VOV4.Jarai - Ră anai dêh ]ar ta hơmâo 9 klăk 200 rơbâo c\ô mơnuih gum hơkru\ lo\n ia đưm. Yap truh rơnuc\ thun hlâo, hơmâo 21 boh tơring ]ar, [on prong [u hơmâo dong tah sang ano\ rin gah sang ano\ gum djru hơkru\ lo\n ia, đ^ 13 boh tơring ]ar, [on prong pơhmu hăng rơnuc\ thun 2018. Ră anai hơdôm boh tơring ]ar, [on prong glăk pok pơhai hơdră djru, gir pơsir đut tơhnal hơdôm boh sang ano\ rin gah sang ano\ gum djru lo\n ia ta đưm. Khă hnun, kiăng rơbêh 8 rơbâo boh sang ano\ gum hơkru\ lo\n ia do\ glăi tơbiă mơng [un rin amăng hơdôm blan rơgao le\ tơlơi [u amu` ôh.

Gum blah [ơi guai lo\n ia Tây Nam thun 1979, ơi Nguyễn Toàn Thắng, 64 thun [ơi Quảng Ngãi đut hlao 2 [e\ tơkai, jing tơhan ruă kơtang1/4. Tơlơi ruă anun [u ngă `u tơdu pran ôh, hăng pran jua “rơwen samơ\ [u lui ruh ôh”, [u tơguăn kơ arăng, [u gơnang kơ prăk djru, `u do\ hơmâo tơngan, ơi Thắng e\p bruă mă găn rơgao tơlơi tơnap.

Yua hơmâo gong gai [on lan, rơkơi bơnai ơi Thắng rông bui, mơnu\, pla boh troh. Lơ\m tơlơi bơwih [ong đ^, `u gum djru lu sang ano\ pơko\n dong tơklaih mơng [un rin, hrưn đ^ hơdip mơda. Ơi Nguyễn Toàn Thắng ră ruai:

“Pô kâo mah rơwen samơ\ [u lui ruh ôh, lăi tui hăng tơlơi pơtô mơng wa Hồ, gir run, ngă bruă kơ sang ano\ ta, ngă kơ pô ta [ơ\i lâo. Kâo găn rơgao tơlơi tơnap, gir run yua sang ano\, tơdơi kơ anun le\ djru mơnuih mơnam. Kâo djru lu mơnuih biă, mơnuih rin [un le\ ta [u hơmâo lu ta djru aset”.

Hăng tơlơi gir run mơng pô `u, sang ano\ ơi Nguyễn Toàn Thắng ăt kah hăng lu sang ano\ tơhan rơka, ruă pơko\n mơn, mơnuih djru hơkru\ lo\n ia đưm glăk hrưn đ^ tơbiă mơng tơlơi rin rơpa. Quảng Trị le\ sa amăng hơdôm boh tơring ]ar dưi ngă tơlơi pơkă [u hơmâo dong tah sang ano\ gum djru lo\n ia mơ\ rin rơpa, ơi Hoàng Tuấn Anh, Kơ-iăng khua Gơnong mơnuih mă bruă – tơhan rơka hăng mơnuih mơnam Quảng Trị brơi thâo, tơring ]ar hơmâo lu hơdră kiăng pơđ^ tui tơlơi hơdip kơ sang ano\ gum hơkru\ lo\n ia đưm.

Biă `u le\ tơring ]ar djru lo\n ngă hmua, brơi c\an prăk, pơtô bruă mă kơ sang ano\ gum hơkru\ lo\n ia. Khă hnun, bruă kiăng ngă hlâo anun le\ djru man pơkra sang do\. Amăng thun blan rơgao, tơring ]ar Quảng Trị pơ[ut hyu pôr pơhing, jak iâu mơnuih mơnam gum pơgop man pơdong sang do\ kơ [ing gum hơkru\ lo\n ia. Truh mông anai, bruă djru sang do\ hơmâo ngă giong laih:

“Amăng hơdră djru kơ sang ano\ hơkru\ lo\n ia le\ hơmâo brơi c\an prăk, jao lo\n, pơtô brơi bruă mă, ngă amu` brơi kiăng pơđ^ kyar bơwih [ong. Samơ\ hăng [ing djru hơkru\ lo\n ia, hơmâo hơdră djru samơ\ aka [u klă đơi lơi. Yua hnun gơmơi jak iâu, djru kơ ană bă sang ano\ gum hơkru\ lo\n ia đưm hăng bruă brơi lo\n, hơduah e\p brơi bruă mă, biă `u le\ lăng ba bruă pơtô bruă kơ ană bă snag ano\ gum hơkru\ lo\n ia, djru brơi nao mă bruă pơ dêh ]ar tac\ rơngiao, pơtô bruă mă amăng plơi pla”.

Khă hnun hai, truh mông anai dêh ]ar ta ăt do\ mơn rơbêh 1% sang ano\ rin hơmâo mơnuih gum hơkru\ lo\n ia đưm pơhmu hăng mrô sang ano\ rin amăng dêh ]ar. Rơđah biă `u, 2 boh tơring ]ar hơmâo rơbêh 1.000 ako\ sang ano\ gum hơkru\ lo\n ia le\ sang ano\ rin hơmâo [ơi tơring ]ar Nghệ An hăng Quảng Bình.

Ơi Hồ Tấn Cảnh, Kơ-iăng khua gơnong bruă mơnuih mă bruă – tơhan rơka hăng mơnuih mơnam Quảng Bình lăi, hơmâo lu tơlơi ngă kơ sang ano\ gum hơkru\ lo\n ia đưm rin rơpa kah hăng hơmâo pô duam ruă yua rơnuk blah wang ngă, sang ano\ djuai ania [iă, yua kiăo tui tơlơi hơdip đưm hlâo jing tơnap biă c\i tơklaih mơng [un rin…

Rơngiao kơ anun dong ăt hơmâo mơn sang ano\ tơguăn kơ prăk djru mơng Kơnuk kơna. Ơi Hồ Tấn Cảnh rơkâo, kiăng hơmâo hơdră pơtô brơi tong ten, hro\m hơbit amăng dêh ]ar kơ bruă pơsit sang ano\ rin hơmâo kơnuk kơna djru:

“Rơngiao kơ ngă tui hơdră djru kơ sang ano\ rin, tơring ]ar kiăng djru kơ hơdôm boh sang ano\ anai prăk djru mơng pơko\n, jak iâu hơdôm anom bruă, mơnuih mơnam djru ba dong. Hăng sang ano\ hơmâo mơnuih thâo mă bruă le\ pơtô pơblang, djru brơi sang ano\ bơwih [ong, ngă bruă, kiăng hrưn đ^ tơbiă h^ mơng tơlơi rin rơpa”.

Ơi Lê Tấn Dũng, Kơ-iăng khua Ding jum Mơnuih mă bruă – Tơhan rơka hăng Mơnuih mơnam brơi thâo, Tơlơi phiăn djru ba hlâo kơ [ing gum hơkru\ lo\n ia pơplih phrâo glăk kơsem min ngă pơgiong c\i ba pơ[uh kơ Jơnum min apăn bruă Khua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar.

Tui anun, rơngiao kơ pơsit rơđah pô hơmâo anăn kơnuk kơna djru, tơlơi pơkôl phrâo ăt lăi nao bruă pơđ^ tui prăk djru wai lăng tơlơi hơdip kơ sang ano\ gum hơkru\ lo\n ia, jak iâu abih bang gum pơgôp djru ba, kiăng djop gưl ping gah, gong gai [on lan gơgrong bruă iâu pơthưr, wai lăng, mă yua klă hơdôm tơlơi hơmâo đah mơng djru kơ sang ano\ gum hơkru\ lo\n ia.

Rơngiao kơ anun, djru pơklaih brơi tơlơi rin rơpa hăng bruă djru bơwih [ong huă tui kơc\ăo bruă, hơbô| bruă, djru prăk brơi c\an, djru pơtô brơi bruă mă, hơduah brơi bruă mă hăng [ing hơmâo pran jua ngă bruă.

“{ing gơmơi glăk pơkra tơlơi phiăn gum djru hloh kơ sang ano\ gum hơkru\ lo\n ia laih anun pơmin amăng blan 8 anai yơh c\i pơ[uh kơ Jơnum min apăn bruă Khua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar. Amăng tơlơi phiăn anai amra hơmâo lu tơơi pơplih phrâo, amăng anun tơlơi [ing gơmơi kiăng ngă le\ kho\m pơđ^ tui tơlơi hơdip kơ sang ano\ gum hơkru\ lo\n ia đ^ dưm dưm [udah lu hloh kơ tơlơi hơdip mơng ană plơi pơko\n. Amăng anun gơmơi amra gơ`ăm nao sang ano\ rin hơmâo mơnuih hơkru\ lo\n ia, tơlơi anai kho\m hơđong kơjăp, sui thun hăng pơ[ut pơkra tơlơi phiăn pơsir h^ hơdôm tơlơi aka [u djơ\”.

Mơng anai truh abih thun do\ [iă đôc\ yơh, kiăng dưi ngă bruă [u hơmâo dong tah sang ano\ gum hơkru\ lo\n ia rin [un ăt do\ hơmâo mơn lu bruă kiăng ngă, yua anun, kho\m ngă bruă khut khăt, pơplih phrâo klă hloh mơng hơdôm tơring ]ar, [on prong, ngă tui djơ\ hăng tơlơi git gai mơng Ping gah, Kơnuk kơna kiăng [u hơmâo dong tah pô rin rơpa hloh kơ mrô pơkă hro\m amăng dêh ]ar, tơlơi anun le\ kiăng hơmâo abih bang [ing ta gum djru.

 Siu H’Mai: Pơblang

                                                                                        Kim Thanh: Pô c\ih