VOV4.Jarai - Bruă mă sit nik brơi [uh, bruă pơtrut ta`, ba glăi bôh tu\ yua [u dah ngă kaih, ngă gun lom đ^ kyar lon ia blung hlâo le\ hơdră pơkă, tơlơi phiăn.

Yua anun, pơdo\ng hăng ngă tui tơlơi phiăn hmâo tơlơi yôm phăn djru iâu pơhrui klă gah ngăn rơnoh, pơhư\] tuh pơ plai, pơtrut đ^ kyar bơwih [ong mơnuih mơnam.

Lăng glăi bruă pơdo\ng tơlơi phiăn amăng thun rơgao, pô hyu mă tơlơi pơhing phrâo Minh Châm hmâo tơlơi ]ih hăng anăn `u “Pơdo\ng tơlơi phiăn djơ\ hăng tơlơi kiăng pơdo\ng Kơnuk kơna pơ]eh phrâo, đ^ kyar”:

            Tơdơi kơ Kơnuk kơna rơwang bruă phrâo dưm dăp giong, hăng jơlan gah pơdo\ng sa Kơnuk kơna mă bruă, pơ]eh phrâo, tơpă, djru đ^ kyar, djru m[s, amăng hơdôm mông jơnum Kơnuk kơna, Khoa dêh ]ar ta ơi Nguyễn Xuân Phúc hmâo lăi rơđah bruă mă mơng bruă pơdo\ng hơdră pơkă, gleng nao pơsir hơdôm anih anom do# đôm kơ hơdră pơkă, tơlơi phiăn pơjing.

Khoa dêh ]ar ta rơkâo  khom pel e\p Kơnuk kơna do# do\ng hnưh hơge\t kơ hơdră pơkă, jơlan gah pơsir hiưm `u, do# gun tơlơi hơge\t pơtlaih, biă `u amăng bruă ngă tui Tơlơi phiăn anom bơwih [ong, Phiăn tuh pơ plai hăng bơkơtoai pel e\p hơdôm rơwang bruă phiăn, phiăn pơtrun rơđah đông. Kiăo tui anun, thun 2016, Kơnuk kơna lăi pơthâo kơ Khoa pơ ala m[s dêh ]ar ta tal 13 rơwang bruă Phiăn, 8 mơta phiăn dưi pel e\p.

Hơdôm [irô ding jum, gơnong bruă hmâo pơ phô brơi kơ Kơnuk kơna mă yua rơbêh kơ 160 mơta tơlơi pơtrun pơkă kiăng pơtô brơi bruă ngă tui tơlơi phiăn, Phiăn pơtrun hăng pơkra hơdôm tơlơi rô nao rai bơwih [ong huă, mơnuih mơnam; pơplih pơkra bruă ngă hră pơ-ar, pơplih pơ phun glông bruă ]ar, ngă tui hơdră pơkă tơpă, prak blan hăng prak djru mơnuih mơnam. Kơ-iăng Khoa {irô ding jum wai lăng Tơlơi phiăn dêh ]ar ta ơi Trần Tiến Dũng brơi thâo:

            “Bruă pơdo\ng, mă yua hră pơ-ar pơkă rơđah hmâo pơplih rơđah biă. Truh mông anai hro\ trun kơnong kơ do# 3 hră pơ-ar hnưh do\ng hmâo 2 tơlơi pơtrun pơkă hăng 1 tơlơi pơsit.

Hăng bruă e\p glăi le\ truh blan 11 hmâo pel e\p glăi hmâo 289 rơwang bruă hră pơ-ar pơkă tơlơi phiăn.

Biă `u amăng bruă djru anom bơwih [ong, hmâo pel e\p 50 mơta tơlơi pơtrun pơkă kơ tuh pơ plai s^ mdrô.

Amăng anun hmâo lăi nao laih bruă hro\ trun lu hră pơ-ar kiăng ngă, hră pơs^t mă yua ane\t, ngă gal brơi đuh hlah kơ anom bơwih [ong.”

            Amăng thun 2016, {irô ding jum wai lăng tơlơi phiăn pel e\p rơbêh kơ 2 rơbâo 600 pok hră pơ-ar mơng hơdôm [irô ding jum, gơnong bruă, tơring ]ar, [ôn prong, e\p [uh 114 pok hră ngă soh hăng phiăn pơkă gah bôh yôm, tơlơi dưi.

Ră anai, hmâo laih 33 pok hră pơ-ar dưi pơsir, hơdôm hră pơ-ar do# glăi glăk dưi lăng tui, pơtrut pơsur pơsir tui tơlơi pơkă mơng tơlơi phiăn. Khom tơpă ara\ tu\ ư, ano# pơhlôm kơja\p lu hră pơ-ar pơkă tơlơi phiăn akă djơ\ hăng tơlơi kiăng, kơ[ah tơlơi dưi ngă tui.

Đa hmâo mơn Tơlơi phiăn phrâo mă yua, akă ba glăi bôh tơhnal ôh hmâo laih hơdôm tơlơi [u gal.

Ăt hmâo mơn phiăn mă yua laih samơ\ yua kơ hơdôm tơlơi pơkă hrom hrom đơi, lu bôh yôm [u dưi ngă tui yua kơ kơ[ah hră pơ-ar pơtô ba.

Tui hăng mrô yap mơng {irô ding jum wai lăng tơlơi phiăn, ră anai ăt do# mơn 21 tơlơi pơtô ba ngă tui tơlơi Phiăn, phiăn pơtrun akă dưi mă yua.

Tơlơi anai pơblang yua hơge\t phiăn kaih mă yua. Kơ-iăng Khoa ding jum wai lăng Kơ]a\o bruă hăng tuh pơ plai ơi Đào Quang Thu pơsit:

            “Thun 2016 ăt ru\\ đ^ lu mơn tơlơi hmâo lu phiăn, hơdră bruă mă yua samơ\ [u dưi mă yua. Lu phiăn brơkua nao rai kah hăng amăng Phiăn tuh pơ plai hrom, Phiăn man pơdo\ng… tơnap biă kơ tơring ]ar, [ôn prong, anom bruă hăng anom bơwih [ong amăng bruă pok pơhai. Bôh than ba truh le\ [ing gơmơi pơmin, sa le\ [ing ta pơmin glăi hơdră pơkă ăt hmâo tơlơi [u gal mơn. Dua le\ tơlơi gum hrom amăng pơdo\ng phiăn, [irô ding jum hơpă leng kơ tui anun sôh phrâo hmâo [irô git gai yơh phun `u.”

            Pơhiăp amăng mông jơnum klah ]un bruă mă mơng Gru\p ]râo ba jơlan pơplih pơkra hră pơ-ar bruă ]ar mơng Kơnuk kơna phrâo anai, Khoa gum bruă kơđi ]ar, Kơ-iăng Khoa dêh ]ar ơi Trương Hoà Bình hmâo lăi rơđah  tơhnal yôm phăn mơng sang bruă pơdo\ng hơdră pơkă, tơlơi phiăn kiăng anăp nao truh pơdo\ng Kơnuk kơna pơ]eh phrâo, mă bruă, pơtă.

Kơ-iăng Khoa dêh ]ar ta ơi Trương Hoà Bình lăi le\, amăng thun 2017, khom đing nao bruă pơdo\ng hơdră pơkă, tơlơi phiăn, hơkru\ pơsit tơlơi phiăn đing, tơlơi phiăng khung [u dah hơdôm tơlơi pơkă lăi pơthâo, tơlơi pơtrun pơkă dưi mă yua [u djơ\ hăng bôh nik.

            “Bruă pơdo\ng hơdră pơkă khom hluai tui tơlơi klah ]un glăi bôh nik pel e\p bruă hmâo mă hăng lăi glăi, tơlơi pơhing mơng mơnuih mơnam, tui tơlơi rơkâo đ^ mơng m[s, tui tơlơi lăi glăi mơng anom bơwih [ong, hluai tui tơlơi pơhing pôr hyu, tui bruă pel e\p thâo tơlơi mơng glông bruă kơnuk kơna.

Mơng anun, [ing ta pơsit hơdôm tơlơi sit nik ba tơbiă kiăng dăp dưm hơdră bruă gum djru.

Hmâo pơkă hơdră bruă djơ\ hăng tơlơi kiăng yua le\ mơng anun kah mơng ba tơbiă akô# bruă, lăi pơdah mă tơlơi gum pơhiăp, pơsit ano# bơdjơ\ nao.

Ngă hiưm hơpă kiăng phiăn, hră pơ-ar pơtô ba mă yua amăng tơlơi hơd^p mơda, djơ\ hăng tơlơi kiăng yua sit nik.”

            Ngă giong hơdră pơkă, pơđ^ tui ano# klă kơja\p bruă pơdo\ng tơlơi phiăn dưi lăng le\ đing nao hlâo kiăng lui h^ hơdôm tơlơi pơkă kơ[ah tơlơi rơđah đông, pơtlaih ano# gun, pơsir hơdôm ngăn rơnoh, anăp nao pơdo\ng sa Kơnuk kơna pơ]eh phrâo, ngă tui hăng tơpă.

Kiăng hmâo tơhnal pơkă anun, hơdôm [irô ding jum, gơnong bruă, [irô bơdjơ\ nao khom pơplih phrâo tơlơi pơmin amăng bruă pơdo\ng tơlơi phiăn, pơhlôm jơlan mă yua hăng djơ\ rơ-oa, amu` thâo hluh, amu` mă yua, pơjing glông jơlan tơlơi phiăn gal kơ m[s samơ\ hrom hăng anun khom pơhlôm tơlơi tơpă amăng tơlơi phiăn.

                                                                        Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr