VOV4.Jarai - Rơwang hrơi tơjuh rơgao, amăng bruă pơdo\ng tơlơi phiăn, Khoa GGWLPA m[s dêh ]ar ta pioh mông kiăng bơkơtoai kơ Hră ]ih pơkra tơlơi phiăn pơsir kơđi tơlơi m[s (pơplih pơkra glăi). Lu bôh yôm dưi hmâo [ing khoa pơ ala gleng nao bơkơtoai kah hăng: Sang phăt kơđi [u dưi hơngah kơ tơlơi rơkâo pơsir kơđi tơlơi yua kơ akă hmâo mơta tơlơi phiăn mă yua; bruă mă mơng Anom pel e\p kơđi tơlơi m[s; tơlơi pơkă tu\ yap bôh tơhnal pơsir kơđi tơlơi Sang phăt kơđi…

            Bơkơtoai amăng mông jơnum, lu tơlơi gum pơhiăp tu\ ư hăng tơlơi pơmin phrâo dưi ba tơbiă amăng Hră ]ih pơkra tal anai le\ Sang phăt kơđi [u dưi hơngah ôh tơlơi rơkâo pơsir kơđi yua kơ akă hmâo mơta tơlơi phiăn kiăng mă yua. Hơdôm tơlơi gum pơhiăp pơsit, bruă pơhư prong tơlơi dưi pơsir kơđi mơng Sang phăt kơđi le\ yak pơplih yôm phăn amăng bruă pơdo\ng Kơnuk kơna djơ\ phiăn [ơi dêh ]ar ta, djơ\ hăng tơlơi pơkă amăng Phiah phiăn thun 2013 kơ bruă apăn, bruă mă mơng Sang phăt kơđi m[s le\ “[irô pơsir kơđi tơlơi mơng dêh ]ar Djop mơnuih dưm kơnar Việt Nam, ngă tui tơlơi phiăn”. Tui hăng khoa pơ ala Trần Ngọc Vinh, gru\p gah [ôn prong Hải Phòng, pơkă anai le\ jơlan gah kiăng hơdôm phiăn pơkon hloai tui pơplih pioh pơgang tơlơi dưm kơnar, tơlơi dưi ană mơnuih, tơlơi dưi mơnuih mơnam, tơlơi dưi hăng bôh tu\ yua djơ\ phiăn mơng khul gru\p, mơnuih. Khoa pơ ala Trần Ngọc Vinh pơsit: Gah phiăn kơnuk kơna hăng glông bruă dưi hrom hăng tơlơi phiăn mă yua do# glăi kiăng pơkra glăi hơdôm tơlơi rô nao rai amăng mơnuih mơnam pơhlôm tơlơi dưm kơnar dưi ngă tui, samơ\ yua kơ tơlơi rô nao rai bơwih [ong mơnuih mơnam pơsur, đ^ kyar, anun hmâo ha tal tơlơi phiăn brơi tui hmao tlôn kiăng pơkra hơdôm tơlơi rô nao rai bơwih [ong huă mơnuih mơnam phrâo pơ phun [uh lom anai bruă gơgrong le\ kơnuk kơna, [u djơ\ pơtrut bruă gơgrong kơ m[s ôh hăng lăi, yua kơ akă hmâo mơta tơlơi phiăn mă yua anun hơngah tơlơi kiăng pơsir kơđi tơlơi m[s.

            Lăng djơ\ hrom hăng hơdră pơtrun anai, samơ\ khoa pơ ala Trần Đình Nhã, gru\p gah tơring ]ar Thừa Thiên Huế bơngot: Sang phăt kơđi [u hơngah le\ amra pơsir hiưm `u?. Anai le\ tơlơi kiăng pel e\p glăi to\ng ten. Khoa pơ ala Vũ Xuân Trường, gah gru\p tơring ]ar Nam Định lăi đ^ tơlơi gum pơhiăp: amăng 4 tơlơi pơkă pioh mă yua pơsir lom [u hmâo mơta tơlơi phiăn mă yua le\ `u kơnong kơ tu\ ư hăng tơlơi pơkă mă yua tui anun amăng tơlơi phiăn hăng phiăn juăt. Bơ\ gah tơlơi pơkă mă yua tui phiăn juăt hăng tơlơi dưm kơnar, khoa pơ ala Vũ Xuân Trường rơkâo, khom pơplih hăng hmâo tơlơi pơkă rơđah đông khom ngă amăng sa rơwang hơđong [ơi 2 tơlơi pơkă anai: Gah tơlơi phiăn juăt le\ hmâo lu phiăn juăt pha ra pha ra, mơnuih thâo hluh hăng mă yua tơlơi phiăn juăt mơng pô pơsir kơđi le\ ăt thâo hluh lu hơdră pha ra mơn. Yua anun, ta#o hloh pơkă rơđah hloh, kơja\p hloh mă yua djuai phiăn juăt hơpă pioh be\ tơlơi pha ra amăng tơlơi pơmin hăng mă yua. Bơ\ gah tơlơi dưm kơnar tơlơi pơmin ăt pha ra mơn tui pran jua, tơlơi pơmin hlâo, tơlơi pơmin pha ra pha ra. Hrim mơnuih apăn bruă lom mă yua ăt leng kơ hmâo tơlơi pơmin pha ra mơn gah tơlơi dưm  kơnar.

            Hăng bruă mă mơng Anom kơsem min kơđi tơlơi, Hră ]ih pơkra tơlơi phiăn jao dơng kơ Anom kơsem min kơđi tơlơi ngă tui hơdôm tơlơi dưi mơng [irô pơ phun pơsir kơđi tơlơi m[s. {ing khoa pơ ala Huỳnh Nghĩa (gah gru\p Đà Nẵng), Nguyễn Bá Thuyền (gah gru\p Lâm Đồng) hăng Trần Tiến Dũng (gah gru\p Hà Tĩnh) lăi le\: hăng bruă apăn anai brơi [uh pran gơgrong, bruă mă mơng Anom pel e\p kơđi tơlơi pơkon hăng anăn `u le\ “mơnuih gum hrom pơsir kơđi tơlơi”. Yua anun, bruă pơsit Anom pel e\p kơđi tơlơi m[s le\ [irô pơ phun pơsir kơđi djơ\ hloh. Hrom hăng anun, khom kơsem min pơkă djop tơlơi dưi mơng Anom pel e\p kơđi tơlơi. Khoa pơ ala Trần Tiến Dũng, gah gru\p tơring ]ar Hà Tĩnh rơkâo đ^: Kâo rơkâo [ing ta khom kơsem min dơng tơlơi pơkă kiăng djop tơlơi dưi mơng Anom pel e\p kơđi tơlơi hăng kơnuih le\ [irô pơ phun pơsir kơđi tơlơi hăng tơlơi dưi mơng Anom pel e\p kơđi tơlơi hăng kơnuih le\ [irô gum hrom pơsir kơđi tơlơi hăng jing pô anăn sa amăng dua bôh [irô hrom hăng sang phăt kơđi le\, [irô pô anăn tơlơi dưi kơnuk kơna, ngă tui tơlơi dưi kơnuk kơna amăng bruă pơsir kơđi tơlơi m[s. Hmâo tui anun kah mơng hmâo tơlơi ngă tui klă hăng ba glăi bôh tu\ yua bruă mă anun.

            Gah tu\ yap bôh tơhnal pơsir kơđi gah rơngiao Sang phăt kơđi, lu tơlơi gum pơhiăp tu\ ư hrom hăng tơlơi pơkă tu\ yap bôh tơhnal pơsir gah rơngiao kơ Sang phăt kơđi amăng Hră ]ih pơkra Phiăn pơsir kơđi tơlơi m[s (pơplih pơkra glăi). Tơlơi pơkă anai djơ\ hăng hơdră pơtrun pơplih phrâo Tơlơi phiăn jing pơsur bruă pơsir sa dua tơlơi bơrơsua hloai tui tơlơi bơkơtoai hmâo mơnuih ngă go\ng jơlan, sang phăt kơđi djru hăng tơlơi pơsit tu\ yap pơsir tơlơi bơrơsua anun. Tơlơi pơkă anai djơ\ hăng tơlơi pơmin mơng pô gơgrong pơsir amăng kơđi tơlơi m[s, djru pơsur bruă gum hrom pơsir kơđi tơlơi, plai [ia\ bruă [om kiơng rơkâo sang phăt kơđi gum hrom pơsir kơđi. Khă hnun hai, khoa pơ ala Đặng Công Lý, gah gru\p tơring ]ar Bình Định rơkâo tơlơi pơkă rơđah đông hơdôm mơta bruă pơsir hơpă dưi hmâo Sang phăt kơđi tu\ yap hăng pơkă rơđah tum ako# tlôn, hră pơ-ar ngă hăng noa yôm tơlơi phiăn mơng tơlơi pơsit tu\ yap bôh tơhnal pơsir kơđi tơlơi: Sang phăt kơđi kơnong kơ pel e\p tu\ yap bôh tơhnal pơsir kơđi tơlơi gah rơngiao sang phăt kơđi kơplah wah [irô, khul gru\p m[s yua kơ pô hmâo tơlơi pơ phun hmâo bruă mă ngă tui tơlơi pơkă amăng tơlơi phiăn, pơ phun pơsir kơđi tơlơi. Lom pel e\p hơdôm tơlơi pơsit tu\ yap bôh tơhnal pơsir kơđi tơlơi gah rơngiao sang phăt kơđi, sang phăt kơđi khom hloai tui hơdôm tơlơi pơkă amăng mơta tơlơi 416 mơng hră ]ih pơkra phiăn, rơngiao kơ bôh tơhnal pơsir kơđi dưi hmâo sang phăt kơđi pel e\p pơsit tu\ yap amra dưi hmâo [irô ngă tui bruă pơsir kơđi, pơsir kơđi tơlơi kah hăng hră pơsit mơng sang phăt kơđi tui tơlơi pơkă amăng tơlơi phiăn kơ bruă ngă tui phiăn pơsir kơđi tơlơi.

            Gum pơhiăp kơ Hră ]ih pơkra tơlơi phiăn pơsir kơđi tơlơi m[s (pơplih pơkra glăi), lu tơlơi gum pơhiăp tu\ ư hăng rơkâo pơplih phrâo tơlơi pơkă pơsir kơđi tơlơi m[s [ơi rơwang pơsir blung a, pel e\p, khoa pel e\p hăng pel e\p glăi kơđi tơlơi. Lom pơsir kơđi, djop hră pơ-ar, go\ng jơlan khom dưi pel e\p djop, djơ\, abih bang, rơđah đông. Sang phăt kơđi git gai bruă pơsir, tơ`a hơdôm kơđi tơlơi akă [u rơđah hăng hloai tui bôh tơhnal pơsir kơđi pioh ba tơbiă tơlơi pơsit kơđi, pơsit pơsir.

            Hră ]ih pơkra Tơlơi phiăn pơsir kơđi tơlơi m[s (pơplih pơkra glăi) hmâo 10 ]ra\n, 41 oan, 509 mơta tơlơi dưi bơkơtoai to\ng ten amăng tal jơnum lok 9. Pơkă hlâo, Khoa GGWLPA m[s dêh ]ar ta amra pơsit pel e\p tui Phiăn pơsir kơđi tơlơi m[s amăng Tal jơnum anai.

                                                                                                Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr