VOV4.Jarai - Pơjưh thun 2019 Khua mua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar hơmâo sa thun mă bruă hur har pran jua, pơplih phrâo na nao, pơđ^ tui ano\ klă, tu\ yua. Hăng tơlơi dưi ngă lu bruă prong amăng bruă c\ih pơkra tơlơi phiăn, wai lăng, pơsit hơdôm bruă yôm phun mơng dêh ]ar.

Hơdôm tơlơi bơkơtuai [ơi sang jơnum khua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar hăng [ơi hơdôm mông jơnum Jơnum min khua apăn bruă pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar, hơdôm tơlơi pơgôp hiăp tơpă ară, lăi pơthâo [ơi anăp mơng khua mua; laih anun hơdôm tơlơi pơsit djơ\ lăp pơdah tơlơi gơgrong bruă prong mơng Khua mua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar [ơi anăp lo\n ia hăng mơnuih [on sang.

‘’Hur har pran jua, pơplih phrâo hăng gơgrong bruă’’ anun le\ tơlơi mơ\ lu khua mua pơ ala mơnuih [on sang hăng mơnuih [on sang [uh amăng hơdôm bruă mă mơng Khua mua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar thun 2019, ăt jing thun dêh ]ar ta hơmâo lu tơlơi pơplih phrâo klă hiam.

Ta [uh laih, abih bang rơnoh pơkă bơ wih [ong huă- mơnuih mơnam mơng Khua mua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar jao kiăo tui Hră pơtrun mơng Ping gah lêng dưi ngă hăng ngă rơgao hơnong. Amăng tơlơi truh kih anun hơmâo tơlơi gum pơgôp yôm biă mă mơng Khua mua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar, hơdôm Jơnum min mơng {irô khua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar.

Hok mơ-ak, kơdrưh kơ-ang hăng hơdôm tơlơi hơmâo ngă, laih dong kiăng lăng glăi dlăm hloh kơ bruă kiăng dưi tu\ mă tơlơi klă hiam anun le\ kho\m hơmâo tơlơi gir run mơng hơdôm anom bruă c\ih pơkra tơlơi phiăn, pơtrun tơlơi phiăn, rim anom bruă, rim gưl hăng rim c\ô khua pơ ala mơnuih [on sang.

Khua pơ ala mơnuih [on sang ơi Phạm Văn Hoà, Kơ-iăng khua grup pơ ala mơnuih [on sang tơring ]ar Đồng Tháp brơi thâo:

“Thun 2019, hăng tơlơi gơgrong bruă pơ ala kơ mơnuih [on sang, [ing khua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar pơ[uh tơlơi gơgrong bruă, pran jua mă bruă mơng [ing gơ`u hăng mơnuih [on sang amăng bruă mă [ơi sang jơnum khua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar hăng plơi pla, [on lan amăng mông bưp mơnuih [on sang.

Biă mă `u amăng bruă mă mơng Khua mua pơ ala mơnuih [on sang [ơi Sang jơnum khua pơ ala mơnuih [on sang, [ing khua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar pioh glăi tơlơi lăp hơdor prong biă, ba glăi tơlơi đăo gơnang mơng khua mua pơ ala mơnuih [on sang hăng mơnuih [on sang. {ing khua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar bokươtuai dik dăk abih pran jua, gơgrong bruă hăng lăi glăi, pơgôp hiăp kơ hơdôm tơlơi phiăn yua anom bruă c\ih pơkra”.

Hăng tơlơi pơmin mơnuih [on sang ngă pô laih anun gơgrong bruă, thun 2019, {ing khua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar ngă giong laih jơlan hơdră c\ih pơkra tơlơi phiăn, pơsit 18 Tơlơi phiăn [ơi mông jơnum lok 7 hăng 8 ngă atur kơ bruă wai lăng, git gai mơng Kơnuk kơna.

Hơdôm tal bơkơtuai kơ Tơlơi phiăn pơgăn glăi tơlơi ngă sat mơng tơpai [ier; kơc\ăo bruă Tơlơi phiăn Tuh pơ alin bruă kơnuk kơna (pơplih pơkra); [udah Tơlơi phiăn mơnuih mă bruă (pơplih pơkra) ngă mông jơnum dik dăk, hao hac\, kah hăng “pơ-iă” amăng sang jơnum khua pơ ala mơnuih [on sang mơtăm, anai le\ tơlơi lăp đing nao hloh amăng thun rơgao.

Tơdơi kơ 3 tal pơgôp hiăp, [ơi mông jơnum lok 8 Khua mua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar pơsit laih Tơlơi phiăn mă bruă (pơplih pơkra). Tơlơi phiăn pơplih thun pơdơi lơtret truh 62 thun hăng [ing đah rơkơi amăng thun 2028 laih anun 60 thun hăng [ing đah kơmơi amăng thun 2035 ngă lu mơnuih [on sang lăp đing nao.

Khua ding jum mă bruă tơhan rơka hăng mơnuih mơnam ơi Đào Ngọc Dung pơsit: Tơlơi phiăn pơkôl thun pơdơi lơtret pơ [uh tơlơi pơmin c\ơkă hlâo hơdôm tơlơi lông pơ anăp le\ mrô mơnuih thun tha lu tui ăt kah hăng pơsir h^ lu bruă kah hăng pơhlôm pơđ^ kyar bơwih [ong huă [rô pơhlôm pơđ^ kyar mơnuih mơnam:

“Tơlơi phiăn mă bruă hơmâo pơsit mă yua, hơmâo hơdôm tơlơi bơdjơ\ nao truh kơ hơdôm pluh thun. Anai le\ hrơi mông [ing ta ba tơbiă hơdôm tơlơi [uăn amăng hră công ước jar kmar ăt kah hăng hơdôm Hră pơkôl s^ mdrô. Amăng anih kơtưn đ^ kyar hro\m, [ing ta pơkra tơlơi phiăn dêh ]ar djơ\ lăp hăng jar kmar samơ\ ăt djơ\ hăng dêh ]ar Việt Nam ta mơn”.

To\ tui tơlơi pơplih phrâo amăng bruă tơ`a, lăi glăi tơlơi tơ`a mơng hơdôm thun hlâo, thun 2019 tal blung a Khua mua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar mă yua tơlơi rơgơi yua ană mơnuih pơjing, hăng phần mềm mă mơng tơlơi pơhiăp jing boh hră pơđuăi [ơi màn hình pô git gai mông jơnum jing djru pô git gai mông jơnum [uh rơđah hloh. Yua hnun, bruă lăi glăi tơlơi tơ`a hơmâo lăi nao djop.

Khua dêh ]ar ơi Nguyễn Xuân Phúc hro\m hăng hơdôm c\ô Kơ-iăng khua dêh ]ar, Khua ding jum, Khua anom bruă lăi glăi [ơi anăp hlao hơdôm tơlơi tơ`a mơng [ing khua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar, ngă pơhưc\ mơnuih [on sang đing pơhmư\.

Ngă tui tơlơi pơtrun [u dưi pô anai pơđar pô adih gơgrong bruă ôh, kho\m lăi nao tơpă bruă đôc\, tơlơi lăi glăi mơng [ing Khua ding jum  hơmâo ngă rơđah tơlơi gơgrong bruă wai lăng laih anun lăi pơthâo lu hơdră pơsir bruă amăng thun blan pơ anăp. Khua c\ih pioh hră pơ-ar, Khua wai lăng anom bruă khua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar ơi Nguyễn Hạnh Phúc brơi thâo:

“Bruă tơ`a [ing khua tui hăng kâo [uh, tal rơnuc\ anai [ing khua ding jum kjăp bruă hloh, thâo rơđah bruă [ing gơ`u wai lăng yua hnun lăi glăi krep djơ\, lăi nao djop mơta tơlơi djơ\ hăng pô tơ`a kiăng. Khă hnun, pha pơ mơnuih le\ hơmâo tơlơi pơhiăp phara, [ing khua ding jum lăi glăi klă samơ\ hơmâo mơn khua ding jum lăi glăi tơlơi tơ`a glông đơi”.

Rơngiao kơ bruă c\ih pơkra tơlơi phiăn hăng tơ`a bruă, thun 2019, Khua mua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar pơ[uh rơđah tơlơi apăn bruă wai lăng yôm hluai tui hơdôm bruă krăo lăng mơng Khua mua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar hăng hơdôm bruă hmư\ hing yôm, mơnuih [on sang lăp đing nao hloh kah hăng hơdôm bruă tơgu\ kơđi, ngă kơđi prong, tơnap pơsir, [udah hơdôm ring bruă phun amăng dêh ]ar ta ngă kaih, [udah bruă wai lăng arăng c\uk pơkra, mă yua lo\n tơnah [ơi plơi prong mơng hrơi Tơlơi phiăn lon tơnah thun 2013 dưi mă yua truh abih thun 2018, laih anun wai lăng kơtang hăng bruă ngă tui jơlan hơdră, tơlơi phiăn kơ pơgang apui [ong thun 2014 -2018.

Thun 2019, khua mua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar pơ [uh tơlơi gơgrong bruă, tơlơi lăng ba yôm mơng Ping gah, Khua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar, Kơnuk kơna hăng mơnuih [on sang djuai ania aset amăng dêh ]ar ta pơ[uh hăng bruă pơsit brơi Kơc\ăo bruă pơđ^ kyar bơwih [ong huă – mơnuih mơnam kual djuai ania [iă do\ hăng kual c\ư\ siăng kriăng pơtâo.

Hră pơtrun anăp nao truh thun 2030, prăk pơhrui glăi mơng mơnuih [on sang djuai ania [iă dưm dưm hăng ½ mrô prăk pơhrui glăi pơkă hro\m amăng dêh ]ar; hro\ trun mrô sang ano\ rin yu\ kơ 10%. {u hơmâo dong tah să, plơi pla tơnap đơi; 70% mrô să mơnuih djuai ania [iă do\ dưi hơmâo hră pơsit plơi pla phrâo. Khua pơ ala mơnuih [on sang ơi Nguyễn Lâm Thành, Grup khua tơring ]ar Lạng Sơn pơsit:

“Ta dưi lăng anai le\ tal blung a Khua mua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar hơmâo Hră pơtrun prong. Tơlơi anai pơdah tơlơi gơgrong bruă hăng tơlơi kiăng khăp hăng mơnuih [on sang djuai ania [iă do\ [ơi kual kơdư, c\ư\ siăng kriăng pơtâo.

Anai ăt jing hrơi [ing ta pơpu\ bơni hăng gơgrong bruă hloh hăng plơi pla tơnap tap đa mơng djru kơ hơdôm kual anai pơđ^ kyar hro\m hăng lo\n ia ta, pơhlôm pơđ^ kyar dưm kơnar kơplah wah djop djuai ania. Khua mua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar pơsit Hră pơtrun anai le\ tơlơi pơkôl amăng jơlan hơdră djru mơnuih [on sang djuai ania [iă hăng hơdôm tơlơi kiăng pơsir”.

Amăng ha thun mă bruă abih pran jua, pơplih phrâo na nao, pơđ^ tui ano\ klă, tu\ yua amăng bruă mă, thun 2019, Khua mua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]at hơmâo ngă giong lu bruă prong, tu\ mă lu boh than yôm phun amăng bruă c\ih pơkra tơlơi phiăn, wai lăng, pơsit ngă hơdôm bruă prong mơng lo\n ia ta.

Mơnuih [on sang ăt do\ tơguăn mơn kơ tơlơi rơgơi, kjăp bruă mơng Khua mua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar lơ\m pơblang rơđah, djơ\ lăp hơdôm tơlơi aka [u dưi ngă amăng bruă bơwih [ong huă – mơnuih mơna, ăt kah hăng pran jua ngă bruă klă, lăng glăi tơlơi do\ tơdu amăng bruă đăo lăng hlâo tơlơi truh hăng wai lăng djop mơta tơlơi mơng anom apăn bruă.

Laih dong đăo gơnang kơ tơlơi [uăn, hơdră ngă bruă mơng Kơnuk kơna, ăt kah hăng ding kơna mơng Kơnuk kơna ta lơ\m lăi glăi tơlơi tơ`a [ơi anăp Khua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar amra ngă klă hơdôm hơdră pơsir bruă, kiăng ba dêh ]ar ta đ^ kyar hơđong kjăp./.

Siu H’Mai: Pơblang hăng pôr