VOV4.Jarai-Rơwang hrơi tơjuh laih rơgao, amăng hơdră pơkra ming tơlơi phiăn dêh ]ar, [ing pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar ta hơmâo bơkơtoai nao rai kơ Tơlơi phiăn djru tơlơi phiăn kơ mơnuih tơnap tap ]ih pơkra glăi.

{ing pơ ala rơkâo pok prong phung mơnuih kiăng djru ba gah tơlơi phiăn jing [ing ]ơđai muai, [ing tơnap tap [u hơmâo prăk kăk.

Laih dong, kiăng ngă rơđah tơlơi pơ anăn ‘’mơnuih tơnap tap [u hơmâo prăk kăk’’ laih anun rơkâo brơi ngă tui bruă djru tơlơi phiăn tơnap tap, kơđi tơlơi hmư\ hing [ơi hơdôm tơring glông [un rin, să tơnap tap.

Bơkơtoai nao rai [ơi mông jơnum, lu tơlơi pơgôp hiăp lăng yôm Khul ]ih pơkra tơlơi phiăn pơkă lu [iă kơ mơnuih kiăng djru ba kah hăng [ing ]ơđai muai, samơ\ tui hăng pô pơ ala ơi Vương Ngọc Hà, grup pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar ta mơng tơring ]ar Hà Giang lăi, tơlơi phiăn kơnong pơkă kơ [ing ]ơđai muai dưi djru ba jing ]ơđai muai pơdjơ\ nao kơ bruă sem lăng, hơduah tơ`a tơgu\ kơđi arăng ngă soh đu\ hăng prăk kăk, laih anun ru\ glăi pran jua kiăng mơak mut phung hăng mơnuih mơnam, pơbuă tui mơnuih dưi djru le\ [ing mơng 16-18 thun le\ aka [u djop ôh.

Tơdah pơkă tui anun, [ing gơ`u aka tu\ mă tơlơi djru 3 mơta ano\ djru ba amăng  tơlơi phiăn mơ\ tui hăng tơlơi pơtrun: ngă hrom bruă tơgu\ pơsir kơđi, tơlơi lăi pơthâo hăng mơnuih pơ ala gah rơngiao kơ [ing hơmâo anăn lơ\m tơgu\ kơđi:

‘’Hăng [ing pơ ala gah rơngiao mơnuih hơmâo anăn tơgu\ kơđi kơnong tu\ mă sit bơtơhmal đu\ hăng prăk.

Bơ bruă pơtô brơi tơlơi phiăn kơnong pioh brơi kơ 1 khul ]ơđai brơi mut glăi phung hrom mơnuih [on sang.

Kâo do\ bơngơ\t tui anai, [ing ]ơđai ngă hrom lu bruă je\ giăm mơnuih mơnam pơdjơ\ nao kơ tơlơi phiăn hăng gong gai kơnuk kơna pơkă djơ\ nao hăng tơlơi dưi, ano\ glăm ba mơng [ing ]ơđai muai.

Yua kơ anun, ngă hiư\m pă pioh kơ [ing ]ơđai dưi ngă tui djop tơlơi dưi pô, kiăng pơtô rơđah, hmư\ tơlơi pơgôp hiăp mơng pô djru ba tơlơi phiăn laih anun khom ]ih pơkra ăt pơdjơ\ nao mơn’’.

Pơdjơ\ nao kơ bruă djru hơdôm phung arăng [ing tơdu pơ-ai buai amăng mơnuih mơnam, kơ[ah prăk kăk, [u djop prăk tla kơ bruă djru tơlơi phiăn.

Pô pơ ala yă Cao Thị Xuân, grup pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar mơng tơring ]ar Thanh Hóa rơkâo, kơ]ăo bruă tơlơi phiăn anai, khom ngă rơđah tơlơi pia ‘’mơnuih tơnap tap kơ[ah prăk kăk’’.

Tơdah aka [u rơđah ôh amra pơdjơ\ nao tơlơi pơkă yôl, laih tơlơi phiăn pơsit giong bơbe] truh tơlơi dưi, ano\ tu\ yua kơ lu mơnuih tơnap tap kiăng hơmâo tơlơi djru. Pô pơ ala yă Cao Thị Xuân lăi:

‘’Sa amăng hơdôm tơlơi pơtrun gêh gal pơkă tơlơi tơnap kơ prăk kăk kah hăng hơmâo tơlơi truh lo\n adai ngă, tơlơi blah wang, tơlơi truh apui [ong sang.

Dong mơng anai, hơmâo tơlơi kiăng tơ`a ‘’mơnuih rơbêh 80 thun laih [u hơmâo [ong prăk blan pơdơi lơtret ôh, mơnuih rơwen rơwo laih anun [ing hơmâo anăn tơnap tap biă mă kơnuk kơna djru tui tơlơi phiăn mơnuih tha rơma, tơlơi phiăn mơnuih [u klă drơi jăn djơ\ mơn hă, gơ`u do\ amăng anăn mơnuih tơnap tap kơ[ah prăk kăk ?

Kâo pơmin pơkă kơ tơlơi kơ[ah prăk kăk jing sa tơlơi tơnap biă kiăng pơsit, jing boh yôm phun samơ\ [u hơmâo hơnong pơkă, yua kơ anun [u hơđong pran jua ôh tơdah lăi ming pơkra tơlơi phiăn kơ tơlơi anai mơ\ aka [u rơđah ôh, do\ lu mơta tơlơi hơgom laih pơsit [u thâo ngă tui, kơ` bơbe] prong biă mă kơ lu mơnuih lăp djru ba mơ\ [u thâo djru’’.

Kơ hơdră ruah mơnuih kiăng djru ba tơlơi phiăn tơnap tap, kơđi tơlơi hmư\ hing tơnap hloh amăng tơring glông [un rin, să tơnap tap, [ing pơ ala lăi le\, khom sem glăi, pơbuă tui anăn mơnuih djru ba jing sang ano\ tơnap, sang ano\ giăm [un rin, mơnuih arăng ngă sat amăng kơđi tơlơi soh sat, pioh ]ih anăn jing [ing arăng khom djru ba amăng tơlơi phiăn tơdah gơ`u rơkâo. Pô pơ ala ơi Tô Văn Tám, grup pơ ala mơng mơnuih [on sang dêh ]ar mơng tơring ]ar Kontum lăi:

‘’Kơ]ăo bruă tơlơi phiăn pơkă, mơnuih arăng jăm tơlơi soh ngă sat, dưi djru tơlơi phiăn amăng tơlơi anai kiăng pơdah rai tơlơi djru ba, tơlơi khăp pap mơng kơnuk kơna.

Samơ\ mơnuih răm [ăm arăng ngă sat amăng tơlơi anai le\ [u hơmâo tơlơi djru ba ôh, djơ\ mơn hă, [ing ta lui h^ mơnuih tơdu, arăng ngă sat mơ\, kiăng djru ba jing [u hơmâo anăn djru ba tơlơi phiăn’’.

Sa dua tơlơi pơgôp hiăp ăt rơkâo djru prăk mơng gơnong dlông brơi kơ hơdôm tơring ]ar [u djop prăk, tuh pơ alin kơ bruă djru ba tơlơi phiăn.

Kơsem min lăng, sem tui pioh hơmâo hơdră djru ba prăk kăk, prăk mơng gơnong dlông pioh djru kơ mơnuih arăng djru ba tơlơi phiăn [ơi hơdôm tơring glông tơnap tap, să [un rin amăng djop tơring ]ar brơi pơkă hơnong prăk kăk.

Laih dong, bruă djru prăk khom ngă tui djơ\ tơlơi phiăn kơnuk kơna pơtrun kơ bruă mă yua prăk kơnuk kơna.

Nay Jek: Pô ]ih hăng pôr