VOV4.Jarai - Bruă mơnuih apăn bruă le\ “phun than” mơng “phun than”, tơlơi pơsit ano# dưi hă [u dưi le\ yua kơ [ing mă bruă apăn.

Mă yua tơlơi pơmin Hồ Chí Minh kơ bruă mơnuih apăn bruă, hrơi rơgao,

Ping gah đing nao pơtô pơhra\m pơtô juăt mơnuih apăn bruă, biă `u [ing apăn bruă mă sui thun.

Tơlơi hrăm yôm phăn amăng bruă apăn hơdôm hrơi rơgao brơi [uh, bruă pơkă lo\n, pơtô pơhra\m, pơtô juăt mơnuih apăn bruă ta` jing bruă blung a yôm phăn biă.

“Mơnuih apăn bruă jing phun akha mơng djop bruă”. Tơlơi pơtrun pơsit mrô 6 (tal 11) pơsit: “Mơnuih apăn bruă le\ bôh than pơsit tơlơi truh kih hă [u truh kih mơng bruă hơkru\, pơke\ hrom hăng bưng bo#t mơng Ping gah, mơng lo\n ia hăng kơnuk kơna.

Bruă pơkă, prăp lui mơnuih apăn bruă, biă `u mơnuih apăn bruă sui thun, hmâo bôh yôm phăn biă, jing bôh yôm phăn phun, pơhlôm brơi bruă mơnuih apăn bruă mă bruă hmâo ako# tlôn, gơgrong hlâo”.

Hơdôm gưl ping gah, khul gru\p Ping gah jai hrơi thâo rơđah hloh bruă pơkă mơnuih apăn bruă, pơtô pơhra\m, pơtô juăt le\ hơdôm bruă yôm phăn amăng bruă apăn mơng Ping gah, kiăng pơdo\ng khul mơnuih apăn bruă hmâo pran jua klă, thâo mă bruă hăng pơmin, mă bruă jai hrơi jai klă hloh bruă pơplih phrâo măi mok, pơplih phrâo lo\n ia.

Mơng bôh nik [ơi plơi pla, Kơ-iăng Khoa git gai Ping gah tơring ]ar Phú Thọ, ơi Bùi Văn Quang lăi le\:

“Hrom hăng tơhnal pơkă kiăng hmâo rơnoh pơkă pơsit, dưi pơplih phrâo rơđah amra dưi ju\ yap.

Bruă ngă tui hơdôm tơhnal pơkă pơke\ hăng anăn bruă apăn kah hăng pran jua, bôh thâo mơnuih apăn bruă git gai.

Tơhnal pơkă ăt khom pơsit dưi pơkă pioh mă yua hăng rim mơnuih apăn bruă kiăng rim mơnuih apăn bruă pơsit.

Hrom hăng anun, pơsit mơnuih apăn bruă tơpă, dưm kơnar, pơhlôm abih bang amăng rơwang bruă, hơkru\ pơsir tơlơi lăng yôm [ăng cấp”.

Do# hơdor [ơi mông Jơnum ping gah lok 6 tal 11, lom prăp lui mơnuih mă bruă kơ Jơnum prong tal 12 mơng Ping gah, Khoa git gai Ping gah dêh ]ar Nguyễn Phú Trọng pơsit tơlơi pơmin: {u pioh “tlaih” mut Ping gah hơdôm mơnuih hmâo tơlơi pơmin hưp mă bruă apăn, hưp [ong kông ngăn, hưp mă tơdruă, ngă pơdrong mă ha jăn sang ano# pô…”.

Samơ\ tơdơi kơ mông Jơnum prong tal 12, tơlơi mơnuih mă bruă ăt “pioh tlaih” mơnuih apăn bruă hmâo tơlơi ngă soh mut amăng glông bruă kơnuk kơna, yap wo\t [ơi gưl dêh ]ar wo\t tơring ]ar, [ôn prong.

Tơlơi lăp lăi le\ lu `u bruă ngă soh mơng mrô mơnuih apăn bruă anai hmâo laih mơng hlâo, samơ\ lom pơkă, [udah mơnuih mă bruă [u hmâo thâo. Sa, dua mơta tơlơi ba mut amăng rơwang pơkă le\, tơdơi kơ anun glăi [uh tơlơi ngă soh phiăn hmâo ara\ng tơgu\ kơđi, mă krư\.

Lăp đing nao kah hăng mơnuih apăn bruă pơmin lăi hmâo djop tơlơi ]ang rơmang, kah hăng ơi Nguyễn Xuân Anh, jing mơnuih apăn bruă hlăk ai, mut amăng Gru\p apăn bruă Ping gah dêh ]ar ta lom 40 thun, samơ\ tơdơi anun hmâo ara\ng glưh trun bruă Khoa git gai Ping gah [ôn prong, brơi lui ngă Khoa gum bruă Gru\p apăn bruă Ping gah dêh ]ar ta, yua kơ ngă soh tơlơi pơkă tơpă hăng hơdôm tơlơi pơkă mơng Ping gah, Kơnuk kơna kơ bruă mơnuih apăn bruă… Anun le\ tơlơi hrăm yôm amăng bruă apăn.

Yua anun, tal anai, kiăng biă sa tơlơi ruah mă to\ng ten hăng bă kơ pran jua gơgrong pioh prăp lui kơ mơnuih mă bruă sui thun. Ơi Nguyễn Đức Hà, Khoa hơđăp Anom bruă, Gru\p pơ phun bruă mă Ping gah Kơnuk kơna ta pơsit:

“Bruă pơkă mơnuih apăn bruă sui thun hăng tơdơi anai pơ phun hơdôm anih pơhra\m brơi mơnuih đ^ apăn bruă. Tal 12 glăi pơkă dong.

Tal anai lăng tui tơlơi găn rơgao, tơhnal pơkă khom rơđah đông, glông hơdră kơja\p hloh, tơhnal pơkă rim bruă apăn rơđah hloh.

Mơng bruă Jơnum prong tal 12 truh ră anai Ding jum kơđi ]ar, Gru\p apăn bruă Ping gah mă yua hơdôm tơlơi pơkă, glông hơdră kơja\p hloh.

Lăi le\ “[u pioh tlaih”. Samơ\ phrâo rơgao hmâo “tlaih” laih.

Yua anun tal anai lăi rơđah dong “khom [u pioh [rua\]”. Lăi sa bôh samơ\ ngă tui [u amu` ôh”.

Amăng pel e\p, ruah mă, lăi pơthâo mơnuih mă bruă pơkă. Blung hlâo khom lăng yôm tơhnal pơkă kơ bruă kơđi, pran jua, do\ do\ng [ong huă, hmâo tơlơi pơmin ngă tui phiăn prong, tơlơi ngă gru hlâo mơng drơi pô; bôh thâo mă bruă pơke\ hăng bôh tơhnal bruă mă.

Mơnuih apăn bruă sui thun khom hmâo tơlơi pơmin prong, tơlơi ]ang rơmang pơplih phrâo, yua kơ tơlơi pơđ^ kyar mơng lo\n ia, yua kơ tơlơi yâu mơ-ak mơng m[s.

Amăng bruă pơkă khom lăng yôm bruă gơgrong mơng hơdôm gưl Ping gah, khul gru\p Ping gah hăng hơdôm bôh [irô pơ phô brơi amăng bruă gum hrom kiăng pơđ^ tui ano# kơja\p pel e\p mơnuih kiăng apăn bruă; [u yua kơ kiăo tui mrô mơ\ pơtrun h^ tơhnal pơkă.

Khom hmâo hơdră pel e\p, wai lăng [u pioh “tlaih” [ing hmâo tơlơi pơmin [u klă bruă kơđi ]ar, pran jua, do\ do\ng [ong huă, “rong pơplih mă pô”, “pơplih phrâo mă ha jăn”; hưp mă bruă kơđi ]ar, la mă bruă apăn; hưp mă kơ ha jăn pô, [u rơđah đông; drơi pô hăng sang ano# [u ngă gru hlâo ngă tui tơlơi pơtrun, jơlan gah mơng Ping gah, tơlơi phiăn mơng Kơnuk kơna…

Nai tha prin, nai prin tha Vũ Minh Giang, Khoa Khul kơsem min bôh thâo phrâo hăng pơtô pơhra\m, Đại học Quốc gia Hà Nội, Kơ-iăng Khoa Khul kơsem min bôh thâo gru grua Việt Nam lăi le\:

“Sit lăi mơnuih apăn bruă sui thun le\ sa pran jua jing yôm phăn biă anun le\ tơhnal lăng ataih, thâo pơmin bruă mă prong.

Kiăng pơsit mơnuih hơpă hmâo tơhnal lăng ataih [udah [u hmâo le\ khom pel e\p lom gơ`u mă bruă hlâo kơ anun ăt kah hăng amăng tơlơi pơsir bruă mă, tơlơi pơsit [udah truh kih mơng gơ`u.

Dua le\, mơnuih apăn bruă prong khom hmâo bôh thâo mă yua mơnuih rơgơi mơbruă.

Hlâo adih gơ`u amra hmâo mă laih bruă gưl anai, gưl adih samơ\ ara\ng lăi [lah mua`, [udah pơtrun mơnuih rơgơi mơbruă, [u gum djru, pơsur mơnuih thâo rơgơi le\ anăm brơi gơ`u mut amăng glông bruă prong ôh yua kơ amra ngă sat kơ Ping gah mơtăm.

Lăi kah hăng [ing juăt bruă, khom lăng glăi pô anun hmâo pran jua pơ pu\ mơn hơdôm mơnuih thâo mă bruă hă [u hmâo”.

Pha ra hăng hơdôm tal hlâo, bruă pơkă mơnuih apăn bruă prong rơwang bruă 2021-2026 [u ngă, hrom hăng anun hơdôm bruă apăn mơ\ ngă tui amăng rim yak, pơkă giong Gru\p apăn bruă Ping gah dêh ]ar; tơdơi kơ anun truh Ding jum kơđi ]ar, Gru\p apăn bruă Ping gah; hăng tu] rơnu] kah mơng hơdôm bruă apăn bruă phun mơng Ping gah, Kơnuk kơna.

Anai le\ hơdôm yak prăp lui mơnuih apăn bruă pioh pơtô pơhra\m, pơtô juăt, tơlơi lông, ngă phun than kơ tơlơi mơnuih mă bruă Jơnum prong tal 13.

{ơi anăp tơlơi kiăng pơđ^ kyar lo\n ia kơja\p hăng mut hrom jar kơmar dơlăm prong, kiăng pơkă rơnoh pioh kơ mơnuih apăn bruă prong dlông hloh, pơhlôm abih bang hloh./.

Siu H’ Prăk: Pô ]ih pơblang hăng pôr