Amai Nguyễn Thị Kim Việt dŏ ƀơi plơi prong Kon Tum, hrơi rơnuč rơwang hrơi kom, sang anŏ gơñu đĭ nao pơ Măng Đen hyu ngui hăng dŏ glăi amăng sang homestay pơdơi pơdă, hrip angin ƀhưt pưh rơnang ayuh hyiăng glai klô rơgoh hơdjă, rơnuk rơnua mơak mơai. Tơgŭ mơguah yang hrơi phrâo ƀlĕ, lăng tơkai yang hrơi pơčrang bơbrư mơ̆ng ngŏ, mut hrua plah wah amăng hla than kyâo hơngô ƀơi kơdư čư̆ čan hăng ayuh hyiăng rơ-ơ̆ hyơ̆m mơak pran jua, amai Nguyễn Thị Kim Việt mưn amăng pran jua ñu, anŏ gleh glăr, tơlơi kơtrâ̆o amăng bruă mă đuăi abih ƀhiao, drơi jăn phiong djhul biă mă.

  “Hrip angin hiam, suă jua mơak mơai, ta huăi pơmin kơ tơlơi hơgĕt dŏ gun kơ bruă mă pơpă ôh, amăng pran jua, tơlơi pơmin hyuk hyak mơak klă biă mă”.

Hăng ayong Đào Hữu Bảo, tuai mơ̆ng Đông Anh, Hà Nội, tơdơi kơ 4 hrơi găn rơgao dŏ glăi hyu ngui, pơdơi pơdă ƀơi Măng Đen lăng anŏ hiam kyâo pơtâo glai klô mơtah mơda hăng rơbat hyu hrip ayuh hyiăng pơ anai sit mơ̆n hor biă mă ñu lăi:

  “Kâo đĭ hyu ngui amăng kơdư čư̆ đang kyâo hơngô, đang boh kruăi arăng hăng lăng đang bơnga đào. Tal blung a rai pơ anai, ƀuh ayuh hyiăng hiam klă rơ-ơ̆ rơ-iơ̆m biă mă. Kiăng dŏ glăi pơ anai đôč, ƀu her glăi dơ̆ng tah”.

 Măng Đen anăn iâu tui tơlơi Sedang ((Hơdang) lĕ Tơmăng Deng, lŏn dăo hăng prong, samơ̆ dŏ ƀơi kual kơdư dlông. Anŏ gêh găl hloh mơ̆ng Kon Plong lĕ glai klô, kyâo pơtâo, hla kyâo lu gôm lŏn mơnai glai rưng truh 82% đơ đam lŏn glai hơnơ̆ng hơđăp, anih dlông hloh amăng dêh čar. Pơ anai dŏ hơmâo lu djuai hlô mơnong arong aruač, rơ̆k tơ̆k, kyâo pơtâo glai lŏn hang thu "nhiệt đới" hin biă mă. Măng Đen ăt jing kual lŏn hơmâo 7 boh dơnao, 3 hnoh drai ia hiam kah hăng drai ia Đak Ke, Pa Sih, Lô Ba; dơnao lĕ Tong Đam, Tong Yơri, Tong Pô….Anai yơh anŏ gêh găl pơđĭ kyar bruă tuai čuă ngui pơdơi pơdă. Sit mơ̆n yua kơ hnŭn thâo, ƀu ƀiă ôh mơnuih mơ̆ng anih ataih ruah Măng Đen yơh či nao ngui, yua kơ pơ anai dŏ hơdip mơda rơgêh ƀiă, amuñ mơ̆n bơwih ƀong huă.

Ayong Nguyễn Hữu Hoàng Ân, plơi pla pơ Nghệ An, ră anai hlăk dŏ sĭ mơdrô bruă tuai dŏ glăi apah Homestay hăng sĭ mơdrô mơnong ƀong huă ngui ngor ƀơi Măng Đen, ñu lăi:

 “Rơgao hăng anai 9 blan dua rơkơi bơnai gơmơi hơmâo bruă či nao pơ dêh čar Uk (Australia), samơ̆ lăng amăng hră lơkak gru lŏn ƀuh anăn anih či nao samơ̆ aka nao djơ̆ ôh. Ƀu thâo tah, hơmâo anih hiam hăng mơak rơnuk rơnua biă mă kah hăng anai.  Laih anun hnang blung a truh pơ anai, ƀuh anih anai gêh găl hăng ta či dŏ glăi, yua ñu hơmâo amăng anun tơlơi lir hơbit bruă pơđĭ kyar, djă pioh Măng Đen. Ƀơi Măng Đen tui hơjăn kâo pơmin lăi lĕ, khom pơgang pioh ayuh hyiăng anih dŏ jum dar, anih dŏ mơtah mơda hiam mơak na nao”.

Măng Đen ră anai hơmâo pơhưč 174 boh sang bruă sĭ mơdrô amăng bruă ba tuai hyu ngui, bơwih bơwăng brơi kơ tuai, bruă ngă hmua ba yua boh thâo ia rơgơi hăng pla phun jrao akha kyâo. Tui hăng ơi Bùi Viết Hà, Khua Khul tuai čuă ngui Măng Đen, pơtong rơđah anih anom lŏn mơnai glai klô hiam rô̆, ayuh hyiăng rơ-ơ̆ rơ-iơ̆m, rơgoh hơdjă rim blan amăng thun jing anŏ gêh găl kơ Măng Đen anun yơh khul ngă bruă sĭ mơdrô ngă tui sa pran jua pơđĭ kyar Măng Đen jing anih pioh tuai jưh dŏ glăi pơdơi pơdă, hyu ngui, ĕp lăng lŏn glai kyâo pơtâo samơ̆ djop bruă mă ƀu ngă rơngiă hĭ anŏ hiam klă ñu hơmâo mơ̆ng đưm hlâo ôh. Yua kơ anun, abih bang djop sang bruă bơwih ƀong huă sĭ mơdrô ba tuai hyu ngui ƀơi Măng Đen, arăng brơi pơdah thâo hơdră pơphun mă bruă čơkă tuai pioh kơ ƀing ngă bruă, tuai hyu ngui thâo tong ten amăng bruă pơgang ayuh hyiăng anih dŏ jum dar brơi rơgoh hiam, hơdjă na nao.

“Anŏ hiam phara hơjăn ƀơi Măng Đen lĕ ayuh hyiăng. Lu mơnuih arăng rai pơ anai, mơguah yang hrơi aka ƀlĕ arăng čut klĭ juăt tơkhŏ jep đuăi hăng rơbat hyu ĕp, hmư̆ čĭm brĭm mơñi, ƀơi anŏ khul kra hwa, prŏ tơkuih đuăi bruang bruang găn anăp ƀơi jơlan. Anun yơh rơnoh yom anih pơpă hai ƀu hơmâo ôh. Mơak biă mă lĕ ƀing tuai rai ngui pơ Măng Đen djop pô lêng kơ thâo hluh pơgang ba ayuh hyiăng plơi pla. Ƀơi mơguah ƀuh arăng mă bruă nao pla kyâo, ƀing tuai ăt ngă hrŏm pla kyâo mơ̆n”.

Ơi Đặng Quang Hà, Khua jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring glông Kon Plong brơi thâo, ră anai, anih tuai hyu ngui ĕp lŏn mơnai glai klô Măng Đen tui arăt jơlan pơ anăn tuai hyu ngui “Jơlan mơtah mơda kual Dap Kơdư” hơmâo pơtruh brơi hăng arăt jơlan tuai hyu ngui anăn “Jơlan Gơna gru grua đưm kual Tong krah” hăng “Jơlan hing ang mơ̆ng đưm hlâo djă anăn Hồ Chí Minh”. Tơring glông anăp nao ngă bruă pơđĭ kyar anom bruă tuai hyu ngui jing bruă mă bơwih ƀong huă phun, djă pioh lu gru grua hiam đưm, hơmâo tơlơi pơhno prong biă mă, dưi pơtruh nao rai hăng pơtrut djop anom bruă, sang bruă ngă hrŏm pơđi kyar. Kiăng dưi ngă bruă anai, tơring glông amra pok pơhai, mă yua anŏ gêh găl hăng ayuh hyiăng hiam rơ-ơ̆ rơ-iơ̆m, lăng kyâo pơtâo lŏn mơnai glai klo hăng gru grua hiam đưm dŏ djă pioh hơmâo phara hơjăn ƀơi tơring glông anai, kiăng pơgang djơ̆ pơđĭ kyar hơđong kơjăp:

“Ră anai, Khua dêh čar hơmâo pơsit brơi pơkă hơnơ̆ng anih pioh tuai čuă ngui ƀơi Măng Đen anun tơring glông ngă hrŏm tơring čar pioh pok pơhai hăng akŏ bruă pơkă hơnơ̆ng, kăng pơpha anih, prăp lui čih anăn pioh pơhưč ƀing sĭ mơdrô tuh pơ alin. Hăng tơlơi kiăng tui tơhnal pơkă djơ̆ anăp mă bruă pơđĭ kyar tuai čuă ngui Măng Đen jing plơi prong amăng kual hơmâo glai hăng wai pơgang pioh lŏn glai kyâo pơtâo hơnơ̆ng hơđăp. Biă mă ñu ayuh hyiăng anih hơdip jum dar pioh pơđĭ kyar hơđong kơjăp pơgang brơi kual hơmâo lŏn glai dêh čar wai lăng ƀơi Măng Đen”.

Ayun hyiăng rơ-ơ̆ mơak hlak rim blan amăng thun hăng anŏ hiam rô̆ dŏ hơnơ̆ng mơ̆ng glai klô čư̆ čan, hlip hlap, ƀlô ñŭp, kơthul gôm hiam biă mă hơmâo tơlơi đing nao tuh pơ alin djơ̆ găl mơ̆ng gong gai kơnuk kơna tơring čar hăng djop sang bruă sĭ mơdrô ngă hrŏm, Măng Đen hlăk ngă hăng amra jing anih pơhưč ƀing tuai rơnguai hor nao ngui, djru hrŏm djă pioh sa gru kơđom hiam phara pơmut hrŏm amăng arăt “Jơlan mơtah mơda kual Dap Kơdư”.