VOV4.Jarai - Dong mơng hrơi ngă tui hơdră bruă pơplih phrâo (thun 1986) truh ră anai. Ping gah hăng Kơnuk kơna hơmâo lu tơlơi pơtrun, hơdră bruă đing nao pơđ^ kyar tơlơi bơwih [ong huă – mơnuih mơnam [ơi kual mơnuih djuai ania [iă hăng kual ataih, asuek (arăng iâu klah c\un le\ Jơlan hơdră mrô 135).

Jơlan hơdră mrô 135 hơmâo ngă tui tơlơi pơtrun, hơdră bruă ha amăng ple\ mơng Ping gah hăng Kơnuk kơna amăng pơđ^ kyar tơlơi bơwih [ong huă mơnuih mơnam, pơhro\ trun [un rin, bơwih brơi tơlơi hơdip kơ mơnuih [on sang.

Hăng hơnong pơkă “Hrưn đ^ tơlơi hơdip mơda kơ mơnuih djuai ania [iă [ơi hơdôm să tơnap tap kual ataih, asuek; ngă gêh gal kiăng hơdôm plơi pla kual anai pơklaih mơng [un rin, Jơlan hơdră mrô 135 rơwang tal I (1999-2005) hơmâo pơphun mơng 1.000 boh să  rin hloh amăng dêh c\ar Việt Nam hăng jai hrơi pok prong nao 2.362 boh să rin.

Tơdơi kơ 7 thun pok pơhai ngă tui, Jơlan hơdră 135 hơmâo man pơdong rơbêh 20.000 ring bruă, man pơkra giong 300 anih anom [ơi djop [ut, să dưi mă yua, man pơkra rơbêh 50.000 km jơlan djop mơta.

Jơlan hơdră mrô 135 rơwang thun tal II (2006-2010) hơmâo pok pơhai ngă [ơi rơbêh 1.848 boh să hăng 3.274 [ut plơi pla tơnap tap [ơi hơdôm să kual II.

Tui hăng hră lăi pơthâo mơng Jơnum min prăk kak hăng Ngăn drăp kơnuk kơna mơng {irô Khua pơ ala mơnuih [on sang dêh c\ar, truh abih thun 2009, Jơlan hơdră mrô 135 rơwang tal II dưi pơgiong sa, dua hơnong pơkă yôm phăn.

Jơlan hơdră hơmâo djru brơi 14.000 klai prăk brơi hơdôm [on lan; pơjing 4.125 hơbô| bruă pơđ^ kyar ngă hmua, mă akan hơdang; pơjing rơbêh 12.000 tal bruă pơtô hrăm brơi [ing mơnuih apăn bruă [ơi [on lan. Ako\ pơjing 1.500 grup djru pơsir kơđi brơi hơdôm boh să. Mrô sang ano\ rin hro\ trun do\ 31,2%.

Amăng rơwang tal III, Jơlan hơdră mrô 135 hơmâo dưm dăp ngă tui hăng lu mơta tơlơi pơplih phrâo hăng bruă tuh pơ alin tơl plơi pla. {u djơ\ kơng tuh pơ alin, djru pơđ^ kyar tơlơi bơwih [ong huă – mơnuih mơnam đôc\ ôh mơ\ ăt đing nao pơhro\ trun [un rin [ơi hơdôm să, [ut plơi pla, biă mă `u hơdôm kual tơnap tap, pơplih tơlơi bơwih [ong huă anăp nao pơkra pơjing gơnam tam s^ mơdrô, pơplih glăi hăng hrưn đ^ amăng tơlơi hơdip mơda brơi mơnuih djuai ania [iă.

Jơlan hơdră hơmâo đing nao tuh pơ alin, djru dua boh tơhnal phun le\ pơkra anih anom hăng pơđ^ kyar bơwih [ong huă. Tơdơi kơ 5 thun ngă tui, 98% mrô să hăng 70% mrô [ut plơi pla hơmâo apui lơtrik laih. Giăm 60% mrô să hơmâo dơnao pơko\ng ia gah [rô djơ\ hăng tơlơi kiăng amăng ngă hmua hăng tơlơi hơdip mơda.

Lăng pơtong glăi, Jơlan hơdră mrô 135 hơmâo tơlơi đing nao mơng Ping gah, Kơnuk kơna, Khua pơ ala mơnuih [on sang dêh c\ar,; tơlơi gum hro\m kjăp amăng wai lăng, git gai mơng djop ding jum, gơnong bruă; tơlơi gum pơgôp, dong yua mơng djop gưl [on lan hăng mơnuih [on sang; tơlơi gum djru amăng prăk kak, boh thâo mơng hơdôm anom bruă Kơnuk kơna hăng Khul grup amăng jar kơmar.

Găn rơgao rơbêh 20 thun ngă tui, Jơlan hơdră mrô 135 hơmâo djop anom bruă kơđi c\ar, mơnuih [on sang đơ đam dêh c\ar tu\ yap. Hăng anăn pơphun “să hơmâo ring bruă, mơnuih [on sang hơmâo bruă’’, hmư\ tui tơlơi pơgôp hăng tơlơi pơsit mơng mơnuih [on sang, yua anun hơmâo tơlơi đăo gơnang hăng tu\ ư hro\m. Ơi Mùa A Chang, mơnuih djuai ania Mông, khua plơi Bu Cao, să Suối Bu, tơring glông Văn Chấn brơi thâo:

Hơmâo tơlơi đing nao mơng Ping gah hăng Kơnuk kơna, hơmâo ba đuăi sa, dua boh sang ano\ mơng plơi Bu Cao hơđăp, pu\ nao pơ plơi pla phrâo pơdong anun le\ Bu Cao phrâo.

Ră anai gêh gal laih neh met wa hơmâo anih do\ bơwih [ong huă hơđong yơh. Ană bă dưi nao hrăm hră, hơmâo apui lơtrik yua amăng sang ano\. Neh met wa hur har pran jua biă mă. Bơni kơ Kơnuk kơna hăng Ping gah hơmâo đing nao.

Bơ ơi Giàng A Nhà, djuai ania Mông, do\ hơdip [ơi tơring glông giăm guai lo\n ia Mường Khương, tơring c\ar Lào Cai hok mơ-ak brơi thâo:

{ơi kual ataih, asuek anai bruă djru brơi tơlơi bơwih [ong huă le\ yôm hloh. Mơnuih [on sang hơmâo asơi huă a`ăm [ong kah mơng hơmâo pran bơwih [ong huă.

Hlâo adih mơnuih [on sang tơju\ pla sa bơyan đôc\ ră anai 2 bơyan hăng thâo pla hơget kiăng djơ\. Jơlan hơdră mrô 135 rơwang tal I, tơring glông gơmơi hơmâo 100% mrô sang ano\ do\ [ong kơtor, ră anai [u [ong kơtor dong tah mơ\ pioh s^ mơdrô blơi braih yơh.

Kơnong mơng thun 2016 truh ră anai, Jơlan hơdră mrô 135 hơmâo mă yua abih bang rơnoh prăk giăm 20 rơbâo klai prăk. Laih dong, rơwang tal anai, Kơnuk kơna Ai Len hơmâo djru brơi soh sel 12 klăk Euro (dưm dưm 318 klai prăk).

Hơdôm rơnoh prăk kak anai hơmâo pơgôp prong prin kiăng kual mơnuih djuai ania [iă dưi man pơkra anih anom, hrưn đ^ amăng tơlơi hơdip pơklih mơng [un rin.

Siu Đoan: Pơblang