VOV4.Jarai - Tơdơi kơ hơdôm git gai kho\p mơng Kơnuk kơna hăng Khoa  dêh ]ar, rơnoh đ^ kyar abih bang gơnam tam amăng lon ia ta (GDP) amăng 3 blan tal dua thun anai hmâo tơlơi pơplih kơtang biă, hmâo 6,17%.

Yap hrom amăng 6 blan rơgao, GDP yap him lăng đ^ 5,73% bơhmu hăng thun hlâo.

Hrom hăng anun, gơnam ngă rai mơng măi mok hmâo jơlan gah pơplih klă, mrô anom bơwih [ong s^ mdrô phrâo pơdo\ng đ^ lu, gơnam tam đ^ noa dưi wai lăng…

Khă hnun hai, hmâo laih hơdôm bôh tơhnal klă, samơ\ lu tơhnal ba tơbiă đ^ kyar mơng hơdôm bruă mă glăk amăng rơnoh [ia\ biă.

Kiăng ngă giong djơ\ tơhnal pơkă 6,7% amăng thun 2017, tơlơi đ^ kyar amăng hơdôm blan rơnu] thun khom gir run prong biă.

Tui hăng Anom wai lăng bruă ju\ yap, hăng rơnoh đ^ kyar GDP 6,17% amăng 3 blan tal dua thun anai, lu hloh 3 blan tal sa thun anai (đ^ 5,15%) brơi [uh tơlơi bơwih [ong hmâo tơlơi pơplih phrâo laih.

Rơwang hleh hloh kơplah wah đ^ kyar GDP 3 blan tal sa hăng GDP 3 blan tal 2 hmâo 1% jing sa yak pơ plih [ia\ gơnang kơ hơdôm tơlơi gir run amăng bruă git gai bơwih [ong, pơplih phrâo  bruă bơwih [ong s^ mdrô mơng Kơnuk kơna.

Bơ\ prak pơhrui glăi mơng gơnam blơi s^ hăng dêh ]ar ta] rơngiao, yap hrom amăng 6 blan, prak pơhrui glăi yap him lăng hmâo 97 klai 800 klak dolar Mi, đ^ giăm truh 19% bơhmu hăng thun hlâo.

Bơ\ mrô prak pơhrui glăi mơng gơnam blơi s^ hăng dêh ]ar ta] rơngiao amăng 6 blan rơgao yap hmâo 100 klai 500 klak dolar Mi, đ^ rơbêh kơ 24% bơhmu hăng 6 blan thun hlâo.

Mrô noa gơnam blơi yua hơnong `u 6 blan rơgao đ^ 4,15% bơhmu hăng 6 blan thun hlâo.

Biă `u, mrô anom bơwih [ing s^ mdrô pơdo\ng phrâo hmâo lu dong, hăng rơbêh kơ 61 rơbâo bôh anom bơwih [ong ngă hră rơkâo phrâo; abih bang mrô ngăn rơnoh rơkâo phrâo hăng pơhrua nao dong le\ rơbêh kơ 1 klai 450 rơbâo klak prak, brơi [uh bruă bơwih [ong s^ mdrô hmâo tơlơi pơplih hloh.

Ơi Nguyễn Bích Lâm, Khoa Anom wai lăng bruă ju\ yap brơi thâo:

“Ano# rơđah hloh amăng 6 blan ako# thun anai le\ tơlơi bơwih [ong hmâo tơlơi hơkru\ glăi, biă `u pơ phun amăng 3 blan tal dua thun anai.

Pơdah tui hơdôm tơhnal đ^ kyar, mrô noa đ^ hă [u dah GDP mơng hrim kual leng kơ klă hloh bơhmu hăng 3 blan tal thun anai.

Amăng 6 blan ako# thun, gơnong bruă đang hmua hmâo hơkru\ pơsir laih hơdôm tơlơi akă dưi ngă amăng thun hlâo, bruă măi mok pơkra gơnam tam ăt hmâo jơlan pơplih phrâo mơn, gơnong bruă man pơdo\ng ăt tui anun mơn hăng biă `u kual bơwih brơi hră pơ-ar thun anai le\ sa amăng lu thun hmâo 6 blan ako# thun đ^ kyar lu.

Tơlơi pơplih phrâo anai le\ bôh tơhnal mơng tơlơi git gai ]râo ba kho\p mơng Kơnuk kơna, tơlơi gum hrom mơng khul bơwih [ong s^ mdrô hăng mơng đơ đam dêh ]ar ta yua anun hmâo bôh tơhnal ta#o klă biă”.

Hrom hăng hơdôm bôh tơhnal klă anun, tơlơi bơwih [ong 6 blan rơgao ăt pơdah mơn lu tơlơi akă dưi ngă, akă tek rơwek nao lom mơ\, rơnoh đ^ kyar blăi ataih bơhmu hăng tơhnal ba tơbiă kơ sa thun, pơdah tui Mrô wai lăng blơi gơnam tam (PMI) mơng Việt Nam amăng blan 5 hro\ trun 51,6 puang mơng 54,1 puang mơng blan hlâo, [ia\ biă amăng 14 blan je# hăng anai.

{u djơ\ kơnong kơ hnun đu] ôh, rơnoh đ^ kyar mơng gơnong bruă măi mok pơkra gơnam tam, pơ]eh phrâo ăt [ia\ mơn, akă dưi pơ ala glăi ôh tơlơi kơ[ah trun yua kơ hro\ trun rơnoh đ^ kyar mơng gơnong bruă hyu mă lon ]uah bôh pơtâo; bruă wai lăng tuai ]ua\ ngui khă đ^ lu gah mrô pơkă samơ\ do# bưp mơn sa dua mơta tơlơi hơdôm tour tuai hyu ]ua\ ngui noa rơgêh, tuai ]ua\ ngui sir kle\p; ngă pơhư\] tuh pơ plai [ơi anăp mơng dêh ]ar ta] rơngiao hăng ngă hră rơkâo bơwih [ong s^ mdrô đ^ ta` samơ\ ngăn rơnoh pơsir akă lăp djơ\ hăng tơhnal gal.

Ơi Đặng Đức Anh, Khoa Gru\p pơblang hăng pơkă lăng hlâo, Anom pơkă lăng hlâo tơlơi bơwih [ong – mơnuih mơnam, {irô ding jum wai lăng Kơ]a\o bruă hăng Tuh pơ plai pơblang:

“Tơlơi bơwih [ong ăt hluai tui lu bruă măi mok, mơ\ gơnong bruă măi mok mơng [ing ta le\ hluai tui bruă tuh pơ plai mơng dêh ]ar ta] rơngiao yua anun lom Samsung pơplih kơ]a\o bruă ngă rai gơnam tam s^ mdrô le\ bơdjơ\ nao mơtam gơnong bruă măi mok pơkra gơnam tam, pơ]eh phrâo mơng [ing ta.

Lom anun, bruă bơwih [ong s^ mdrô m[s khă mrô `u lu samơ\ hơdră `u anet anun gum hơgo#p amăng GDP [ia\.

Lom [ing ta hluai tui [ia\ hloh gah kông ngăn dlai klô le\ bôh tơhnal mơng bruă bơwih [ong amra pơ ala glăi tơlơi kơ[ah hro\ trun anai, samơ\ bôh tơhnal phrâo tom dih anai brơi [uh le\ tơlơi pơplih ano# klă mơng bruă bơwih [ong s^ mdrô kah hăng akă dưi hmâo kah hăng tơlơi ]ang rơmang ôh”.

Tui hăng tơlơi ju\ yap mơng Anom wai lăng bruă ju\ yap, kiăng hmâo tơhnal pơkă đ^ kyar DGP amăng sa thun le\ 6,7%, rơnoh đ^ kyar GDP 6 blan rơnu] thun khom hmâo rơbêh kơ 7,4%.

Amăng gru grua mrô akă hmâo 6 blan rơnu] thun hơpă ôh dêh ]ar Việt Nam hmâo rơnoh đ^ kyar tui anun, yua anun yơh kiăng hmâo bôh tơhnal anai tơnap tap biă.

Tơlơi pơsit kơ bruă bơwih [ong hơdôm blan do# glăi mơng thun anai, lu mơnuih juăt bruă lăi le\, amra hmâo lu tơlơi tơnap, tơlơi lông hloh kơ tơlơi geh gal.

Amăng lon ia ta, ano# kơja\p đ^ kyar hăng bôh than mă bruă mơng [ing ta [u prong, hơdôm ano# pơkă dưm kơnar prong mơng bruă bơwih [ong akă sit nik kơja\p, tơlơi pơplih ayuh hyiăng [u hơđong bơdjơ\ nao tơlơi hơd^p mơda hăng bơwih [ong huă.

Hrom hăng anun, pơkă hlâo tơlơi bơwih [ong rong lon tơnah ăt do# hmâo lu tơlơi tơnap hăng amra bơdjơ\ nao [u klă truh bruă bơwih [ong dêh ]ar Việt Nam.

Kiăng anăp nao tơhnal pơkă đ^ kyar 6,7% amăng thun anai hăng tơhnal đ^ kyar hơnong `u hmâo 6,5% amăng rơwang mơng 2016-2020, Nai prin tha Tiến sĩ Nguyễn Đức Thành, Khoa anom kơsem min tơlơi bơwih [ong hăng hơdră bruă gum djru lăi le\:

“Pran pơtrut prong le\ [ing ta khom dưi djă pioh sa tơlơi pơplih phrâo kiăng pơplih bruă bơwih [ong s^ mdrô amăng lon ia, hro\ trun prak mă yua kơ anom bơwih [ong s^ mdrô amăng lon ia.

Ră anai [ing ta glăk ngă tơlơi anun samơ\ bôh tơhnal akă truh mơtam ôh, yua kơ rơngiă hrơi mông amăng bruă pơplih pơkra hơdôm hră pơ-ar tơlơi phiăn hăng ba mut amăng tơlơi hơd^p mơda.

Tui anun mơn tơdah [ing ta khom ngă tui tơlơi anai le\, amra pơjing bruă bơwih [ong s^ mdrô klă hloh hăng hơdôm anom bơwih [ong s^ mdrô dêh ]ar Việt Nam mưn [uh gơ`u bơwih [ong s^ mdrô geh gal hloh hăng prak mă yua hro\ trun kiăng gơ`u hmâo tơhnal gal lu hloh le\ anun amra jing pran pơtrut.

Hăng pran pơtrut anun [u djơ\ kơnong kơ thun 2017 ôh mơ\ do# jing pran pơtrut sui  thun mơng Việt Nam amăng pơgi kơdih ăt kah hăng lom mut hrom hăng ara\ng mơn”.

Sa ]ra\n jơlan mơng thun 2017 gan rơgao laih, khă rơnoh đ^ kyar [ia\ samơ\ Kơnuk kơna ăt khom djă pioh mơn tơhnal pơkă đ^ kyar mơng sa thun [ơi rơnoh 6,7%, yua kơ thun anai dưi pơsit le\ thun pok phun, yôm phăn hloh, pơsit bôh tơhnal mơng hơdôm thun to# tui.

{ing juăt bruă bơwih [ong pơtă, anăm đing nao đơi ôh mrô đ^ kyar mơ\ đing nao lu hloh kơ ano# klă đ^ kyar hăng pơplih phrâo hơdră đ^ kyar.

Rơnoh đ^ kyar prong kơnong kơ sit nik hmâo bôh tu\ yua lom hluai tui pơđ^ ano# klă đ^ kyar hăng hluai tui hơdôm tơhnal pơkă, wai lăng, kơsem min bôh thâo phrâo.

Kiăng dưi ngă tơlơi anai khom dăp glăi bruă bơwih [ong, hrom hăng anun pơplih phrâo hơdră đ^ kyar tui jơlan gah đ^ mrô gơnam tam, ano# klă, bôh tu\ yua, pran bơkơtưn mơng bruă bơwih [ong.

Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr