VOV4.Jarai- Kho\m pơtum djo\p bruă mă, mơnuih gum hro\m, ngă tui klă hơdôm bruă mă, tơlơi pơtrun laih hlâo amăng bruă wai pơgang hăng pơđ^ kyar glai kyâo, anun le\, tơlơi git gai mơng Kơ-iăng Khua dêh ]ar ta, ơi Hoàng Trung Hải pơhiăp [ơi mông jơnum  Khul git gai mơng kơnuk kơna  kơ ako\ bruă wai pơgang hăng pơđ^ kyar glai kyâo plah rơwang mơng thun 2011-2020, pơphun [ơi [ôn prong {uôn Ma Thuôt, tơring ]ar Daklak rơwang hrơi tơjuh rơgao.

            Thun 2014, dêh ]ar ta ngă pơgiong hăng lu hloh kơ ano\ pơkă kơ bruă wai pơgang glai rưng, pơhro\ [iă mrô tơlơi soh glăi bruă wai pơgang hăng  pơđ^ kyar glai rưng 6% pơkă hăng thun hlâo, pla kyâo glai pơtum ha anih hơmâo rơbêh 200 rơbâo ektar, rơnoh prak kak  s^ mơdrô mơng kyâo glai pla pơhrui glăi rơbêh 6 klai 500 klak  đô lar Mi.

Khă tui anun, hơdôm tơlơi tơnap tap do\ aka [u pơsir abih amăng bruă wai pơgang glai rưng ăt tơnap tap, anun le\, tơlơi arăng koh drôm kyâo ]a ]ot do\ tơnap tap hu\i rơhyưt, bruă pla kyâo glai pơhroa kơ hơdôm kơ]ăo bruă ngă aka djơ\ le\ [u hơmâo ano\ tu\ yua ôh, tơlơi apui [ong  glai klô ăt do\ lu. {ơi kual }ư\ siăng, tui hăng rơnoh ju\ yap phrâo anai, đơ đam  lo\n glai hro\  trun 360 rơbâo ektar pơkă hăng  tơlơi ju\ yap amăng thun 2008. Phun `u ba truh tơlơi anai le\, yua kơ pơplih lu kơ]ăo bruă, mă yua lo\n glai pla phun kơsu, pla kyâo sui thun, man pơdong lu ring bruă  bơnư\ pơkong ia, pơkra sang măi drai apui lơtrik, ]uk jơlan đơ đa…soh lu biă mă `u le\, amăng bruă ju\ yap glăi đơ đam lo\n glai hrim thun, laih anun hơmâo truh kơ 1 ]răn lom 4 đơ đam glai răm [ăm yua ngă hmua pla pơjing, dưm dưm hăng 90 rơbâo ektar. Hro\m hăng bruă mă do\ tơdu mơng djo\p anom bruă wai pơgang glai rưng, tơlơi tơnap mơng ană plơi đuăi anih do\, pơdong plơi pla raih daih amăng glai klô, do\ hơmâo dong lu mơnuih mă bruă, tơhan wai pơgang glai rưng  mă bruă [u tơpă, [ong kông ngăn, pơdo\p brơi [ing soh sat uă kyâo glai ]a ]ot. {uh rơđah [ơi hơdôm tơring ]ar, 2 thun rơgao hơmâo tơgu\ kơđi bruă arăng s^ mơdrô lo\n tơnah, glai klô ]a ]ot lu biă mă.  Ơi Nguyễn Đức Luyện, Kơ-iăng  Khoa tơring ]ar Daknông lăi tui anai:

Kâo pơmin phun `u mrô sa le\, kho\m pơsir h^ bruă pơdưm bruă kơ [ing khoa apăn bruă. Hơdôm tơlơi arăng phă glai pơrai rưng hlâo adih [u hơmâo pơsir ôh yua dah [ing apăn bruă yơh rơkâo wai lăng lo\n glai, kyâo pơtâo, hơmâo s^ mơdrô lo\n glai, hơmâo pơgang brơi [ing ngă bruă soh sat  s^ mơdrô glăi glai klô, biă mă `u pơhmao mă Hră pơtrun mrô 135 mơng Kơnuk kơna, s^ blơi lo\n ]a ]ot, anun yơh [u thâo pơsir, jao kơ kông an ăt lui đu] mơn, tăp năng kông an ăt hơmâo hro\m mơn.

Pơgop hiăp kơ hơdôm hơdră wai pơgang kyâo glai hăng pơđ^ kyar glai rưng pơ anăp anai, ơi Đào Xuân Liên, Kơ-iang Khoa tơring ]ar Gialai, lăi le\, bruă  pơjao pơplih nao rai mơng hơdôm kông ty wai lăng glai rưng pơ anăp, djo\p ding jum, ano\m bruă pơ gơnong dlông sem lăng tong ten [ơ\o, anăm ako\ pơjing đơi lu kông ty, ano\m bruă mơdrô  ngă bruă  wai pơgang glai kyâo, kho\m ngă rơđah tui anai, `u lăi:{ing ta ako\ pơjing ano\m bruă  kho\m hơmâo pơhrui glăi, duh jia, pơhrui prak mơng tơlơi wai pơgang ayuh hyiăng kyâo glai laih anun [ing ta pơkă lăng  pơjao ako\ bruă wai pơgang hăng pơđ^ kyar glai rưng amra klă hloh, yua kơ anun hơge\t ngă [ing ta pơplih pơjing kông ty ba glăi ano\ pơhrui kơ  bruă ]ar aka [u rơđah rơđong ? Tơdah kiăng biă, [ing ta pơplih jing Khul git gai wai lăng glai kyâo  ngă bruă klă hloh; hơbot hyot [iă, bruă mă phun mơng [ing ta le\, wai pơgang ayuh hyiăng [u lăi s^ mơdrô ôh ? Sem glăi abih bang djo\p kông ty pla kyâo, gơ`u nôp hơdôm prak kơ keh prak kơnuk kơna dơng mơng bruă uă kyâo ? Tơlơi tu\ yua kơ bruă wai pơgang ayuh hyiăng hăng tơlơi tu\ yua kơ tơlơi bơwih [ong huă, ta kho\m pơhno lăng laih anun ruah mă jơlan hơdră mă bruă kơ anom bruă mơdrô anun.

            Hro\m hăng  bruă pơsir khut khăt hloh hơdôm [ing ngă soh bruă wai pơgang glai rưng kiăng pơđ^ tui ano\ phiăng hăng pơtô pơhrăm, djo\p tơring ]ar ăt kơtưn pơtrut tui tơlơi pơtô pơblang kiăng kơ wo\t hăng [ing apăn bruă  kơnuk kơna laih anun mơnuih [ôn sang thâo hluh dlam amăng bruă mă yua gơnam tam mơng glai klô pioh s^ mơdrô ]a ]ot. Ơi Vũ Hải, Kơ-iăng Khoa anom bruă Gong phun pơtui jua pơhiăp dêh ]ar Việt Nam, jing ding kơna mơng Kơnuk kơna git gai bruă  mă wai pơgang glai rưng  dêh ]ar ta pơhiăp đ^ tui anai: Kâo rơkâo kho\m hơmâo hơdră  kơtưn kơ tơlơi pơtô pơblang, biă mă `u hơdôm anom bruă tơlơi pơhing pơ prong, ăt kơtưn  pơjing ]răn hơdră  lăi nao kơ bruă wai pơgang glai rưng, laih anun pơhlôm pơgang apui [ong glai, pơgang glai kyâo hiư\m pă…Boh nik `u,, rơkâo kơ djo\p anom bruă  hơmâo tơlơi dưi kho\m hơmâo hơdră pôr pơthâo lăi nao kơ bruă  pla phun Macca, yom hloh le\, mơnuih ngă khoa, pô gơ grong phun pơtô brơi, lăi pơthâo kơ mơnuih [on sang pla hiư\m pă, phun pla anai dưi pla lu mơn hă, laih anun pla hiư\m pă mơdjơ\.

            Git gai [ơi mông jơnum, Kơ-iăng Khoa dêh ]ar ta ơi Hoàng Trung Hải lăi, Kơnuk kơna khut khăt  pơtrun [u brơi uă kyâo glai ]a ]ot ôh, rơnoh prak kơnuk kơna pioh kơ bruă wai pơgang glai rưng, pla kyâo glai ăt kho\m ngă tui [u dưi pơplih jing bruă mă pơko\n ôh. Thun hlâo, hơdôm tơring ]ar ăt gir run ngă pơgiong bruă anai, kiăng pơđ^ kyar glai klô, pơ anăp anai ăt jai kraih ngă tui djơ\, pơtum mơnuih mă bruă, gơnam yua lu hloh.Ơi Hoàng Trung Hải, Kơ-iăng Khoa dêh ]ar ta lăi:  Tơlơi gơ grong mơng glai hăng bruă pơđ^ kyar hơđong kjăp jai hrơi [uh rơđah yơh, yua kơ anun, [ing ta kho\m gleng nao hăng tuh pơ alin lu hloh, laih anun kho\m kơsem min, e\p lu hơdră pơđ^ kyar kyâo glai kiăng dưi hơđong kjăp, bruă anun kho\m gleng nao blung a, kah hăng bruă pơđ^ kyar hơđong kjăp kơ tơlơi bơwih [ong huă, [ing ta glăk tla prak kơ bruă anun yơh, anun le\, rơnoh kơ bruă kơ` pơgi ni anăp. {ing gih kho\m tu\ ư hăng hơdră ta bơlăi [ơi anai, kâo rơkâo blung hlâo le\, kho\m ngă pơgiong ako\ bruă thun 2015. Amăng 3 blan ako\ thun ta lăi quý 1 thun anai, kho\m djru prak kơ bruă anai hlâo. Pla kyâo glai, pla kyâo glai pơgang plơi, pơgang ako\ ia, pla kyâo glai kmrong tha, lo\n glai  bơwih [ong huă, pla kyâo tơ-ui, laih anun jao bruă wai pơgang kyâo glai …hơdôm bruă mă kơ thun 2015 hơmâo jao kơ hrim boh tơring ]ar hăng đơ đam amăng dêh ]ar ta hai ăt kho\m kơtưn ngă djơ\ ano\ pơtrun laih hlâo./.

                                                                               Nay Jek : Pô ]ih hăng Pôr