VOV4.Jarai-Ako\ phun kơ bruă pơjing tơlơi phiăn amăng hrơi tơjuh hlâo, [ing khoa moa pơ ala mơnuih [on sang dêh c\ar pơc\rông sai kơ Tơlơi phiăn pơgang pơgăn hưp [o\ng kông ngăn (pơkra pơplih).

Tui [ing khoa moa pơ ala mơniuh [on sang, khom hơmâo hơdôm tơlơi pơkă tong ten, rơđah rơđong mơng bruă ju\ yap kông ngăn, pơsir kông ngăn ju\ yap, hơdôm hơdră pơsir pơgang pơgăng hưp [ong kông ngăn…

kiăng kơ bruă pơgang pơgăng hưp [ong kông ngăn hơmâo boh tu\ yua amăng thun blan pơ anăp anai:

Tui hăng bruă pơc\rông sai, [ing khoa moa pơ ala mơnuih [on sang brơi thâo, kơc\ăo bruă tơlơi phiăn kiăng lăng glăi na nao, pơkra kiăng pơplih glăi sa dua tơlơi pơkă do\ aka [u rơđah ôh.

Biă mă `u kơ [ing mơnuih ju\ yap kông ngăn prăk pơhrui, sa dua c\ô khoa moa pơ ala tu\ ư hăng hơdră  pok prong anăn [ing mơnuih c\i ju\ yap kông ngăn kiăng abih bang [ing mơnuih apăn bruă lêng kơ ju\ yap kông ngăn soh.

Samơ\ kiăng kơnong pok prong ju\ yap hăng [ing mơnuih [ong prăk mơng hơdră djru pơko\n kiăng be\ h^ ju\ yap djop mơnuih, tơnap kơ bruă wai lăng.

Khoa pơ ala mơnuih [on sang Tôn Ngọc Hạnh, mơ\ng tơring c\ar Bình Phước lăi:

‘’Kâo do\ bơngô|t kơ ano\ dưi ngă mơng hơdôm anom bruă hơmâo jao wai lăng kông ngăn hăng bruă ruah mă tui hluai [ing mơnuih kiăng ju\ yap.

Kâo rơkâo pơplih kơ bruă ruah mă tui hluai hăng bruă mă yua hơdră bruă wai lăng hăng pơ pha [ing mơnuih ju\ yap.

 Amăng bruă ju\ yap, [ing mơnuih apăn bruă djop gưl, [ing apăn bruă anet [iă, [ing mă bruă pơko\n.

Laih kơ bruă pơkă tong ten ju\ yap kông ngăn tui tơlơi phiăn, ăt dưi pơjing dơng hơdră bruă, c\ih anăn anom bruă, bruă mă kiăng đing nao sem lăng, ju\ yap kông ngăn prăk pơhrui jing sa tơlơi yak nao kiăng wai lăng [ing mơnuih khom ju\ yap kông ngăn tui hơdră bruă anai.’’

Lăi pơthâo 2 hơdră bruă kơ anom wai lăng kông ngăn prăk pơhrui ăt aka [u djơ\, Khoa pơ ala mơnuih [on sang Cao Thị Xuân, mơ\ng tơring c\ar Thanh Hoá lăi:

‘’Sa hơdră bruă pơko\n dưi sem lăng le\ pơjing sa anom bruă ngă mă pô thâo juăt kơ bruă anai.

Hơdră bruă anai djơ\ hăng tơlơi kiăng kơ pơhlôm brơi bruă ngă mă pô jing kiăng biă mă, plai [iă bruă lăi rai mơng hơdôm anom bruă, gru\p, biă mă `u le\ [ing mơnuih gơgrong kơ bruă mă anai, mơng anun c\ang rơmang lu dơ\ng kơ  bruă ngă tong ten, rơđah rơđông.

Samơ\, tơlơi [u djơ\ biă mă kơ hơdră bruă anai le\ kiăng ako\ pơjing anom bruă phrâo e\p mơnuih mă bruă, anih anom mă bruă prăk kak, lăng biă mă `u le\ [u djơ\ hăng pran jua mơng Tơlơi pơtrun 18 mong Khul khoa apăn bruă Ping gah kơ bruă pơplih phrâo, dưm dăp anih anom bruă mă kơđi c\ar.

Samơ\, kâo pơmin amăng thun blan pơ anăp hơdră bruă 3 kiăng lăng tong ten hăng sem lăng tơlơi dưi mă yua rơđah rơđong.’’

Bơrơjah glăi hăng Khoa pơ ala mơnuih [on sang Cao Thị Xuân, Khoa pơ ala mơnuih [on sang Nguyễn Văn Pha, khoa pơ ala tơring c\ar Nam Định brơi thâo:

‘’Ră anai [ơi dêh c\ar ta hơmâo 3 anom bruă pơgang, pơgăn hưp [ong kông ngăn gah gơnong glông, hơmâo Khul hyu hơduah e\p kơnuk kơna, Anom bruă tơlơi phiăn mơnuih [on sang, Ding dum Kông ang.

Tơdah [ing ta pơsit pơjing sa anom bruă phrâo tui hăng Khoa pơ ala mơnuih [on sang Xuân rơkâo jing dưi mă mơnuih apăn bruă kơ 3 anom bruă anai yua kơ [ing gơ`u thâo juăt bruă kah hăng [u ngă lu tui mơnuih mă bruă.

Kâo rơkâo Khoa git gai pơ ala mơnuih [on sang dêh c\ar kiăng pơjing anom bruă wai lăng kông ngăn prăk pơhrui kơ [ing mơnuih apăn bruă hăng hơmâo tơlơi git gai mơng Jơnum min khul apăn bruă Khoa git gai pơ ala mơnuih [on sang dêh c\ar.’’

Gah bruă pơsir kông ngă prăk pơhrui ju\ yap [u tong ten hăng kông ngăn pơhrui đ^ tui mơ [ing mơnuih arăng ju\ yap kông ngăn [u lăi rơđah rơđông mơng pă `u hơmâo, [ing khoa pơ ala mơnuih [on sang pơsit anai jing bruă tơnap, [ing mơnuih c\ih pơkra kiăng kơsem min hơdôm tơlơi pơkă tong ten, djơ\ hăng tơlơi phiăn.

Khoa pơ ala mơnuih [on sang Lê Anh Tuấn, Khoa pơ ala tơring c\ar Hà Tĩnh, `u dong yua hơdră pơsir 1 tơlơi phiăn pơkă: hăng kông ngăn, prăk pơhrui mơng [ing mơnuih kiăng ju\ yap [u lăi tong ten yua hơget hơmâo, samơ\ kơnuk kơna ăt aka [u thâo ôh kông ngăn anai djơ\ tơlơi phiăn ha [u\, bruă mă hlâo ăt dưi lăng anai jing prăk pơhrui thim mơ [ing mơnuih ju\ yap aka [u duh prăk mă jia hăng laih anun kho\m kiăng [ing gơ`u duh prăk mă jia jing djơ\ amăng rơnuk ră anai. Laih dong, Khoa pơ ala Lê Anh Tuấn rơkâo:

‘’Tơdah ruah hơdră bruă anai kiăng pơmin tong ten hăng bruă bơhmu kơplah wah kông ngăn prăk pơhrui ju\ yap [u rơđah samơ\ hơmâo ako\ phun djơ\ tơlơi phiăn hăng kông ngăn prăk pơhrui hơmâo thim mơ\ [ing kông ngăn ju\ yap [u lăi pơthâo ako\ phun kơ kông ngăn anai.

Gah tơlơi pơkă prăk pơhrui mă jia kơnong kông ngăn djơ\ tơlơi phiăn. Tui hăng anunkơnong kơ kông ngăn prăk pơhrui ju\ yap [u tong ten samơ\ ako\ phun [u soh ôh jing dưi pơsit anai le\ kông ngăn [u duh jia.

Kah hăng kông ngăn prăk pơhrui đi tui samơ\ [ing mơnuih arăng ju\ yap kông ngăn [u lăi rơđah mơng pă `u hơmâo kiăng kho\m sem lăng , pel e\p kơ ako\ phun kông ngăn mơng anun pơsit kơ tơlơi djơ\ phiăn hăng ngă ngă soh kơ kông ngăn prăk pơhrui đ^ tui anai.’’

Lu tơlơi pơgôp hiăp brơi thâo, c\i pơgăn h^ hưp [ong kông ngă kiăng pơdah rơđah rơđông, tong ten bruă mă mơng anih anom.

Dơ\ng mơng anun, anăp nao rơđah kơ bruă gơgrong, tơlơi dưi, tơlơi tu\ mă mơng [ing mơnuih apăn bruă hăng bruă mă yua kông ngăn, prăk kak r^m thun mơng anih anom mă bruă.

Samơ\ tui khoa pơ ala mơnuih [on sang Lê Thành Công, khoa tơring c\ar Vĩnh Long pơkă kơ bruă pơdah rơđah rơđông tui hăng tơlơi phiăn samơ\ boh nik `u tơnap kiăng ngă djơ\:

‘’Bruă pơdah rơđah rôđông kiăng ngă yah lăi pơthâo đôc\, te\p hră pơthâo [ơi anom bruă tui tơlơi pơkă [ơi mơta tơlơi a, tơlơi b amăng c\răn 1 le\ dưi yơh.

Pơdah [uh rơđah rơđong hăng lăi pơthâo, tong ten hăng bruă lăi pơthâo amăng hơdôm gong ba tơlơi pơhing kơ mơnuih mơnam, hăng hră pơ-ar nao hơdôm anom bruă, ba tơbiă hră pơhing tui tơlơi pơkă mơta tơlơi a, d, đ, g le\ [u kiăng ôh.

Yua kơ anun kâo rơkâo lui h^ hơdôm tơlơi anai amăng C|răn 1 mơta 10. Tơdah kiăng thâo rơđah kơ bruă gơgrong ngă tui hơdôm mơta tơlơi kơ sa anom bruă pơpă kiăng ngă tui Mơta 13 kơ tơlơi phiăn anai.’’

Siu Đoan-Nay Jek: Pô ]ih hăng pôr