Jơlan nao mơ̆ng să Đak Tơve truh pơ să Hà Tây, tơring glông Čư̆ Pah, dưi čuk pơkra mơ̆ng rơnoh prăk jơlan hơdră mrô 1719, hơmâo ngă pơblih lu biă mă bruă rô nao rai mơ̆ng mơnuih ƀôn sang pơ anai. Hlâo adih, jơlan anai răm kơtang, ƀlung hup, amăng luh pơprong sit nao rai amăng bơyan hơjan lĕ dơlut, bơyan phang ƀui tơnap biă mă pơgiăng gơnam tam. Samơ̆ ră anai, hơmâo gong gai kơnuk kơna tuh pơ alin pơkra glăi, jơlan glông ataih 10 km hăng prong pang 5,5 met giong laih, djru ană plơi pla amăng să tơnap hloh tơring glông dưi nao rai klă, pơdŭ pơgiăng gơnam tam gêh găl, pơtrut pơđĭ kyar bơwih ƀong huă.
Hrŏm hăng anun, jơlan hơdră mrô 1719 amăng klâo thun laih rơgao hơmâo ba glăi lu boh tơhnal klă, anŏ pơblih phrâo amăng tơlơi bơwih ƀong huă mơnuih mơnam brơi kơ đơ đam tơring glông Čư̆ Pah. Mrô sang anŏ ƀun run amăng tơring glông hrŏ trun laih 3,82% pơkă hăng thun 2021 yua kơnang kơ lu jơlan hơdră djru mơ̆ng kơčăo bruă hăng Jơlan hơdră dêh čar pơtrun kiăng pơhrŏ ƀun rin. Lu hơbô̆ ẳuă pơđĭ kyar bơwih ƀong huă amăng kual plơi pla hơmâo ba glăi lu boh tŭ yua kah hăng bruă ngă hmua pla pơjing, rông hlô mơnong djru kơ lu sang anŏ hơmâo prăk pơhrui glăi hơđong. Ơi Luyện Ngọc Toàn, Khua anom bruă djuai ania tơring glông Čư̆ Pah brơi thâo:
"Hăng rơnoh prăk tuh pơ alin abih tih 143 klai prăk ngă tui kơčăo bruă, brơi ba yua kơ abih bang djop bruă mă mơ̆ng tơlơi bơwih ƀong huă truh kơ bruă mơnuih mơnam, pơgang hơđong kơđi čar. Jơlan hơdră anai hơmâo djru ba tơlơi hơdip mơda mơnuih ƀôn sang hăng pran jua mơ̆ng ană plơi pla djop djuai ƀiă, ba glăi lu mơta kah hăng sang dŏ phrâo, hiam hloh, pơklaih ƀun rin, djru mơnuih ƀôn sang bruă pơtô hăng pơjuăt, bruă ia jrao, pơtô hrăm bruă mă, pơhlôm ba tơlơi hơdip mơda jai hrơi hơđong tui".
Kah hăng anun ƀơi tơring glông Phú Thiện, Jơlan hơdră 171 hơmâo ba glăi boh tơhnal lăp bơni biă mă amăng bruă pơblih jơlan glông, atur sang bruă hăng pơđĭ tui tơlơi hơdip mơda kơ mơnuih ƀôn sang. Khua mua gong gai kơnuk kơna tơring glông hơmâo pơtum tuh pơ alin nao amăng bruă čuk pơkra jơlan rô nao rai amăng să, glông akŏ tli, king hmua, bơnư̆ pơking ia, ngă gêh găl brơi mơnuih ƀôn sang ngă hmua hăng pơkra jơlan glông. Biă mă ñu, hơbô̆ bruă bơwih ƀong huă pla boh troh hăng rông hlô mơnong tui hơdră kơjăp, djru hơdôm rơtuh boh sang anŏ hơmâo prăk pơhrui glăi hơđong. Yua hơmâo tơlơi djru mơ̆ng kơčăo bruă anai, mrô sang anŏ ƀun rin amăng tơring glông hrŏ trun mơ̆ng 13% dŏ 7,5%. Ơi Nguyễn Anh Tuấn, Kơiăng Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring glông Phú Thiện brơi thâo:
Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring glông Phú Thiện hơmâo lăi pơthâo hăng Khul apăn bruă phun git gai ping gah tơring glông, čih dăp hơdră pok pơhai bruă mă rơđah rơđong. Djop sang bruă tơlơi thâo amăng bruă mă hăng djop anom bruă wai lăng amăng kơnuk kơna hơmâo pơtrun tum teč hăng akŏ bruă rơđah rơđong hloh pioh pok pơhai ngă tui. Tơdơi kơ 3 thun pok pơhai tơring glông hơmâo tuh pơ alin 45 klai prăk, dưi ngă djop giăm 50%.
Amăng klâo thun pok pơhai Jơlan hơdră 171, tơring čar Gia Lai hơmâo tŭ mă lu boh tơhnal ƀuh rơđah. Truh ră anai, tơring čar hơmâo ngă giong 12/31 tơhnal pơkă, lu hloh akŏ bruă jao ƀudah ngă djop tơhnal pơkă. Biă mă ñu, bruă pơdong plơi phrâo dŏ hơđong dong kơjăp dưi ngă djop 97%, lu hloh 2% pơkă hăng tơhnal pơtrun. Mrô plơi pla hơmâo jơlan rơdêh ôtô truh pơ să, plơi pla 100%, djru pơtruh nao rai hăng djop plơi pla ataih. Rơbêh 97% mrô sang anŏ mơnuih djuai ƀiă dưi yua ia hơdjă. Rơbêh 98% mrô plơi pla hơmâo sang jơnum plơi, sang rung (sang tơdăm rông), 80% mrô plơi mă yua sang rung gru grua, jơnum plơi djơ̆ lăp. Mrô sang anŏ rin ƀun amăng plơi pla mơnuih djuai ƀiă trun dŏ 13%, hrŏ 4,3% pơkă hăng thun 2021. Ơi Trường Trung Tuyến, Kơ-iăng khua djuai ania tơring čar Gia Lai brơi thâo, thun blan pơ anăp, djop gưl anom bruă kiăng pơđĭ tui tơlơi gơgrong ba git gai bruă mă, pơčrâo rơđah kiăng djop jơlan hơdră mơ̆ng kơnuk kơna ăt ba glăi boh tŭ yua sit nik, djru kơ mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă pơđĭ kyar hơđong kơjăp:
Pơ anăp anai yom hloh, kiăng hơmâo bruă gum hrŏm djop gưl anom ping gah, gong gai kơnuk kơna ƀơi plơi pla. Gah anom bruă djuai ania ăt lăi pơthâo hăng jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar jŭ yap glăi boh yom phun thun blan rơgao hơmâo pok pơhai aka giong, pioh pơsir hĭ, gir run hloh pơtum djop mơta, hăng bruă kiăng ngă kơnuk kơna djru, mơnuih ƀôn sang djru pran jua pioh ba yua abih tơlơi kơtang amăng bruă mă amăng mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă.
Viết bình luận