VOV4.Jarai-Kmơ\k arăng ngă mă ]a, [u tu\ yua le\ jing sa tơlơi bơngơ\t prong biă mă kơ mơnuih [on sang ngă hmua. {u djơ\ kơnong ngă răm [ăm kơ tơlơi bơwih  [ong huă đô] ôh, kmơ\k proai, ngă mă ]a ngă bơ be] djơ\ sui thun, ngă kơ đang hmua răm [ăm kơtang biă mă, tăp năng ngă kơ mơnuih [on sang rơngiă soh sel đô], hua] pran jua mă bruă. Tơlơi arăng pơkra kmơ\k ngă mă anai [ơi tơring ]ar Daklak jing sa tơlơi hu\i mơn kơ mơnuih [on sang hăng ngă tơnap kơ lu anom bruă kơnuk kơna pơsir amăng bruă mă.

            Sang ano\ ơi Đào Trọng Tài pơ plơi Tân Lập 2, să Pơng Drang, tơring glông Krông {u\k, tơring ]ar Daklak hơmâo 3 ektar đang kơphê, pla dong mơng thun 1992. Rơgao mơng anai 3 thun, `u [uh kơphê mơboh lu, hu\i kơ phun `u [u djo\p ano\ kơtang, anun ơi Tài blơi kmơ\k mơng sang bruă s^ mơdrô kmơ\k pioh proai thim. Hmư\ lăi pơthâo, hơmâo djuai kmơ\k phrâo tu\ yua kơ phun kơphê, [u thâo anăn kmơ\k anun ôh, samơ\ `u lông blơi ba glăi proai. Lơm mă proai, [uh kmơ\k asar, ko# ia ]ơkol, proai giong, abih ha blan tơdơi ăt ako\n l^ lơi. Tơdơi kơ anun, lăng kơ phun kơphê hyu\ abih, than krô, tha khăng h^, luh boh [hiao. Thun anun pe\ kơphê hro\, thun tơdơi kơ anun ăt hro\ boh na nao mơn, hro\ h^ ha mơkrah, phun kơphê djai tui [ơ [rư\, rơngiă lu hrơi bruă, prak kak dong ru\ glăi. Ơi Đào Trọng Tài  lăi:

            Sit lăi djơ\ kmơ\k ngă mă ]a, `u ngă sat kơtang biă mă kơ đang kơphê ta thun anun laih anun hơdôm thun tơdơi kơ anun dong. Ia jrao ngă mă, bơhmutu ia jrao hlăt, ră anai nao blơi, arăng lăi jrao hơge\t hlơi mơthâo, tu\ kơ blơi baih lah. Blơi yua djơ\ jrao [u klă, e\p jrao pơko\n blơi dong. Tơlơi anun hu\i rơhyưt biă mă kơ bruă ngă hmua pla pơjing. Ră anai, djop anih anom kơnuk kơna wai lăng tong ten laih ăt do\ hơmâo đô] arăng s^ ia jrao ]a ]ot, pơ kual ataih, yua dah mơnuih [on sang kual ataih aka [u thâo hluh lu, sit blơi tu\ kơ blơi. Anun yơh, rơkâo kơ ping gah, kơnuk kơna khom hơmâo hơdră pơsir h^ khut khăt tơlơi anai.

            {u djơ\ hơjan sang ano\ ơi Tài đô] ôh, lu mơnuih [on sang pơ tơring ]ar Daklak, boh nik `u mơnuih [on sang ngă hmua do\ pơ kual ataih, blơi djơ\ kmơ\k ngă mă ]a mơn, kmơ\k [u tu\ yua ôh. Tui hăng anun, anom bruă wai lăng anih s^ mơdrô,  gah Gơnong bruă wai lăng tuh tia pơkra pơjing s^ mơdrô tơring ]ar Daklak le\, amăng thun 2015, laih hyu pel e\p lăng [ơi 95 boh anih pơkra ming s^ mơdrô, hơmâo mă 50 wơ\t arăng ngă soh glăi pơkra hăng s^ mơdrô kmơ\k [u tu\ yua, đu\ prak 1 klai 400 klak prak. Khă hnun, [uh rơđah mrô arăng ngă soh do\ lu hloh, samơ\ bruă pơsir bưp lu tơlơi tơnap tap, bruă pel e\p lăng ano\ hiam, tu\ yua gơnam s^ mơdrô arăng ngă soh ăt tơnap mơn. Ơi Trương Văn Nhương, Kơ-iăng khoa anom bruă wai lăng anom s^ mơdrô brơi thâo:

            Amăng bruă mă hyu sem lăng, pel e\p anom s^ mơdrô gah bruă pơkra pơjing hăng s^ mơdrô kmơ\k, kiăng thâo krăn rơđah kmơ\k ngă mă hă [udah kmơ\k hiam khom hơmâo anih pơkă lăng ano\ tu\ yua `u, ră anai, mơnuih mă bruă [u djo\p, gơnam yua pơkă lăng [u hơmâo, anun yơh tơnap biă mă amăng bruă thâo [uh hăng pơsir ta` tơlơi arăng ngă soh laih anun ba phat kơđi tui hăng tơlơi phiăn pơtrun.

            Tui hăng hơnong ju\ yap r^m thun tơring ]ar Daklak kiăng hơmâo năng ai `u 1 klak tơn kmơ\k djop mơta, proai kơ phun pla. Khă ano\ kiăng lu, djop mơta kmơ\k arăng s^ mơdrô ăt lu mơn, samơ\ djuai kmơ\k djơ\ hăng phun pla sit nik, r^m ]răn amăng thun le\ [u hơmâo djop ôh. {ơi anăp kơ tơlơi anai, hrom hăng lu tơlơi pơhing arăng pơkra ming hăng s^ mơdrô kmơ\k ngă mă lu, mơnuih [on sang bral hơngal biă mă, [u thâo pơpă kmơ\k hiam, kmơ\k klă, proai djơ\, tu\ yua kơ phun pla. Ơi Trần Hữu Quang, pơ thôn 3, să Êa Bhôk, tơring glông }ư\ Kuin, tơring ]ar Daklak, pla 1 ektar 2 đang tiu. Đang tiu prong djơh hăng anun, `u kiăng [u [iă ôh, kmơ\k proai laih anun ia jrao hlăt r^m thun. Yua kơ anun ơi Quang bơngơ\t biă mă, e\p djuai kmơ\k pioh proai kơ hmua đang pô. Ơi Trần Hữu Quang lăi:

            Ră anai, ia jrao hlăt hăng kmơ\k proai arăng s^ mơdrô lu đơi, ta [u thâo ano\ pơpă `u djơ\, klă kơ phun pla, lu kmơ\k proai aka [u thâo tu\ yua hiư\m pă ôh. Anun yơh, ]ang rơmang Ding jum wai lăng bruă hmua hăng pơđ^ kyar [on lan lăi pơthâo kơ ană plơi pla thâo krăn djuai kmơ\k pơpă sit nik hăng ia jrao hlăt pơpă tơpă hơnong, pioh kơ mơnuih [on sang blơi yua djơ\ hloh. Ră anai, tu\ kơ blơi [u thâo pơpă sit, pơpă glăi tơnap biă mă tui anun.

            Hơmâo hrom tơlơi bơngơ\t hu\i kah hăng ơi Quang, yă Nguyễn Thị Nhung, pơ [ôn Bhôk, să Ea Bhôk, tơring glông }ư\ Kuin, tơring ]ar Daklak mơn lăi:

            }ang rơmang mơng ană plơi pla le\, ngă hiư\m pă dưi hơmâo kmơ\k proai djơ\ sit nik. Ră anai, kmơ\k ngă mă lu đơi, arăng s^ mơdrô tơket tơkeng [u thâo krăn pơpă ôh, mơnuih [on sang hu\i biă mă. {ing mơnuih rơgơi kơhnâo hăng [ing khoa hơmâo tơlơi dưi khom nao e\p lăng tong ten, thâo ano\ hơge\t ngă sat kơ phun pla laih anun mă yua jrao pơpă mơng djơ\.

            Tơlơi ]ang rơmang mơng mơnuih [on sang tơpă biă mă. Kiăng plai [iă tơlơi ngă mă ]a kmơ\k proai, gong gai kơnuk kơna hăng djop anom bruă khom gum hrom suh e\p lăng rơđah, e\p pơ anih arăng pơkra ming tong ten hloh, djru kơ mơnuih [on sang huăi răm [ăm mă yua djơ\ h^ kmơ\k pơkra mă tă tăn, kmơ\k [u tu\ yua.

            Nay Jek : Pô ]ih hăng  pôr