VOV4.Jarai - Hơmâo lu hdră bruă phrâo, hơmâo bơ djơ\ nao prong truh kơ ano# pơđ^ kyar tơlơi bơ wih [ong huă mơnuih mơnam]I lon ia, ăt djơh tơlơi hdip mơnuih [on sang hơmâo mă yoa laih mơng lơ 1/7 phrâo rơgao. Khă hnun, truh ră anai djop hră pơ-ar pơ]râo ngă tui tơlơi Phian ăt aka dưi pơtrun lơi. Tơlơi anai glak ngă tơnap kơ [ing mdrô hăng mơnuih [on sang.

      Tơlơi Phian sang do# (bơblih pơkra) hăng tơlơi Phian s^ mdrô lon ala hơmâo Khoa git gai wai lăng pơ ala mơnuih [on sang ta pơ hmư\ laih [ơi mông bơjơnum lok 8 lơm blan 11 thun dih. Truh lơ 1/7 phrâo rơgao, tơlơi Phian anai dưi mă yoa ngă tui laih, tơlơi anun ăt djơh hăng, dôm [irô bơdjơ\ nao hơmâo rơbeh ha mơkrah thun pioh ako# pơjing dôm tơlơi pơtrun pioh ]râo brơi ngă tui tơlơi Phian. Khă hnun, hlâo kơ anun sa hrơi, lơ 30/6 {irô Kơnuk kơna phrâo pơphun Jơnum pơ[ut kơ dôm kơ]ao\ bruă Nghị định pơkă rơđah tong ten kơ 2 tơlơi Phian anai. Tui Kơ-iang khoa prin tha - Tiến sĩ Nguyễn Quang Tuyến, Đại học Luật Hà Nội lăi, anai le\ sa tơlơi ngă kaih h^ lap rơngo#t biă. Ăt yoa tơlơi ngă kaih h^ anai mơn, lơ 2/7, Ding jum ako# pơdong hơmâo hră mơ-it kơ {irô gơnong phun Ping gah, {irô Khoa git gai wai lăng pơ ala mơnuih [on sang, [irô Khoa mir sir, Kơnuk kơna, dôm gơnong bruă ako# pơdong tơring ]ar, [on prong amăng dêh ]ar ta… kơ bruă ngă tui dơng dôm Nghị định, thông tư ]râo brơi tơlơi Phian Sang do# thun 2015 hăng tơlơi Phian S^ mdrô lon ala thun 2006 yoa aka hơmao pơtrun dôm hră pơ-ar ]râo brơi mơng 2 tơlơi Phian phrâo anai. Ơi Nguyễn Quang Tuyến lăi tui anai: “{ing ta khom bơkơdong hăng tơlơi Phian phrâo gah bruă wai lăng phrâo pơjing rai ano# bơblih, tơlơi bơwih [ong huă. Tơlơi bơwih [ong huă [ing ta bơblih mơ\ tơlơi Phian wai lăng [ing ta kaih bơblih phrâo, pơ[uh rơđah le\ phian brơi ngă tui laih samơ\ aka hơmâo hră pơ-ar lăi brơi ano# ngă tui, kaih biă mă. Tơlơi anun brơi [uh ano# wai lăng [u hơmao kiăo tui ano# kiang amăng tơlơi hdip hăng ăt aka djơ\ hăng ano# kiang mơng tơlơi ako# pơjing Phian mơng Khoa git gai wai lăng pơ ala mơnuih [on sang tal 13”.

     Lu tơlơi Phian pơkon ăt glak ngă kaih h^ tui anun mơn, djơh tơlơi Phian s^ mdrô, Phian tuh pơ alin…Anai le\ tơlơi [u djơ\ phrâo anai ôh amăng hdră ngă tui hdră bruă pơ dêh ]ar ta. Tui tơlơi ting yăp mơng Ding jum wai lăng tơlơi Phian dêh ]ar ta, truh abih blan 2 thun 2015, Kơnuk kơna, dôm ding jum hăng [irô kơnar ding jum do# dong hnưh 85 pok hră pơkă tong ten mơng 23 tơlơi Phian, phiah pơtrun hơmâo mă yoa mơng lơ1/1/2015. Anun le\ aka lăi nao ôh hnưh dong lui mơng thun dih kơtư\ 17 mta hră pơtrun pơkă khom ngă tui 10 tơlơi phian, dưi mă yoa mơng thun 2012, 2013, 2014. Ơi Trần Tiến Dũng, Khoa gum bruă [irô Ding jum wai lăng tơlơi phian, brơi thâo tui anai:  “Djơh hăng 95 mta hră pơ-ar do# dong lui le\ Ding jum wai lăng tơlơi phian hơdai gum hrom hăng djop ding jum, gơnong bruă hăng truh ră anai hơmâo pơtrun mă 22 mta đu]. Ding jum ăt pơ phun pel e\p 864 mta hră dơng hăng tơdơi kơ pel e\p hơmâo [uh 62 mta ngă sôh dlăi dôm tơlơi pơkă, amăng anun hơmâo 10 pok gah ding jum hăng 22 mta le\ [ơi tơring ]ar”.

     Lơm ba tơbiă pơ]rong kơ kơ]ao\ tơlơi Phian pơtrun hră pơ-ar rơwang phian pơkă [ơi mông jơnum lok 9 phrâo rơgao, sa amăng hơdôm tơlơi mơ\ [ing khoa moa pơ ala mơnuih [on sang glêng nao hlôh hăng lu wot lăi nao, anun le\ tơlơi pơkom lui hră pơ-ar pơkă pioh ngă tui, phiah phian. Tơlơi anai mơn ngă đa kơdư\ h^ ano# ]i mă yoa gah tơlơi phian. Tui anun, tơlơi Phian pơtrun hră pơ-ar rơ wang phian pơkă phrâo hơmâo Khoa git gai wai lăng pơ ala mơnuih [on sang pơhmư\ [ơi mông jơnum lok 9 hơmâo lu laih tơlơi pơkă phrâo kiang pơ hơgao h^ tơlơi anai. Tơlơi Phian pơkă kiang hơmao tlôn, hơmâo đu dôm hră pơ-ar pơkă tong ten hăng lăi brơi ano# ngă tui amăng plah rơwang phian pơkă hơmâo mă yoa laih. Mơnuih djă ako# [irô, khul grup git gai dăp hdră, [irô pel ep\ pơsit, [irô lăi pơthâo hăng [irô pơtrun hră pơ-ar rơwang phian pơkă khom gơgrong kơ tơlơi ngă [u giong bruă hăng tui hloai tơdu ktang mơn phak tơhmal tui tơlơi phian kơnuk kơna bơ djơ\ nao kơ tơlơi ngă hră pơ-ar [u jing [u klă, kaih h^ hăng hrơi blan pơkă. Lăi glăi hiap tơ`a mơng mơnuih hyu ]ih tơlơi pơhing phrâo Gong phu joa pơhiap Việt Nam kơ tơlơi anai, ơi Đỗ Văn Đương, Khoa gum bruă Jơnum min wai lăng tơlơi phian mơng [irô git gai wai lăng pơ ala mơnuih [on sang lăi gơ`âm nao kơ tơlơi grong mơng [irô hơmâo tơlơi dưi: “Yôm hlôh le\ pô ngă, Phian kơnong ]râo brơi laih anun pơkă đu] [u djơ\ amăng tơlơi phian aka hơmâo ano# pơsit hơget ôh hăng bruă kaih h^ pơtrun hră pơ-ar. Mta dua, lăi biă `u hă, [ing khoa pơ phô tơlơi phian [ơi dôm ding jum gơnong bruă, sa le\ ano# thâo,dua le\ [u san htai đơi ôh. Biă 1u khoa moa dôm ding jum, gơnong bruă amăng bruă po wai lăng, bơ djơ\ nao kơ tơlơi phian hpă thơ khom git gai mtam,dơng mơng pơ hmư\ khom prap lui hlâo, khom lăi brơi hơdôm tơlơi hơget, hơdôm thông tư, nghị định kiang ngă. Khom pơkă tơlơi grong kơ pô djă ako# pơ phô mơng ding jum, tơdah [u ngă thơ\ kleh grat pơdơi bruă [u dah dai nao mă bruă pơkon, hnun kah dưi”.

     Thun 2015, bruă ako# pơjing, pơtrun hră pơ-ar pơkă tong ten mơng dôm Ding jum, [irô kơnar ding jum kơdrăo biă, amăng anun hơmâo bruă ako# pơ jjing hăng ngă tui dôm ako# bruă pok pơhai ngă tui 18 tơlơi phian hơmâo khoa git gai wai lăng pơ ala mơnuih [on sang pơ hmư\ [ơi mông jơmum lok 8. Lơm anun le\, truh qui\ 3 laih samơ\ lu hră pơ-ar kiang lăi brơi ano# ngă tui tơlơi Phian aka pơtrun lơi, ngă kaih h^. Tơlơi anai glak ngă tơnap kơ mơnuih [on sang, anun kiang khom ktan hlôh hăng khom hơmâo pran joa gơ grong mơng [irô git gai dăp hdră hăng dôm [irô bơdjơ\ nao tom, biă `u hă bruă mơnuih djă ako# yơh yôm hlôh, pioh kơdư\ h^ tơlơi phian [u dưi truh hăng tơlơi hdip mơnuih [on sang yoa do# guan đơi kơ hră pơ-ar lăi brơi ngă tui.

                                                    R]om H’Ly: Pô ]ih hăng Pôr