VOV4.Jarai - Ngă yang kơ tơlơi suaih pral le\ tơlơi ngă yang juăt hmâo amăng tơlơi hơd^p mơda mơng neh wa djuai ania Bơnông [ơi kual }ư\ Siăng.

Ngă yang kiăng ngă gal brơi kơ mơnuih dưi ngă yang mơ-ak klă pran jua, đăo gơnang hloh amăng bruă mă, [uh pô dưi pơgang amăng djop bruă. Anai do# dưi lăng le\ tal [ong huă mơ-ak kơ mơnuih duam ruă găn rơgao h^ tơlơi ruă nuă, suaih pral glăi.

Phiăn ngă yang tơlơi suaih pral mơng djuai ania Bơnông kơnong kơ pơ phun amăng sang ano# đo#], hăng khom ngă tui amăng tlam mơmot. Blung a pô sang khom jak iâu hmâo sa ]ô pô ngă yang hmư\ hing thâo hloh mơng plơi nao ngă yang.

Phiăn ngă yang prăp lui hmâo dua ]eh tơpai, sa drơi un (anet [udah prong leng kơ dưi soh), sa drơi mơnu\, sa bôh get ia bă, sa mong asơi phrâo tơnă, sa mong braih hăng sa [e\ apui hli`.

Wa U Wit, [ơi [ôn Nà Sược, să Ea Huar, tơring glông Buôn Đôn, tơring ]ar Daklak, lăi kơ bruă ngă yang tơlơi suaih pral mơng sang ano# tui hăng anai:

“Tơdah ta duam ruă sui laih thơ, tơdơi kơ plai [ia\ ruă giong ta ngă yang anet đo#], hmâo sa drơi un mơnu\ anet dưi mơn. Ngă tui anun ta hơđong pran jua hloh, gui ia blah djuh kah hăng hơđăp, mă bruă lu hloh, dưi be\ lu tơlơi [u bưng truh”.

Phiăn ngă yang tơlơi suaih pral mơng djuai ania Bơnông hmâo 2 ]ra\n, sa ]ra\n pơ phun [ơi lan sang hăng sa ]ra\n pơ phun amăng sang.

Lom ngă yang [ơi lan sang, hrom hăng sa ]eh tơpai anet hăng a`ăm un, pô sang khom prăp lui hơdôm mơta gơnam tam ngă bơhmu kah hăng kông ngăn mơng sang ano# pu\ kơ ơi yă kơnung djuai.

Anun le\ rơman, kơbao, rơmô… dưi pơkra hăng phun pơtơi. Ring ]ing 6 bôh pơkra hăng kơđuh bôh get krô trơ\i jing anet; bơ\ ]eh tơpai le\ pơkra hăng kơđuh bôh mơnu\...

Lom ngă yang [ơi lan sang thơ kơnong kơ hmâo pô sang hăng pô ngă yang đo#]. Hơdôm mơnuih pơkon, biă `u mơnuih dưi ara\ng ngă yang brơi, leng kơ do# amăng sang. Pô ngă yang amra phai yang le\ sang ano# hmâo prăp lui laih hơdôm mơta gơnam tam pơ ala nao kiăng bơngat jua djă đuăi, mơng ră anai anăm do# phual pô sang dong tah.

Tơdơi kơ anun, hơdôm mơta gơnam tam mă yua ngă yang [ơi lan sang amra [u dưi ba mut amăng sang ôh. Ơi Bơ\ Mplưl, [ơi să Ia Huar, tơring glông Buôn Đôn, tơring ]ar Daklak, brơi thâo bôh yôm bruă ngă yang [ơi lan sang:

“Tơlơi ngă yang anai kiăng rơkâo hăng [ing yang rơbang, biă `u bơngat jua mơng pô hmâo rơgao rong lon tơnah laih kơ mơnuih phrâo suaih ruă [udah glăk [u hơđong tơlơi hơget thơ dưi suaih pral, [ong huă tui tơđar, ]ang rơmang kơ mơnuih dưi ara\ng ngă yang brơi [u do# phual dong tah”.

Tơdơi kơ ngă yang [ơi lan sang, pô sang hăng pô ngă yang amra mut amăng sang ngă yang jum dar ]eh tơpai pơdah sa drơi mơnu\ hăng pruăi mơnu\ hơtuk tơsa\, sa mong braih, sa [e\ apui hli`, sa mong asơi, sa mong drah un, sa bôh kông kom hăng [ơ [ia\ kơpaih. Pô ngă yang do# ber anăp nao rai hăng pô dưi ngă yăng hăng pơ phun phai yang:

“Hrơi anai pô sang [ing gơmơi ngă yang pioh kơ pô anun suaih pral, mơng ră anai pơ\ anăp amra [ong huă klă, đih pit hiam, [u do# hmâo bơngot hơget, ngă đang hmua kơtang kah hăng hơđăp, kah hăng hrim hrơi hlâo, ]ang rơmang yang rơbang djru pơgang ba rơnuk rơnoa, suaih pral…”

Phai yang giong, pô ngă yang mă [ơ [ia\ kơpaih ke\p nao [ơi kông, a`ru\ amăng drah un, ba đ^ hăng dlông tơda mơng pô dưi ngă yang, hăng bôh than brơi kơ pô anai hơđong pran jua, suaih pral.

Tơdơi kơ anun pô ngă yang ]ut kông amăng tơngan pô dưi ara\ng ngă yang brơi. Kiăo tui anun, pô dưi ngă yang amra jing pô blung a djă đing tơpai. {ơ [rư\ pô sang hăng hơdôm mơnuih amăng sang ano# amra to# tui mơ`um tơpai.

Amăng mông djop mơnuih mơ`um tơpai le\ pô ngă yang djă mong drah un hmâo tom tơpai trun ngă yang [ơi apur go#, kiăng yang djă apui, djă pơđao kơ sang ano#. Bruă ngă yang giong, djop mơnuih gum hrom mơ`um tơpai [ong huă bơra\ ruai mơ-ak mơ-ai.

Hlâo dih, amăng djuai ania Bơnông, lom neh wa hmâo tơlơi duam ruă jak iâu pô ngă yang nao pơjrao brơi, lom suaih ruă khom ngă yang kơ tơlơi suaih pral. Ră anai, bruă ia jrao pơlar hyu djop anih.

Neh wa lom duam ruă leng kơ nao pel e\p, pơjrao tơlơi duam ruă pơ\ hơdôm bôh anom, sang ia jrao. Phiăn ngă yang tơlơi suaih pral mơng djuai ania Bơnông yua anun mơ\  [ia\ tui.

Khă hnun hai, tui hluai tơlơi hmâo mơng sang ano# mơ\ dưi pơ phun ngă yang, kah hăng sa jơlan gah ngă hơđong pran jua pioh djop mơnuih bơlăi nao rai rơnăk klă tơlơi suaih pral, hrưn đ^ bơwih [ong huă.

Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr