Hlăk amăng bơyan pĕ kơphê. Adai pơ-iă kơtang hơjan không gêh găl kơ bruă pĕ ƀhu kơphê. Kơphê djơ̆ bơyan, rơnoh yô mơnuih ƀôn sang plơi Bu Ndoh să Dak Wer, tơring glông Dak Rlâp, Dak Nông djop pô mơak soh. Ơi Điểu Suynh, kơ-iăng khua git gai ping gah plơi, khua plơi Bu Ndoh brơi thâo: Plơi gơñu hơmâo 130 boh sang anŏ djuai ania Bơnông samơ̆ hơmâo giăm 500 hektar phun pla, amăng anun hơmâo 200 hektar kơphê. Yua ngă tui djơ̆ boh thâo ia rơgơi pla pơjing anun yơh kơphê lơ̆m sa hektar rơbêh 2 tơn mơkrah. Biă mă ñu hơmâo đang hmua pĕ pơhrui truh kơ 4 tơn sa hektar. Tơ tă anai, sa tơn kơphê asar krô arăng rơkâo blơi truh 110 klă prăk. Điểu Suynh ăt hok mơak lăi: abih bang amăng plơi hơmâo rơbehe hơpluh boh rơdêh ôtô, thun 2024 anai hơmâo 3 boh rơdêh ôtô phrâo soh. Djop sang hơmâo rơdêh kai, rơdêh pơgiăng gơnam soh.

Điểu Suynh hơmâo hơdră ngă bruă sơ̆n pran jua, ngă hmua djơ̆ rơ-ua, lu mơnuih hrăm tui. 15 thun hlâo kơ anun, lơ̆m phrâo akŏ pơdong sang anŏ prŏ ƀong, rơkơi bơnai ñu khin hơtai nao čan prăk mơ̆ng sang bruă prăk 100 klăk prăk pioh blơi pơjeh phun pla hăng hơbâo pruai kơphê, tiu. Truh đang boh troh gơñu mơboh laih, tla abih prăk čan, gơñu čan glăi dơ̆ng lu hloh, blơi lŏn đang, pokpơhư prong đang boh troh phun pla. Rơgao hơdôm thun hăng anai, hơmâo pơkrem truh 800 klăk prăk, ñu čan dơ̆ng 1 klai prăk pioh pơdong sang hiam, prong rơhaih rơhong. Thun hlâo čan 1 klai mơkrah pioh blơi 1 hektar pla boh sầu riêng. Ră anai rơkơi bơnai ñu hơmâo rơbêh 5 hektar phun boh troh sui thun, rơnoh pơhrui glăi truh 10 klai prăk. Ră anai Điểu Suynh kơnong dŏ dong hnưh 1 klai prăk. Samơ̆ sang anŏ ñu hơmâo 3 hektar đang kơphê hlăk pĕ pơhrui, amra hơmâo 11 tơn kơphê asar krô. Anun lĕ, aka ƀu yap ba ôh 400 phun boh ñông ñu dơ̆ng hăng 500 phun tiu hlăk boh jor mơ̆n:

"Hlâo adih mơnuih ƀôn sang gơmơi juăt čan prăk mơ̆ng sang bruă prăk Agribank đôč, tơnap mơ̆n kơ rơnoh prăk kiăng tuh pơ alin kơ phun pla. Lơ̆m truh bơyan blơi hơbâo pruai, kmơ̆k dưm kơ phun pla lĕ djơ̆ bơyan kơƀah hyu čan gah rơngiao kơmlai lu biă mă. Laih hơmâo sang bruă prăk brơi čan, mơnuih ƀôn sang hơmâo prăk, tuh pơ alin kơ bruă ngă hmua,bơwih ƀong huă gêhgăl hloh. Ră anai kơphê hlăk hơmâo rơnoh sĭ mơdrô yom anun yơh tơlơi hơdip mơda mơnuih ƀôn sang hơđong ƀiă hăng đĭ tui gŏ amŏ”.

Ơi K’Ndum, Khua khul tơhan hơđăp să Dak Wer lăi lĕ: Tơdơi kơ ñu tơbiă mơ̆ng tơhan glăi dŏ pơ plơi Bu Ndoh, sang anŏ ñu ƀun rin biă mă, tơlơi hơdip mơda tơnap tap. Hmua prong mơ̆n samơ̆ kơnong pla hơbơi plum hăng tơjŭ pơdai đôč anun yơh pơhrui glăi ƀu hơđong, tơlơi dŏ dong ƀong huă kơƀah na nao, khom tŭ mă braih kơnuk kơna djru rim thun. Truh thun 2013, ñu khin čan prăk kơnuk kơna 50 klăk pioh tuh pơ alin kơ bruă pla kơphê. Thâo hơdră pơkrem pơkom prăk kăk, tuh pơ alin djơ̆ hơnơ̆ng kơ bruă bơwih ƀong huă, anun yơh tơlơi hơdip hơđong tui, ƀrư̆ ƀrư̆ jing sang anŏ đĭ đăi gŏ amŏ. Ră anaim 15 hektar đang kơsu, 3,5 hektar đang kơphê hăng 400 phun tiu, rim thun sang anŏ ñu pơhlưh rơnoh prăk tuh pơ alin, hơmâo kơmlai rơbêh 1 klai 500 klăk prăk. Ơi K'’dum hơmâo man pơdong sang prong hiam, blơi djop mơta gơnam yua amăng sang anŏ, măi mok, rơdêh kai hmua, gơnam yuamă bruă.

“Sang bruă prăk Agribank ngă gêh găl brơi sang anŏ dưi čan 200 klăk prăk. Mơ̆ng rơnoh prăk anai, sang anŏ gơmơi tuh pơ alin kơ bruă wai lăng răk rem đang kơphê, kơsu, tiu. Ăt mơ̆ng anun mơ̆n sang anŏ gơmơi hơmâo tơlơi hơdip mơda hơđong hloh, ƀu tơnap tap đơi kah hăng hlâo laih anun huăi pơmin kơ bruă čan prăk tuh pơ alin kơ phun pla hmua đang kah hăng hlâo”.

Tơlơi hơdip mơda mơnuih ƀôn sang să Dak Wer kơnang kơ bruă pla phun boh troh sui thun kah hăng : tiu, kơsu, kơphê, sầu riêng. Yua thâo ba yua boh thâo ia rơgơi phrâo, pơblih pơjeh djuai phun pla, thâo dưm hơbâo, kmơ̆k pruai anun yơh lu sang anŏ pĕ pơhrui boh troh phun pla hmua đang jor hloh, hơmâo kơmlai lu mơ̆n. Ơi Võ Ngọc Anh, Kơ-iăng Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang să Dak Wer brơi thâo: Rơnoh prăk pơhrui glăi pơkă dưm dưm rim čô mơnuih amăng să thun 2023 truh 55 klăk prăk; thun 2024 anai him lăng 60 klăk prăk. Hơdôm thun laih rơgao, mơnuih ngă hmua, biă mă ñu mơnuih djuai ania Bơnông khin čan prăk pioh tuh pơ alin pơđĭ kyar bruă ngă hmua pla pơjing laih anun ngă pơdrong lăp djơ̆. Kơnong sang bruă prăk gah đang hmua Agribank Nhân Cơ, hơmâo truh 378 boh sang anŏ mơnuih ngă hmua čan prăk mơ̆ng să Dak Wer, rơnoh prăk čan truh kơ 220 klai, pioh tuh pơ alin, wai lăng răk rem phun pla. Abih bang djop sang anŏ dưi čan, mă yua rơnoh prăk djơ̆ anŏ kiăng soh, hơmâo ba glăi boh tŭ yua soh, ƀu hơmâo blơi dong hnưh ƀu anăm tla.

“Mơnuih ƀôn sang dưi čan prăk pioh tuh pơ alon kơ bruă ngă hmua pla boh troh ăt kah hăng rông hlô mơnong kiăng hơđong tơlơi hơdip mơda bơwih ƀong huă. Truh ră anai să ngă djơ̆ tơhnal pơkă să plơi pla phrâo hiam blung a mơ̆ng tơring čar Dak Nông”.

Ơi Thân Văn Chí, Kơ-iăng Khua sang bruă prăk Agribank ƀơi Dak Nông brơi thâo: Rơnoh prăk čan amăng tơring čar truh 14.446 klai, pơkă hăng akŏ thun rơnoh prăk čan lu hloh 1.500 klai prăk.

“Kiăng djru hrŏm pơgăn bruă čan prăk kơmlai lu gah rơngiao, Agribank Dak Nông amra brơi čan djop rơnoh prăk mơnuih ƀôn sang kiăng čan, biă mă ñu mơnuih ƀôn sang amăng kual plơi pla, kual ataih. Lơ̆m ngă bruă sĭ mơdrô, ƀing gơmơi kơsem min tong ten djop hơdră brơi čan prăk kiăng ngă gêh găl kơ mơnuih ƀôn sang”.

Yua kơ čan prăk, yua dong hnưh mơ̆ ngă pơdrong sa tơlơi mơ̆ mơnuih ngă hmua ƀơi să Dak Wer tơring glông Dak Rlâp jing să plơi pla phrâo hiam blung a tơring čar Dak Nông hlăk ngă hăng ngă tui tŭ yua.