru grua biă”.

Hrŏm hăng prăk tuh pơ alin, tơlơi djru mơ̆ng Kơnuk kơna, mơnuih ƀôn sang djuai ania ƀiă pơ Gia Lai glăk djă pioh, pơtrut tui gru grua hiam, djru neh met wa bơwih ƀong đĭ hloh. Ơi Đinh Đình Chi, Khua hơđăp Anom bruă gru grua pôr pơhing tơring glông Kbang, tơring čar Gia Lai (hơđăp) hok mơak brơi thâo:

“Djă pioh pơtrut tui gru grua yom mơ̆ng djua ania ƀiă pơ hơdôm boh plơi pla jing glông jơlan či ba hyu tuai. Laih dong, lơ̆m tuai nao ngui jing pơtŏp brơi mơnuih ƀôn sang thâo pơmin prăp rơmet hơdră či čơkă, bơwih brơi tuai, thâo ĕp prăk kăk; blung a mă gru đưm ngă atur či đĭ kyar bruă čơkă tuai, laih anun ăt mă bruă čơkă tuai hyu ngui či răk pioh gru đưm hăng djru brơi lu mơnuih hơmâo bruă mă”.

Hăng hơdôm tơlơi gir djă pioh pơtrut tui gru grua hiam đưm hlâo, plơi Mơhra Đáp ƀơ ƀrư̆ jing anih hmư̆ hing amăng hră lơkak hyu ngui ƀơi kual Dap Kơdư. Anai ƀu kơnong jing anih tuai hơduah ĕp či sem lăng gru grua djuai ania Bahnar đôč ôh, ăt pơsit brơi tơlơi pơlir hrŏm kơplah wah djă pioh gru grua hăng pơđĭ kyar čơkă tuai hyu ngui hơđong kjăp.