VOV4.Jarai - Lơ\m do\ hơdip, Khoa mir sir dêh ]ar Hồ Chí Minh [u kiăng ôh tơlơi kơdrưh gah rơngiao, ngă bruă pơ-ang kiăng kơ arăng [uh, ~u pơhiăp mơtăm yơh hơdră ngă bruă [u djơ\ mơng [ing apăn bruă, mơnuih ping gah ăt kah hăng mơng anom bruă pơpă hơmâo tơlơi pơmin [u klă tui anun.

Hăng bruă kơtưn khăp kơ lo\n ia ăt tui anun mơn. Amu` mơn [uh bruă pơkơtưn [ơi djo\p gưl lu wơ\t ngă kiăng kơ giong bruă đôc\, ngă yua kơ arăng pơđar kah hăng arăng pơhiăp guang glai ‘’pơphun mơ\ [u ngă’’, ‘’taih hơgor mơ\ wơr djă tlo\’’.

Biă mă `u, ăt hơmâo mơn đa pơ-ah drơi ngă khoa, [u ngă gru kiăng arăng hla tui, kơ[ah tơlơi gơgrong bruă hăng mơnuih ană plơi pla. Yua anun, bơkơtưn mă bruă klă hiam [ơi anih mă bruă, abih pran jua djru mơnuih [on sang, djru lo\n ia le\ sa amăng hơdôm tơlơi kiăng yôm biă amăng rơnuk anai.

Tui hăng tơlơi pơmin mơng Hồ Chí Minh, bơkơtưn le\ hơdră yôm kiăng pơjing tơlơi pơmin phrâo, laih anun kho\m ngă bruă na nao, ngă bruă rim hrơi. Bơkơtưn khăp kơ lo\n ia pơlir hăng bruă apah bơni pô ngă bruă klă tui anun kah hăng pơđ^ kyar lo\n ia.

Ngă tui tơlơi jak iâu mơng Wa, 71 thun rơgao, lu bruă kơtưn khăp kơ lo\n ia jing pơsur pran jua khăp kơ lo\n ia, pơtrut tui tơlơi rơgơi mơng ană mơnuih Việt Nam ta.

Khă mơng hơmâo lu tơlơi tu\ yua samơ\ [ơi lu anih bruă bơkơtưn ăt aka [u klă mơn yua hơmâo tơlơi pơmin [u kơđiăng kơ bruă, kah ania pơpha djuai, drơi pơ ngă bruă, aka [u hơmâo tơlơi pơmin pran jua hro\m, bơkơtưn aka [u jing tơhnal yôm c\i pơđ^ kyar bơwih [ong huă – mơnuih mơnam.

Kơ-iăng Nai prin tha, tha prin ơi Lê Quốc Lý, Kơ-iăng khoa Sang hră kơđi ]ar Dêh ]ar Hồ Chí Minh lăi: rim hrơi ngă lơphet bơkơtưn khăp kơ lo\n ia le\ hrơi kiăng Ping gah, tơhan hăng mơnuih [on sang [ư\ pơkra ming, pel e\p, pơsit glăi bruă mă djơ\ lăp, tui anun kah huăi hơmâo arăng lăi ‘’ngă bruă yua kiăng kơ arăng bơni đôc\’’.

‘’Tơdah [ing ta ngă bruă truh tơhnal laih anun wai lăng kjăp, tong ten, sem lăng bruă bơkơtưn anun tu\ yua hiư\m pă, [ing ta dưi ngă bruă hơget, [u djơ\ hyu lăi mă đôc\ ôh, [u djơ\ hyu c\ih mă amăng hră đôc\ ôh.

{ing ta kho\m sem lăng bruă bơkơtưn ba glăi tu\ yua hơget kơ khul, grup? Ba glăi hơget kơ ană plơi? Sa boh tơring ]ar lăi gơ`u ngă bruă klă le\ tơring ]ar anun kho\m pơdrong, đ^ kyar, mơnuih [on sang hơmâo pran jua mơ-ak hloh, plơi pla [u hơmâo pô ngă soh.

Ră anai bơkơtưn samơ\ anom bruă, khul grup anun ngă bruă do\ tơguan kơ arăng pơđar mơn, dit pư\, [u hơmâo tơlơi pơplih hơget ôh, tui anun le\ ngă bruă kiăng kơ [ă đôc\’’.

Ngă tui tơlơi pơtă mơng Wa, thun blan rơgao, mơnuih mă bruă kơnuk kơna jai hrơi pơplih phrâo tơlơi pơmin, mă bruă rơgơi hloh, thâo pơhiăp tom mơnuih mơnam klă.

Khă hnun, sit nik ăt hơmâo mơn anih đa sa, dua c\ô mơnuih ngă bruă pơ-ah drơi pô ngă khoa, [u gơgrong bruă djru mơnuih [on sang, hơmâo tơlơi pơhiăp [rưh amhiah kơ ană plơi, [u thâo lua gu\ kơ khoa, arih bơrơmut kơ mơnuih ngă bruă đôc\ đac\, jing ngă mơnuih [on sang hil biă mă.

Tơlơi anun brơi [uh, bơkơtưn ngă bruă klă [ơi anih mă bruă, abih pran jua djru ba mơnuih [on sang, djru lo\n ia jing tơlơi kiăng ngă amăng rơnuk anai. Kơ-iăng nai prin tha, tha prin Phạm Văn Tình, Khoa c\ih pioh Khul apăn bruă boh pơhiăp Việt Nam pơsit:

‘’Anom bruă kơnuk kơna kho\m hơmâo tơlơi pơhiăp djơ\ lăp, yua dah mơng tơlơi pơhiăp jing pơ[uh pô anun rơgơi bruă, tơlơi pơmin pran jua klă hă [u\. Bruă pơhiăp tom arăng klă [uh [ơi bruă ta iâu anăn arăng hiưm pă, pơhiăp tom arăng amăng mông anai mông adih hiư\m pă.

Juăt `u mơnuih kjăp bruă kho\m ngă tui tơlơi pơtô: pơhmutu kah hăng lơ\m ta bưp arăng ta kơkuh hiư\m pă, thâo lua gu\, pơhiăp djơ\ glông. Mông phara le\ ta pơhiăp phara kiăng kơ djơ\ bruă’’.

Amăng hrơi pơphun bơkơtưn ‘’Mơnuih mă bruă kơnuk kơna bơkơtưn hơdip hiam [ơi anom bruă’’ phrâo pơphun, Khoa dêh ]ar ơi Nguyễn Xuân Phúc, Khoa khul pơplông – apah bơni Dêh ]ar ta git gai [ing mă bruă kơnuk kơna [u dưi pơklai lui bruă, [u dưi ngă rơngiă mông, [ong prăk jia mơng ană plơi pla.

Ngă bruă le\ ngă abih mông, abih bruă, lo\m lui tơlơi pơmin ‘’Mơguah mơgat rơdêh ôtô nao, tlam băk kơdung glăi’’. Khoa dêh ]ar ta lăi: ‘’Kiăng lo\m lui mơtăm yơh tơlơi pơmin mă bruă do\ kun, dit pư\, ia dăo yah tơkoai kah mơng kơdăt, tơguăn arăng lăi kah mơng ngă, [u pơđar ăt ngă mơn samơ\ ngă kaih bruă arăng jao mơ\ ană plơi pla hăng anom bruă glăk tơguăn’’.

Tui hăng Khoa ping gah Đồng Tháp ơi Lê Minh Hoan, rim c\ô mơnuih lơm ngă bruă kơnuk kơna lêng lăng glăi pô ta, pơplih phrâo ngă mơnuih mă bruă klă, ngă gru kiăng arăng hla tui, thâo pơc\eh phrâo, abih pran jua ngă bruă djru mơnuih [on sang, djru anom bơwih [ong.

Amăng djo\p bruă arăng jao [ing khoa kho\m gir ngă giong, ngă arăng đăo gơnang, pơhiăp mơ-ak hăng [ing go\p hăng mơnuih [on sang. Biă mă `u, tơlơi kjăp bruă [ơi anih mă bruă [uh rơđah amăng tơlơi pơhiăp hăng [ing khoa, [ing go\p ta hăng mơnuih mă bruă anet hloh, thâo pơphun bruămă hăng ngă klă bruă hơmâo arăng jao. Ơi Lê Minh Hoan brơi thâo:

‘’Hơdip hiam [ơi anih mă bruă [u dưi pơgô| ngă hăng tơlơi phiăn amăng anom bruă ôh. Bruă pơhiăp tom mơnuih mơnam klă [ơi anih bruă mă kho\m hơmâo amăng pran jua pô ngă khoa [ơi anom bruă anun.

Kiăng hơmâo tơlơi pơmin pran jua hiam le\ kho\m gir, hrăm tui, pơbuă tui mơng rim c\ô mơnuih mă bruă kơnuk kơna, kiăng thâo hluh djo\p mơta tơlơi, hur har pran jua ngă tui.

Kiăng tơlơi klă hiam, pơplih phrâo amăng tơlơi pơmin mă bruă [ơi anom bruă mơng [rư\ hram nao abih bang anih mă bruă. Kiăng ngă tui klă hăng hơđong kjăp, pô ngă khoa kho\m thâo hluh bruă laih anun thâo ngă pơhưc\, pơtô pơblang kiăng pô pơko\n hơmâo pran jua ngă bruă mă pô’’.

Hơdip hiam [ơi anih mă bruă [u thâo pơkă, [u thâo ju\ yap ôh mơ\ mơng [rư\ [uh amăng tơlơi pơmin mơng rim c\ô mơnuih, pơjing tơlơi đăo gơnang, tơlơi klă hiam, pơtrut pran jua, bruă pơhiăp tom mơnuih mơnam, hơdră ngă bruă mơng rim c\ô mơnuih.

Pơjing hơdră ngă bruă, kơnuih ngă bruă klă hiam mơng mơnuih mă bruă kơnuk kơna, ngă bruă rơgơi, abih pran jua, thâo pơc\eh phrâo, djru ană plơi. Ngă klă bruă bơkơtưn rim c\ô mơnuih mă bruă kơnuk kơna thâo pơhiăp mơ-ak tom mơnuih mơnam ăt jing kah hăng ngă tui tơlơi pơtô mơng Wa Hồ ‘’triăng – pơkrem -  tơpă’’.

Siu H’Mai: Pô c\ih hăng pôr