VOV4.Jarai- Tơdơi giăm ha thun wai lăng, do\ tơguan, pơkơđai glăi tơlơi c\ang rơmang, hơdôm pluh rơbâo sang ano\ pla hơbơi plum [ơi Kontum glăk yak nao bơyan buc\ hơbơi plum hăng lu tơlơi bơngơ\t kơtang biă mă.

Mơnuih [on sang hu\i nua trun, hu\i sang măi kah đuăi h^ asuk ruk, kah đuăi mrô tơpung hơbơi [u dưm knar ôh.

Hơdôm tơlơi do\ bơngơ\t anai hơmâo amăng lu thun laih samơ\ aka [u thâo pơsir h^ ôh.

Phrâo s^ giong 70 tơ\n hơbơi plum mơtah kơ Sang măi pơkra mơng Kông ti tơpung hơbơi plum tơring ]ar Kontum, ayong Phạm Minh Long, [ơi plơi Bình Trung, să Sa Bình, tơring glông Sa Thầy brơi thâo, pla 2 ektar hơbơi plum, sang ano\ [ing gơ`u tuh pơ alin [u [iă kơ 10 klak prăk ôh, kơ bruă c\oh sur đang hmua hăng kmơk pruai.

 Mơnuih [on sang tơring glông Sa Thầy buc\ hơbơi plum bơngơ\t hu\i nua trun

Truh bơyan buc\ le\, prăk apah arăng buc\, prăk rơdêh pơgiăng hơbơi plum truh pơ sang măi abih 400.000 prăk dong lơ\m sa tơ\n.

Lơ\m anun le\, nua sang măi blơi amăng ako\ bơyan le\ kơnong 1.500 prăk đôc\ lơ\m sa kg hơbơi plum mơtah, kah h^ abih prăk do\ glăi hơdôm mơng hơmâo dong:

‘’Hăng nua blơi tui hăng anun, mơnuih [on sang pla plum kah hăng kâo anai [u hơmâo kmlai hơdôm pă dong tah pơhmu hăng prăk apah, prăk rơdêh pơgiăng, prăk kmơk.

Bưp tơlơi tơnap tap biă hăng mơnuih [on sang’’.

Hro\m hăng tơlơi bơngơ\t nua rơgêh amăng dua thun mơtam, hơdôm pluh rơbâo sang ano\ pla hơbơi plum [ơi Kontum do\ hơmâo tơlơi bơngơt pơko\n dong.

 Apah rơdêh pơgiăng hơbơi plum ba nao s^ pơ sang măi

Anai le\ tơlơi hơmâo [ơi hơdôm tơring glông ataih, kah hăng Kon Plông, Tu Mơ Rông, Đăk Glei… [ing hyu mdrô pơgô| blơi nua rơgêh biă mă, sa k^ hơbơi plum kơnong hơdôm rơtuh prăk đôc\.

Hro\m hăng anun le\ [u [iă ôh sang măi kah đuăi h^ asuk ruk, sem lăng tơpung hơbơi plum [u djơ\ ôh.

Lăi pơthâo kơ hơdră mơ\ Sang măi trư pơhro\ h^ yua hơbơi anet laih anun kah đuăi h^ asuk ruk mơng hơbơi plum, ayong Đồng Đức Khôi [ơi tơring glông Sa Thầy lăi tui anai:

‘’Tui hăng tơlơi pơkă mơng sang măi, hơbơi anet le\ kah đuăi h^ 6%, samơ\ ră anai hơbơi prong ăt kah đuăi h^ 6% mơ\n, giong mơng anun dong, kah đuăi h^ tom lo\n hlu\ [udah asuk tlep amăng hơbơi plum pơ[ut glăi’’.

Tui hăng kâo le\ [ing gơ`u kah đuăi h^ 13% lơ\m hơbơi pơprong sohm [u hơmâo hơbơi anet ôh. Bơ ayong Hà Minh Yên le\ arăng kah đuăi 50% mơtăm, lơ\m sa tơ\n do\ glăi kơnong 5 tạ đôc\’’.

Mơng bruă pel e\p [ơi sa, dua sang măi glăk blơi, pơkra hơbơi plum [ơi tơring ]ar Kontum brơi thâo, bruă pơsit tơpung hơmâo amăng hơbơi plum [udah asuk ruk tlep amăng hơbơi plum lêng yua sang măi soh ngă, pô s^ hơbơi hmư\ tui [ing gơ`u lăi soh yơh.

Gong gai kơnuk kơna hăng anom bruă amăng tơring ]ar ăt aka [u hơmâo hơdră wai lăng c\i pơhlôm brơi tơlơi dưi mơnuih [on sang ôh.

Lơ\m anun le\, sa c\ô khoa Sang măi pơkra tơpung hơbơi plum pơsit, bruă kah đuăi h^ asuk ruk rong ngă mă tui tơlơi pơmin đôc\:

‘’Bruă pơkă lăng asuk ruk amăng hơbơi plum le\ arăng pơmin mă ngă đôc\.

Ara\ng yap kiăo tui sa boh rơdêh pơgiăng hơbơi plum le\ hơmâo lu lo\n, c\uah tlep amăng rơdêh, jing ta kah đuăi kiăo tui anun.

Kah đuăi le\ kiăo tui rơdêh pơgiăng hơbơi plum anun’’.

Tui hăng ơi Nguyễn Viết Liệu, Khoa Anom bruă pla hăng pơgang phun pla tơring ]ar Kontum, kiăng hơmâo tơlơi djơ\ lăp amăng bruă blơi hăng plai [iă hơmâo tơlơi bơngơ\t kơ [ing pla plum, hro\m hăng bruă pơtrut đ^ bruă wai lăng mơng anom bruă kơnuk kơna, kho\m kiăng pơke\ hro\m tơlơi gơgrong bruă mơng sang s^ mdrô hăng mơnuih [on sang laih anun pơkơđai glăi:

‘’Kho\m hơmâo hră k^ pơkôl blơi s^ gơnam tam. Amăng hră k^ pơkôl kho\m pơsit nua blơi kiăo tui thun laih anun nua blơi kiăo tui hrơi mông blơi, samơ\ anăm rơgêh hloh kơ nua pơkă ôh, ngă tơlơi gêh gal kơ neh met wa hơđong pran jua ngă hmua pla pơjing’’.

Hăng 40.000 ektar, [ơi tơring ]ar Kontum hơbơi pum jing djuai phun pla prong tal 2 tơdơi kơ phun kơsu.

Ră anai [ơi tơring ]ar hơmâo 6 boh sang măi pơkra glăk do\ mă bruă hăng 2 boh sang măi glăk man pơdong.

Samơ\ ră anai abih bang đơ đam lo\n hmua mơnuih [on sang lêng kơ pla mă pô, s^ mă pô, nua đ^ trun [u hơđong ôh [ơi anom s^ mdrô.

Tơdah hơdôm tơlơi bơngơ\t hơđăp hăng phun plum [ơi tơring ]ar anai [u thâo pơsir h^ ôh, hơdră pơsir [u hơmâo pok pơhai hmao tlon le\ dưi ba truh tơlơi truh [u hiam klă kah hăng kual lo\n ngă hmua [u hơđong, pơrơsua blơi, pơrơsua s^, tap năng truh kơ bruă pơgô|nua prăk lêng kơ hơmâo soh.

Siu H’Mai: Pô ]ih hăng pôr