VOV4.Jarai - Pơhiăp amăng mông Jơnum pơdah tui tlôn đơ đam dêh ]ar ta Klah ]un bruă pơtô ba mơnuih [ôn sang hăng pơs^t bôh tơhnal ngă tui “Thun pơtô ba mơnuih [ôn sang gong gai” 2019, pok pơhai bruă mă thun 2020 pơphun amăng rơnu] rơwang hrơi tơjuh rơgao, Khua dêh ]ar ta ơi Nguyễn Xuân Phúc lăi rơđah, mơnuih [ôn sang thâo hluh, do\ng yua Ping gah, Kơnuk kơna, samơ\ hơdôm gưl gong gai khom lăi djơ\, pơsir djơ\ rơnoh hơdôm tơlơi mơng mơnuih [ôn sang [u djơ\ yua tơlơi pơtrun ôh.

{u ngă ataih mơng mơnuih [ôn sang, [u do# ]râo tơngan ha dơnong, [u pơgo# mă bruă ôh mơ\, khom lăi glăi, pơblang rơđah djơ\ rơ-oa kiăng mơnuih [ôn sang thâo hluh, dong yua hơdră pơtrun  mơng Ping gah, Kơnuk kơna.

Tui hăng tơlơi lăi pơthâo glăi amăng mông jơnum, thun rơgao, hmâo rơbêh kơ 478.000 wot ]ô mơnuih nao pơ\ [irô mă bruă ]ar Kơnuk kơna [om kiơng, rơkâo đ^, lăi đ^, đ^ 4,3% bơhmu hăng thun 2018.

Hơdôm [irô mă bruă ]ar Kơnuk kơna hmâo pơsir laih hmâo 86% mơta tơlơi djơ\ hăng tơlơi dưi pô.

Rơgao kơ pơsir tơlơi [om kiơng, hmâo rơkâo mă pơhrui glăi kơ Kơnuk kơna, tla glăi kơ khul gru\p, mơnuih rơbêh kơ 205 klai prăk, 24 ektar lo\n, hơkru\ pơsir, pơhlôm tơlơi dưi yua brơi giăm truh 1.890 gru\p, mơnuih, pơplih [irô pel e\p 20 mơta tơlơi.

Ăt gơnang kơ bruă pơsur mơnuih dêh ]ar Việt Nam pơ\ dêh ]ar ta] rơngiao, thun rơgao, mrô prăk mơ-^t glăi pơ\ lo\n ia đ^ ta`, hmâo giăm truh 16 klai 700 klăk dolar Mi, lu hloh mơng hlâo truh kơ ră anai.

Năng ai `u 3000 bôh anom bơwih [ong mơnuih dêh ]ar Việt Nam do# pơ\ dêh ]ar ta] rơngiao tuh pơ plai [ơi dêh ]ar Việt Nam.

Rim thun năng ai `u hmâo 500 wot ]ô mơnuih thâo hră, juăt bruă kơsem min amăng lu mơta bruă glăi pơ\ dêh ]ar pô gum hrom hơdôm jơlan hơdră, rơwang bruă kơsem min bôh thâo phrâo măi mok, pơtô pơhra\m.

Pơhiăp amăng mông jơnum, Khua dêh ]ar ta ơi Nguyễn Xuân Phúc pơsit yôm hơdôm bôh tơring ]ar, [ôn prong, ding jum, gơnong bruă hmâo lu hơdră ngă phrâo, pơ]eh phrâo, ba glăi bôh tơhnal amăng Thun pơtô ba mơnuih [ôn sang gong gai thun 2019 hăng lăi le\, lu hơdră pơkă, hơdră ngă jing tơlơi hrăm tui klă pioh pơhư prong pơ\ anăp anai.

Bâo glăi bôh tơhnal [uh rơđah hloh mơng lo\n ia amăng thun rơgao, hrom hăng tơlơi pơđ^ kyar bơwih [ong le\ hơđong tơlơi hơd^p mơda mơnuih mơnam dưi pơhlôm, biă `u mrô hro\ trun [un rin, pơđ^ tui tơlơi hơd^p mơda mơnuih [ôn sang, Khua dêh ]ar ta lăi rơđah, mơnuih [ôn sang pơsit yôm bôh tơhnal anai hăng tơlơi mơ-ak hăng đăo gơnang kơ Ping gah, Kơnuk kơna:

“Amăng tơlơi gir run mơng glông bruă kơđi ]ar, gah yu\ tơlơi git gai mơng Ping gah le\, [u dưi [u lăi nao ôh bruă mă mơng tơlơi pơtô ba mơnuih [ôn sang. Hmâo mơnuih [ôn sang do\ng yua, anăp nao anun  kah mơng truh kih.

Kâo kiăng lăi rơđah, abih bang mơnuih [ôn sang hăng abih bang ling tơhan ta, do\ng gah tlôn tơlơi gir run mơng abih bang glông bruă kơđi ]ar amăng bruă pơgang, kơdo\ng hưp [ong kông ngăn, pơtom hiăp hăng tơlơi gir run pơgang tơlơi rơngai pô [ơi anăp hơdôm tơlơi pơplih [u mơ-ak [ơi ia rơs^ ngo\, hăng pran jua mơ-ak klă, pơ pu\ tơlơi phiăn jar kơmar hăng giăng mah.

Hơdôm bôh tơhnal abih bang kơ bơwih [ong, mơnuih mơnam, pơgang lo\n ia, rơnuk rơnua plơi pla, pơtom hiăp pơdah thun rơgao le\ thun bă kơ tơlơi pơplih, tơlơi anun ăt lăi đ^ mơn, “Amu` dơ\ hơpă [u hmâo mơnuih [ôn sang ăt [u dưi ngă mơn, tơnap dơ\ hơpă hmâo mơnuih [ôn sang gơgrong leng kơ dưi ngă sôh”.

Khă hnun hai, tui hăng Khua dêh ]ar, bruă pơtô ba mơnuih [ôn sang ăt do# hmâo mơn tơlơi akă dưi ngă, kah hăng lu [irô anom bruă hăng mơnuih apăn ako# akă thâo hluh dơlăm bruă mă mơng tơlơi pơtô ba mơnuih [ôn sang, kơ[ah tơlơi hơduah e\p tơlơi djơ\ hrom, mut hrom mơng mơnuih [ôn sang amăng ngă tui hơdôm hơdră bruă pơsit mơng Kơnuk kơna hăng amăng pơphun ngă tui bruă mă.

Bơ\ tơlơi pơsit mă ha jăn, pơplih bruă apăn, tơlơi [u klă, kơ[ang tơlơi hmư\ lăng tơlơi gum pơhiăp mơng mơnuih [ôn sang.

Sa dua ]ô khua git gai, mơnuih apăn bruă akă ngă gru hlâo, ngă soh tơlơi phiăn.

Bruă tu\ jum mơnuih [ôn sang [ơi lu anih anom akă djơ\ tơlơi pơkă, ngă tui tu\ mơng hmâo.

Tui hăng Khua dêh ]ar, pô tu\ jum mơnuih [ôn sang khom do\ng amăng anih mơng pô ]ih hră [om kiơng anun kah mơng thâo hluh tơlơi pơmin, tơlơi ]ang rơmang mơng mơnuih [ôn sang

Gah bruă mă mơng tơlơi pơtô ba mơnuih [ôn sang thun 2020, Khua dêh ]ar lăi le\, anai le\ lo\n ia hmâo lu tơlơi jơnum yôm phăn, anun bruă pơtô ba mơnuih [ôn sang khom lăng tui kơja\p tơlơi pơtrun pơsit mơng Kơnuk kơna gah bruă mă, jơlan gah pơsir pơđ^ kyar bơwih [ong mơnuih mơnam hăng jơlan gah bruă mă le\ “Tơlơi pơkă, tơpă, ngă bruă, gơgrong bruă, pơ]eh phrâo, ba glăi bôh tơhnal”.

Gong gai hơdôm gưl  khom anăp nao mơnuih [ôn sang, bơwih brơi kơ mơnuih [ôn sang, khom lăng tui mơnuih [ôn sang, pơsir djơ\ tơlơi rô nao rai je# giăm kơplah wah mơnuih [ôn sang hăng [irô Kơnuk kơna.

Khua dêh ]ar ta ăt lăi rơđah mơn, bruă pơtô ba mơnuih [ôn sang [u djơ\ kơnong kơ bruă mơng Gru\p pơtô ba mơnuih [ôn sang ôh mơ\ `u do# jing bruă mơng abih bang hơdôm gưl, hơdôm gơnong bruă, hơdôm [irô, anom bruă.

Pơtô ba mơnuih [ôn sang [u djơ\ kơnong kơ bruă pơsur mơnuih [ôn sang ngă tui ôh mơ\, do# khom pơđ^ tui ano# kơja\p bơwih brơi kơ mơnuih [ôn sang, mă bruă yua kơ bôh tu\ yua mơng mơnuih [ôn sang, bơwih brơi tơlơi suaih pral pran jua hăng gơnam tam kơ mơnuih [ôn sang.

Pơtô ba mơnuih [ôn sang khom sit nik, tơpă sit, jing pô thâo pơhiăp, hmâo pran jua hơkru\ mơng mơnuih apăn bruă, mơnuih ping gah.

Yua anun, mơng bruă mă tơngan truh bruă mă khom pơphun mơng pran hơtai pô, pran jua ngă hơkru\, thâo pơhiăp. Anun jing tơlơi ngă mơnuih [ôn sang hmư\ tui.

Khua dêh ]ar ta ăt lăi rơđah mơn, bruă pơtô ba mơnuih [ôn sang klă samơ\ khom djă pioh kơja\p tơlơi pơkă mơng lo\n ia, tơpă klă samơ\ khom djă kơja\p tơlơi gơgrong.

{u dưi pioh tơlơi rơngiă ano# tơpă, samơ\ ăt [u dưi pioh luk puk mơn, biă `u le\ sa dua ]ô mơnuih, sa dua ]ô mơnuih sat, hmâo tơhnal pioh pơsuh, pơtrut ngă ]a.

Biă `u, Khua dêh ]ar rơkâo [u dưi lăng dôl ôh hơdôm ano# [lek [lok mơng anih apui [ong, lu anih amra gluh đ^ kơtang mơ\, [ing ta khom hluai tui bruă pơtô ba mơnuih [ôn sang kiăng mơnuih [ôn sang thâo hluh, do\ng yua./.       

Siu H’ Prăk: Pô ]ih pơblang