VOV4.Jarai - Rơwang hrơi tơjuh rơgao Jơnum min apăn bruă Khoa pơ ala m[s dêh ]ar pơ phun Jơnum khoa pơ ala m[s dêh ]ar pel e\p, lăng glăi amăng tal jơnum lok 7 giăm truh pơ\ anăp.

Amăng anun, bơkơtuai rơwang bruă Tơlơi phiăn Pơtô pơhra\m (pơplih pơkra glăi), [ing khoa pơ ala m[s dêh ]ar ba tơbiă lu tơlơi gum pơhiăp kơ bruă mă yua hơdrôm hră hrăm hrom amăng đơ đam lo\n ia, hrom hăng anun rơkâo lui h^ tal pơplông mă [a\ng anih 12, kơnong ngă tui tal pơplông ruah mut hrăm cao đẳng, đại học.

Amăng mông jơnum, [ing khoa pơ ala lăi le\: ră anai tơlơi pơkă kơ jơlan hơdră, hơdrôm hră pơtô pơhra\m gưl yu\ amăng Rơwang bruă Tơlơi phiăn hmâo pơ plih laih pran jua Tơlơi pơtrun pơkă mrô 29 kơ pơplih phrâo phun, abih bang pơtô pơhra\m, Tơlơi pơtrun pơkă mrô 88 mơng Khoa pơ ala m[s dêh ]ar kơ pơplih pơkra phrâo Jơlan hơdră, hơdrôm hră hrăm gưl yu\.

Kiăo tui anun, bruă pơtô pơblang hăng pơhra\m gưl yu\, pơplih mơng bruă pơtô pơhra\m đing nao pơtô glăi bôh thâo hơdai nao pơtô pơhra\m pơđ^ kyar pran jua hăng bôh thâo, mut hrom pran jua, bôh thâo ia rơgơi, drơi jăn, gru hiam hăng ngă tui klă tơhnal gal mơng rim ]ơđai sang hră.

Bơkơtuai kơ bôh yôm pơdo\ng phrâo jơlan hơdră, sa per hơdrôm hră hrăm hrom kơ đơ đam dêh ]ar, Khoa pơ ala Tô Văn Tám, gru\p tơring ]ar Kontum, lăi le\: hăng tơlơi hrăm kơsem min bôh thâo phrâo hơnong hmâo le\ rim mơta tơlơi hrăm hmâo sa [udah hmâo sa, dua hơdrôm hră hrăm, mơ\ tơlơi hrăm kơsem min mơnuih mơnam kơnong kơ klă hloh hmâo hơdrôm hră hrăm djơ\ hrom ha sa:

“Tơlơi pơkă rim mơta tơlơi hrăm hmâo 1 [udah sa, dua hơdrôm hră hrăm. Tơlơi anai kâo [uh tui anai, hăng bruă kơsem min hơnong hmâo le\ hmâo hơdôm tơlơi, hơdôm bôh yôm kah hăng hơdôm tơlơi pơsit djơ\, tơlơi pơsit phiăn, hơdôm bôh than amăng pơtô pơhra\m hơnong hmâo le\ hơdôm bôh dêh ]ar hru\p.

Dêh ]ar ta ăt kah hăng anun mơn. Yua anun hăng tơlơi hrăm kơsem min hơnong hmâo le\ sa tơlơi hrăm hơnong hmâo tui anun amra hmâo sa per [udah lu per hơdrôm hră hrăm.

Hăng mơta tơlơi hrăm kơsem min mơnuih mơnam le\ rơngiao kơ hơdôm gru hrom mơng mơnuih mơnam ană mơnuih le\ tơlơi hrăm kơsem min mơnuih mơnam dưi pơsit hơđong pha ra yua kơ tơlơi pơmin hrom, gru grua djuai ania… hăng Kơsem min mơnuih mơnam ta#o hloh djơ\ nao hrom sa hơdrôm hră hrăm”.

{ing khoa pơ ala m[s Trần Văn Lâm, gru\p tơring ]ar Bắc Giang; Khoa pơ ala Phạm Thị Thu Trang gru\p tơring ]ar Quảng Ngãi rơkâo pơdah rơđah hloh hơdôm tơlơi pơkă kơ tơhnal bruă, bôh yôm, jơlan hơdră, hơdrôm hră hrăm pơtô pơhra\m gưl yu\, pơhlôm dưi ngă tui hăng be\ ngă khưi khai.

Tui hăng Khoa pơ ala Trần Văn Lâm, rơwang bruă Tơlơi phiăn kiăng hmâo tơlơi pơtô ba rơđah amăng ruah mă hơdrôm hră hrăm [ơi rim anih anom, rim kual, djuai sang hră:

“Bruă ruah `u hiưm pơhă? Gưl hơpă? [irô hơpă hmâo tơlơi dưi ruah mă kiăng mă yuă hơđong djơ\ le\ tơlơi ba tơbiă to# tui.

Yua kơ, bôh nik, tơdah pơkă tui hră ]ih pơkra phiăn thơ anih anom pơtô pơhra\m (rim sang hră) gơgrong hlâo ruah mă hơdrôm hră hrăm thơ dleh tơnap biă, luk puk.

}ơđai sang hră pơ plih anih hrăm, pơplih kual khom pơplih hơdrôm hră, amăng sa bôh tơring glông să hmâo lu sang hră, rim sang hră hmâo sa hơdrôm hră hrăm pha ra hă amra dleh tơnap biă.

Tơdơi anai tơdah pơkă, tơlơi anai amra bơdjơ\ nao bruă s^ mdrô kiăng per hơdrôm hră mơng pô pơtô [ơi sang hră mơn?”.

Hơdôm tơlơi gum pơhiăp mơng khoa pơ ala m[s pơblang bôh yôm hơdrôm hră hrăm, rơngiao kơ bruă pơtô brơi bôh thâo khom hmâo ano# dơlăm, pơtô pơhra\m kah pha, pran jua khăp kơ lo\n ia, ngă tui phiăn juăt, gru grua djuai ania.

Khoa pơ ala m[s Phạm Thị Thu Trang gru\p tơring ]ar Quảng Ngãi rơkâo khom pơdo\ng Khul mơnuih ]ih dăp hơdră hơdrôm hră hrăm lo\n ia ta:

“Kiăng pơđ^ kyar ană mơnuih Việt Nam mơnuih mơnam dưm kơnar djơ\ jơlan gah, anai sit nik jing bruă mă ha amăng ple\, yôm phăn hăng pô lo\n ia pơgi kơdih anai.

Yua anun kiăng hmâo hơdrôm hră hrăm yua Khul mơng lo\n ia ta hăng yua Kơnuk kơna pơdo\ng dăp hơdră.

Dưi mă yua lu wo\t hăng mă yua djơ\ hrom ha sa amăng đơ đam lo\n ia ta, hmâo rơwang pok pơhư sa, dua mơta tơlơi hrăm kiăng tơring ]ar, [ôn prong ]ih dăp hơdră, pơtô pơblang kơ ano# pha ra anih anom.

Pơsit rim tal 5 thun, [udah 10 thun Khul pơ phun pel e\p glăi, pơkra pơ ala nao dong, pơplih phrâo đ^ kiăng djơ\ hăng bôh nik `u”.

Ăt [ơi mông jơnum mơn, sa dua mơta tơlơi gum pơhiăp mơng khoa pơ ala rơkâo pel e\p lui h^ pơplông mă [a\ng anih 12, kơnong kơ pơplông đ^ hrăm cao đẳng, đại học.

Khă hnun hai, hmâo tơlơi gum pơhiăp rơkâo djă pioh tal pơplông mă [a\ng anih 12 hăng jao kơ tơring ]ar, [ôn prong ngă tui.

Khoa pơ ala Phạm Văn Hoà gru\p tơring ]ar Đồng Tháp lăi kơ jơlan pơsir bruă pơplông mă [a\ng anih 12 hăng khom pơ phun pơplông đ^ đại học:

“Pơplông mă [a\ng anih 12 mơ\ hmâo giăm truh abih bang ]ơđai hmâo mă [a\ng, kiăng hă [u kiăng [ing ta ruah mă tơdơi kơ pơplông hrăm giong anih 10-12 hăng ruah tui tal hrăm hăng bôh thâo.

Yua kơ hrăm gưl 3 tơlơi kiăng mơng [ing ]ơđai pơ phun hrăm đ^ dlông ngă hiưm hơpă kiăng djơ\.

Pơplông mơ\ hmâo 99,9% thơ pơplông ngă hơget kiăng kơ huă]. Yua anun kiăng lăng glăi pơplông hă lui anih 12 hăng khom pơplông ruah mut gưl dlông, mut hrăm hrom ruah mă kơja\p kiăng ruah mă ]ơđai rơgơi”.

Tui hăng Jơnum min wai lăng bôh thâo, pơtô pơhra\m, hlăk ai, tơdăm ngek dra muai hăng ]ơđai muai mơng Khoa pơ ala m[s dêh ]ar, bruă pơ phun pơplông mă [a\ng anih 12 kiăng biă pơsit rơnoh bôh thâo djơ\ tơhnal pơkă pơtô pơhra\m mơng ]ơđai sang hră, hrom hăng anun pơkra glăi bruă pơtô pơhrăm hăng pel e\p pơsit lom hrăm; djru lăi pơthâo kơ dêh ]ar ta bruă kơsem min, pơdo\ng, pơkra glăi hơdră bruă pơtô pơhra\m hăng ruah ]ơđai hrăm gưl dlông, pơjing brơi glông jơlan tơlơi phiăn pioh pơplih phrâo pơtô pơhra\m pơgi kơdih anai.

Hră ]ih pơkra tơlơi phiăn bruă pơtô pơhra\m (pơplih pơkra) tal anai kơnong kơ ba tơbiă pơplông mă [a\ng anih 12, [u pơkă jơlan gah hăng rơnoh pơ phun `u.

Bruă pơplông ruah đ^ cao đẳng, đại học mơng hơdôm bôh sang hră dưi ngă tui hơdră gơgrong mă pô pơkă yua kơ Tơlơi phiăn pơtô pơhra\m Đại học hăng Tơlơi phiăn pơtô pơhra\m bruă mă./.

Siu H’ Prăk: Pô ]ih pơblang hăng pôr