VOV4.Jarai- Blan 8 thun 1945, kông ang tơring ]ar Gialai hơmâo ako\ pơdơng rai, hro\m ha\ng ling tơhan kông ang tar [ar dêh ]ar ta, pơgăng wai lăng  tơlơi rơnuk rơnua bruă kđi ]ar, wai lăng tơlơi rơnuk rơnua plơi pla, mơnuih mơnam. Găn gao 71 thun, kông ang tơring ]ar Gialai gir run na nao, ngă gio\ng tơkơi jao, wai lăng brơi tơlơi rơnuk rơnua kơ mơnuih [ôn sang.

            {irô wai la\ng gah Djuai ania [ia\ (PA 90), kông ang tơring ]ar Gialai, jing sa boh [irô yôm pơ phăn bia\ mă, dưi ako\ pơjing mơng thun 2004, bruă mă le\ tui kra\o lăng, tui lăng su\, kia\ng hơmao [uh ha\ng pơgăn hơdôm tơlơi pơmin ]i ngă sat, mơng ayăt roh, [ing pơ blư\ lon ia mơng gah rơngiao. Ngă tui bruă mă [ơi kual lon anai tơnăp tap bia\ ma\, [ơi lu boh plơi pla kual ataih braih kbưi, hơdôm ayo\ng adơi ling tơhan kông ang gir run găn gao h^ tơlơi tơnăp tap, ngă tui gio\ng  hơdôm tơlơi jao, khua mua ling tơhan ama\ng anih ano\m anai hơmâo pơs^t, hrăm hăng ngă hla tui tơlơi pơtô mơng Wa Hồ, nga\ tui gio\ng hơdôm bruă mă hơmâo jao, pơblih phrâo bruă mă hăng tơlơi ngă tui hiam, tui ha\ng bruă “ 3 mơta tui lăng su\, 4 mơta do\ hro\m hb^t”, ama\ng anun tui krăo lăng mơnuih [ôn sang, [ơi plơi pla, tui lăng hơdôm mơnuih đing đăo, laih anun [o\ng huă hro\m hb^t, do\ hro\m hb^t, mă bruă hro\m hb^t, thâo pơhiăp hro\m tơlơi pơhiăp djuai ania [ia\ ha\\ng neh met wa. Thượng tá Đặng Văn Lợi, kơ iăng khua g^t gai [irô PA90, kông ang tơring ]ar Gialai brơi thâo tui anai:“ Bruă mă anih ano\m anai le\ tui kra\o lăng, tui anun blung hlâo, ping gah, khua g^t gai kho\m pơtă pơs^t brơi hơdôm khua mua, ling tơhan, ama\ng anih ano\m khom thâo hluh rơđah dlăm hloh, tơlơi hrăm, ngă tui gru kơnuih hiam mơng wa Hồ, hro\m hăng mă bruă thâo rơgơi. Kiăng hơmao pơsir gio\ng hdôm tơlơi pơmin sat mơng ayăt roh, pơblư\ lon ia, mơna] mă tơlơi djuai ania [ia\ [ơi plơi pla, bruă mă anih ano\m anai tơ tra\o biă ma\ yơh, samơ\ anih ano\m ling tơhan kông ang [u hu^ ôh tơlơi gleh tơnăp tap”.

       Phara ha\ng [ơi kual ataih braih kbưi, plơi prong Pleiku, jing anih ano\m juăt hơmâo lu tơlơi rih răm mơnuih mơnam, thâo tơlơi mơna] bia\ ma\. Pioh pơgăng glăi hơmâo tu\ yua hloh phung mơnuih soh sat anai, khua g^t gai pô thâo rơgơi, kh^n tơlơi pơs^t, thâo mơna] kh^n htai. Trung tá Hoàng Văn Huân, khua g^t gai tơhan kông ang hyu hduah mă mơnuih nga\ tơlơi soh sat, gah tơlơi rơnuk rơnua mơnuih mơnam. Kông ang [ôn prong Pleiku, dưi lăi pơyôm `u sa ]ô do\ hlăk ai, g^t gai wai lăng rơgơi, [ơi hrim wơt hyu mă phung soh sat. Ayo\ng hro\m ha\ng gơyut gơyâo jing h^ mơnuih kh^n ktang hyu pơgăng, mă hơdôm mơnuih kle\ do\p, cưp gơnam [ơi jơlan glông nao rai. Djơh ha\ng ayo\ng le\, bruă ngă anai jai hrơi jai tơnăp tap hloh, hơdôm ling tơhan kông ang hyu mă phung ngă tơlơi soh sat kho\m gir ktir, hur har tơlơi mă bruă kah ha\ng tơlơi pơtô mơng wa Hồ, pơtô brơi khul kông ang mơnuih [ôn sang. Trung tá Huân brơi thâo tui anai: “ Bia\ ma\ `u, [ing gơmơi bưp na nao phung mơnuih soh sat, jai hrơi phung mơnuih thâo mơna] mă bia\ ma\, thâo plư pla], hu^ rơhyưt brơi mơnuih mơnam ta. Yua kơ anun hrom bruă ngă, hrim bruă mă, [ing gơmơi thâo kơ điăng bia\ ma\, [ing gơmơi gir run mă bruă gio\ng hơdôm tơlơi jao [ơi hdôm anih phung soh sat ngă, hơdôm bruă mă s^t nik”.

         Hro\m ha\ng bruă ling tơhan kông ang hlăk ai hơmâo pran jua hur har, ama\ng khul tơhan kông ang tơring ]ar Gialai, hơmâo lu mơnuih mă bruă thâo rơgơi, pơ yơr pran jua pô. Thượng tá Nguyễn Viết Hợp, kơ iăng khua g^t gai [irô pel e\p tơlơi soh gah wai lăng rơnuk rơnua mơnuih mơnam ( PC45) le\ hasa tơlơi bơhơmutu. Yăp truh ră anai, Thượng tá Hợp rơbeh 30 thun laih mă bruă gah hyu pel e\p mơnuih ngă tơlơi soh, mă bruă jai hrơi hur har hloh. Bruă hyu pel e\p mơnuih ngă tơlơi soh dleh glăn, hu^ rơhyưt bia\ ma\, samơ\ `u mut dlăm ama\ng drah kơtăk, nga\ brơi pran jua hur, pơtrut ktang ama\ng tơlơi hd^p mda. Thượng tá Nguyễn Viết Hợp ruai glăi tui anai:“ Dơng mơng hrơi mut mă bruă truh ră anai, kâo leng mă bruă gah kông ang pel e\p tơlơi soh. Pran jua gir run, tơlơi gơ`a\m ngă hiưm pă hơmâo [uh tơlơi ara\ng ngă soh glăi, ngă tui hiam bruă pơgăng, pioh wai lăng tơlơi rơnuk rơnua brơi mơnuih [ôn sang. Djơh ha\ng bruă mă ngă kơ iăng khua g^t gai anom ping gah, kơ iăng khua g^t gai [irô tơhan kông ang, pioh ngă tui brơi hơdôm khua g^t gai, tơhan kông ang hrăm tui hiam hơdôm tơlơi iâu pơthưr, boh nik ama\ng bruă iâu pơthưr hrăm, ha\ng ngă hlai tui gru kơnuih hiam mơng Hồ Chí Minh, yua tơlơi hd^p rơnuk rơnua brơi mơnuih [ôn sang”.

            Găn gao 71 thun ha\ng anai, man pơdơng pơblah ngă hăng, prong đ^, kông ang Gialai hơmâo nga\ tui hiam tơlơi phun, ama\ng bruă pơga\ng wai lăng kđi ]ar, wai lăng kjăp tơlơi rơnuk rơnua mơnuih mơnam [ơi plơi pla ala [ôn. Bruă hrăm laih anun ngă tui 6 mơta tơlơi pơtô mơng Wa Hồ pơtô brơi tơhan kông ang mơnuih [ôn sang, ăt do\ hơmâo khul tơhan kông ang Gialai ngă tui dlăm hloh, hiam hloh.

Rơluch Xuân: Pô ]ih ha\ng pôr