VOV4.Jarai - Rim djuai anai hmâo gru grua bôh thâo pha ra, pơjing lu mơta mơng bôh thâo Việt Nam. Djop djuai ania Việt Nam hmâo gru grua gum hrom hơbit, mơng sui thâo laih pơke\ hrom amăng bruă pơplih dlai klô, kơdo\ng glăi ayăt blah sua lo\n ia, pơdo\ng lo\n ia.

Tơlơi phiăn djop mơnuih dưm kơnar yua kơ Kơnuk kơna djop mơnuih dưm kơnar dêh ]ar Việt Nam mă yua khom lăi nao pran hrưn đ^, tơlơi ]ang rơmang hăng bôh tu\ yua mơng abih bang djuai ania; jing jơlan phun yôm phăn pioh ngă tui hơdră bruă gum hrom hơbit hăng dưm kơnar djuai ania, pơhlôm pơđ^ kyar bơwih [ong, bôh thâo, mơnuih mơnam mơng abih bang djop djuai ania.

Phiah phiăn thun 2013 – hră pơ-ar hmâo nua tơlơi phiăn dlông hlôh mơng dêh ]ar ta hmâo pơsit dơlăm, abih bang hloh kơ tơlơi djuai ania hăng bruă mă kơ djuai ania.

Kiăo tui anun, amăng Mơta tơlơi 5 Phiah phiăn thun 2013 pơkă: “Lo\n ia djop mơnuih mơnam dưm kơnar Việt Nam jing lo\n ia pơlir hơbit mơng djop djuai ania do# hơd^p hrom [ơi sa bôh lo\n ia Việt Nam.

Djop djuai ania dưm kơnar, mut hrom, pơpu\ hăng gum djru nao rai tơdruă pơđ^ kyar; kom djop bruă ngă dơneh nao rai, kah ania pơ pha djuai. Bôh pơhiăp lo\n ia jing tơlơi Yuan.

Djop djuai ania hmâo tơlơi dưi yua bôh pơhiăp pô, bôh hră pô ]ih, djă pioh gru grua djuai ania, ngă tui phiăn juăt, gru grua hăng bôh thâo đưm klă hiam mơng pô. Kơnuk kơna ngă tui hơdră bruă pơđ^ kyar abih bang hăng ngă gal brơi pioh djop djuai ania [ia\ ngă tui pran jua pô, gum hrom pơđ^ kyar hăng lo\n ia.

Hrom hăng Mơta tơlơi 5 Phiah phiăn thun 2013 dưi pơsit le\ pơsit brơi kơ jơlan gah, hơdră bruă djuai ania, bruă djuai ania; bruă djuai ania do# dưi pơkă rơđah amăng hơdôm mơta tơlơi phiăn pơkon amăng Phiah phiăn 2013; rơđah biă `u kah hăng: {ơi Mơta tơlơi 42 Phiah phiăn thun 2013 pơkă: “Ană mơnuih hmâo tơlơi dưi pơsit djuai ania mơng pô, mă yua bôh pơhiăp am^ ama pioh glăi, ruah mă bôh pơhiăp bơkơtuai”; Mơta tơlơi 58 pơkă: “…

Knuk kơna đing nao hlâo ngă tui jơlan hơdră bơwih brơi tơlơi suaih pral kơ neh wa kual ]ư\ siăng hăng djuai ania [ia\...” Pô ]ih tơlơi pơhing phrâo Hoàng Thu Thùy, djuai ania Tày, Khua hơđăp Anom khul gru\p, Gru\p bôh thâo, Gong phun jua pơhiăp dêh ]ar Việt Nam pơsit.

“Djơ\ mơng lăi Phiah phiăn thun 2013 le\ gru than tơlơi phiăn kơja\p pioh jơlan gah, hơdră pơtrun mơng Ping gah, hơdră bruă hăng tơlơi phiăn mơng Kơnuk kơna kơ tơlơi djuai ania hăng bruă djuai ania dưi pơsit amăng bôh nik; tơlơi dưi hăng bruă mă ană mơnuih ăt kah hăng tơlơi hơd^p mơda mơng neh wa djuai ania [ia\ dưi pơhlôm, [u pơdơi pơđ^ tui”.

Kiăng pơdah pran jua mơng Phiah phiăn thun 2013 kơ bruă djuai ania, lu hră pơ-ar tơlơi phiăn amăng hơdôm tơlơi phiăn Việt Nam kah hăng: Tơlơi phiăn Dân sự, Tơlơi phiăn [om kiơng hình sự, Tơlơi phiăn pơdo# rơkơi bơnai hăng sang ano#, Tơlơi phiăn Gru grua bôh thâo… hmâo pơplih laih hơdôm tơlơi pơkă mơng Phiah phiăn thun 2013 hăng leng kơ pơdah tơlơi dưi dưm kơnar mơng djop djuai ania.

Bơhmu tu `u kah hăng, amăng Tơlơi phiăn Dân sự mă yua ră anai, sa amăng hơdôm tơlơi pơkă mơng Tơlơi phiăn Dân sự le\ tơlơi pơkă pơpu\ pran jua, gru grua klă hiam mơng djuai ania, amăng Mơta tơlơi 7 Tơlơi phiăn Dân sự thun 2015 pơkă kơ hơdră bruă mơng Kơnuk kơna pioh kơ tơlơi rô nao rai amăng bruă mơnuih mơnam: “Bruă pơmut hrom, ngă tui, pơđut tơlơi dưi, bruă mă mơng mơnuih mơnam khom pơhlôm djă pioh gru grua djuai ania, pơpu\ hăng ngă tui phiăn juăt, gru grua klă hiam, pran jua mut hrom, djru nao rai tơdruă, rim mơnuih yua kơ khul mơnuih, khul mơnuih yua kơ rim ]ô mơnuih hăng hơdôm ano# yôm pran jua klă hiam mơng djop djuai ania hơd^p hrom [ơi lo\n ia Việt Nam”.

Tơlơi phiăn Gru grua bôh thâo đưm Việt Nam lăi rơđah dong hơdră bruă djuai ania, Mơta tơlơi 17 tơlơi phiăn anai pơsit: “Kơnuk kơna pơpu\, pơtrut pơsur djop djuai ania djă pioh, pơgang hăng ngă tui gru grua bôh thâo đưm mơng djuai ania pô, anun le\ bruă mă hăng bruă gơgrong djru ngă pơhrôh đ^ gru grua bôh thâo mơng khul mơnuih djop djuai ania Việt Nam”.

Amăng bruă [om kiơng hình sự, Mơta tơlơi 133 Phiah phiăn thun 2013 pơkă: “Sang phăt kơđi mơnuih [ôn sang pơhlôm kơ ană mơnuih mơng djop mơnuih dưm kơnar Việt Nam gah djop djuai ania tơlơi dưi yua bôh pơhiăp pô hăng bôh hră mơng djuai ania pô [ơi anăp Sang phăt kơđi”.

Tơlơi phiăn [om kiơng hình sự hmâo pơplih laih tơlơi pơkă anun amăng Tơlơi phiăn Phiah phiăn hăng jing sa amăng hơdôm tơlơi pơkă phun amăng [om kiơng hình sự le\ tơlơi Yuan.

Mơnuih [om kiơng hmâo tơlơi dưi yua bôh pơhiăp pô hăng bôh hră djuai ania pô, amăng tơlơi anai kiăng hmâo mơnuih pơblang brơi”. Amai Lương An Dung, djuai ania Tày, ]ơđai sang hră gưl dlông hơđăp Sang hră đại học Luật Hà Nội lăi.

“Bruă kiăng mơnuih djuai ania [ia\, dưi mă yua bôh pơhiăp hăng bôh hră mơng djuai ania pô [om kiơng hình sự jing tơlơi kiăng pioh gơ`u dưi pơdah abih hơdôm tơlơi pơmin, prah pơgang kơ bruă ngă soh mơng pô hăng ăt le\ tơlơi pioh [irô hăng mơnuih pơphun [om kiơng hmâo gru than dưi pơsit tơlơi sit mơng kơđi tơlơi, mơng anun mă yua tơlơi phiăn djơ\ hloh amăng bruă pơsir kơđi tơlơi djơ\ mơnuih, djơ\ tơlơi soh, djơ\ tơlơi phiăn”.

Pơ[u\t glăi, mut hrom djuai ania le\ jing phun amăng bruă pơdo\ng djop mơnuih dưm kơnar. Kơnuk kơna djop mơnuih dưm kơnar Việt Nam jing bôh than hrưn đ^ hơkru\ sui thun dưi mă tơlơi rơngai djuai ania bă kơ tơlơi pơsa\n drơi jăn pran jua, tơnap tap mơng khul mơnuih djop djuai ania Việt Nam.

Yua anun, tơlơi phiăn djop mơnuih dưm kơnar yua Kơnuk kơna mă yua khom pơplih pơkra hơdôm tơlơi rô nao rai amăng mơnuih mơnam kiăng pơhlôm bôh tu\ yua mơng abih bang djop djuai ania Việt Nam, djơ\ hăng tơlơi gru grua, bôh thâo đưm hăng phiăn juăt djop djuai ania amăng khul mơnuih djuai ania Việt Nam, [u hmâo tơlơi hne adih hăng bôh tu\ yua hrom mơng abih bang djuai ania, pơhlôm khul gum hrom hơbit djop djuai ania./.     

Siu H’ Prăk: Pô pơblang