Ƀơi să Ia Broăi, tơring glông Ia Pa, amai Kpă H’Bluyn, 34 thun, dŏ amăng plơi Ia Rniu lĕ sa amăng ƀing mơnuih djuai ania ƀiă kiăo tui hrăm bruă pla añăm hơdjă thun 2024. Ñu brơi thâo, amăng giăm 2 blan, ñu hơmâo dưi ngă mă hơjăn mơng boh thâo pơkra lŏn, pruai kmơk, wai pơgang kman truh pơ sĭ mơdrô gơnam hơmâo añăm tam, boh troh, hơbơi pơdơi.

“Kâo ăt mut hrŏm bruă hrăm pla añăm tam, mơng hơdôm hrơi kiăo tui hrăm, ƀing nai hơmâo pơtô brơi lu tơlơi kiăng ƀing adơi amai hrăm pla añăm tam pioh yua amăng sang anŏ. Tơdơi anai hơmâo lŏn amra pok prong kiăng dưi sĭ mơdrô hăng hơmâo dong prăk pơhrui kiăng sang anŏ hơđong tơlơi hơdip”.

Ƀơi anih mă bruă, ayong Ksor Dêl, 37 thun, dŏ amăng plơi Blôm, să Kim Tân, tơring glông Ia Pa glăk dŏ pơkra rơdêh kai brơi kơ neh met wa amăng plơi pla kiăng kơ tañ hơmâo rơdêh nao pơdŭ hơbơi plum amăng bơyan anai. Ksor Dêl brơi thâo, hlâo adih, mah sang anŏ hơmâo rơdêh kai hăng rơdêh pioh yua amăng ngă hmua samơ̆ rĭm wŏt rơdêh răm, ñu rơngiă lu hrơi mông hăng prăk kak kiăng ba noa pơkra pơ hơdôm boh să ieo gah. Ƀu tơlơi sit nik tui anun, thun 2021, lơm tơring glông pok anih pơtô pơkra rơdêh kai đơđet, ñu ječ ameč nao čih anăn. Yua mơng boh thâo arăng pơtô brơi, ră anai ayong Dêl hơmâo pok anih pơkra rơdêh  amăng plơi hlao, djru brơi neh met wa hăng prăk pơhrui glăi hơđong, sit biă ñu amăng bơyan yuă hơpuă.

“Lơm truh bơyan yuă hơpuă, kah hăng bơyan neh met wa truh buč hơbơi plum, rơdêh găn nao rai ƀơi anai lu biă mă hăng juăt ƀuh răm rai, lơm anun neh met wa ba rai pơ anai pơkra. Bơ amăng bơyan pơkŏn ăt ƀiă mơn rơdêh ba rai pơkra. Kâo pô yua kơ hor anun kiăo tui hrăm bruă pơkra rơdêh hăng amra kiăo tui ngă bruă anai sui thun”.

Rơwang thun 2022-2024, tơring glông Ia Pa hơmâo pok 15 anih pơtô bruă brơi mơnuih ƀôn sang gah jơlan hơdră tui hơnong pơkă dêh čar hăng giăm 350 čô mơnuih kiăo tui hrăm lĕ mơnuih djuai ania ƀiă, hăng prăk mă yua rơbêh 1 klai prăk, mrô mơnuih mă bruă hơmâo pơtô brơi thun tơdơi klă ƀiă thun hlâo.

Tui ơi Lê Hữu Hưng, Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang să Kim Tân, tơring glông Ia Pa, tơring čar Gia Lai, 9 blan thun 2024, să hơmâo pơphun 3 anih pơtô bruă hăng 84 čô mơnuih kiăo tui hrăm, amăng anun hơmâo 2 anih pơtô kơ bruă ngă hmua hăng 1 anih pơtô bruă pơkŏn. Hơdôm anih pơtô hrăm hơmâo mơnuih ƀôn sang mut hrŏm yua tơlơi sit nik hăng dưi mă yua amăng tơlơi hơdip mơda.

“Neh met wa mut hrŏm nao hrăm bruă, hăng anai lĕ anih pơtô bruă ƀiă hrơi samơ̆ bơdjơ̆ nao tơlơi hơdip rĭm hrơi kơ mơnuih ƀôn sang. Pơhmutu lĕ anih pơtô hrăm gah ngă hmua anun plĕ pla pơjing, tơdơi kơ hrăm pơgiong neh met wa dưi ngă tui mơtăm. Anih pơtô bruă pơkŏn anun plĕ pơkra rơdêh yua gah ngă hmua, neh met wa dưi pơkra rơdêh, măi mok amăng sang anŏ, sa, dua čô hlăk ai hơmâo hmăi pok anih pơkra rơdêh djru brơi neh met wa amăng plơi pla”.

Ngă tui jơlan hơdră hơnong pơkă dêh čar kơ pơđĭ kyar bơwih ƀong huă-mơnuih mơnam kual mơnuih djuai ania ƀiă hăng čư̆ siăng, dong mơng thun 2021 truh ră anai, tơring čar Gia Lai hơmâo pok giăm 200 anih pơtô bruă brơi mơnuih kual djuai ania ƀiă. Kơnong thun 2024, mrô mơnuih kiăo tui hrăm lĕ djuai ania ƀiă hơmâo pơtô bruă truh pơ giăm 5.000 čô. Lu mơnuih kiăo tui hrăm tơdơi kơ hrăm giong dưi mă yua hơdôm boh thâo amăng tơlơi bơwih ƀong ngă hmua, pơjing hơbô̆ bruă bơwih ƀong ba glăi pơhrui lu. Ơi Dương Mah Tiệp, kơ-iăng khua jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Gia Lai brơi thâo:

“Ngă tui jơlan hơdră tui hơnong pơkă dêh čar kơ pơđĭ kyar bơwih ƀong huă mơnuih mơnam kual mơnuih djuai ania ƀiă hăng čư̆ siăng, rĭm thun Gia Lai pơphun pơtô bruă hăng 1.500 bruă mă. Sit biă ñu lĕ ƀơi kual ataih, asuek ƀing gơmơi pơtô brơi rĭm kual phara. Hluai tui tơlơi rơkâo bruă mă mơng mơnuih ƀôn sang, mơng pơtô bruă brơi mơnuih ƀôn sang dưi hơmâo dong prăk pơhrui. Ƀing gơmơi hluai tui hơdôm tơlơi gal anun kiăng pơphun pơtô bruă hăng rĭm thun ăt pơphun hơdôm anih pơtô bruă kiăng lăp djơ̆ hăng tơlơi sit nik”.

Ƀing ta ăt ƀuh, bruă hrưn đĭ klă dong bruă mă amăng ƀon lan mơng anih pơtô bruă hơmâo pơgôp pơtrut bơwih ƀong huă, mă bruă ba glăi tŭ yua ƀiă dong, pơplih bruă mă hăng ngă tui tŭ yua hơnong pơkă pơhrŏ trun ƀun rin hơđong kjăp, pơjing plơi pla phrâo amăng tơring čar Gia Lai.