VOV4.Jarai - Tui hăng mrô ju\ mơng Ding jum kông ang, mơng thun 2011-2018, [ơi dêh ]ar ta hơmâo 3285 wơ\t tơlơi truh bơdjơ\ nao 4800 c\ô mơnuih plư s^ 7200 c\ô mơnuih. Bruă s^ mơdrô mơnuih hơmâo [ơi djop 63 boh tơring ]ar, [on prong hăng giăm 90% le\ blơi s^ mơnuih ba nao pơ dêh ]ar tac\ rơngiao, lu biă mă le\ ba s^ [ơi dêh ]ar Khac\, amăng anun hơmâo 430 tal arăng s^ mơnuih yu\ kơ 16 thun.

Bruă blơi s^ mơnuih anai tơnap wai lăng biă, gơ`u ngă bruă hơdec\ hmar, lec\ leo biă mă kah hăng dop mă mơnuih, mă [ing c\ơđai ba hyu s^, plih mă ană, blơi s^ ană nge phrâo tơkeng, blơi s^ ană nge amăng hlung, wơ\t hăng bruă blơi s^ c\ơđai samơ\ lec\ mă ngă ană rông [udah tơkeng brơi arăng.

Anai le\ bruă kiăng pơhu\i kơ abih bang thâo, kho\m kiăng hơdôm anom bruă bơdjơ\ nao, kơnuk kơna hăng abih bang mơnuih [on sang kơđiăng hloh laih anun gir pơgang ba tơlơi hơdip kơ [ing c\ơđai.

Lơ 4/8/2020 kar hăng hrơi lăp hơdor biă, lơ\m abih bang 187 boh dêh ]ar ding kơna Anom bruă Mă bruă jar kmar (ILO) sit nik pơsit brơi Công ước C|ơđai mă bruă kiăng pơtrut pơgang ba [ing c\ơđai hu\i arăng kơtư\ juă, kơplo\ng mă, pơgô| mă bruă hăng kơsung blah.

Lăp đing nao hloh, tơlơi dưi ngă prong hloh le\ kơnong kơ hơdôm blan pơphun ngă Thun jar kmar lo\m lui brơi c\ơđai anet mă bruă amăng thun 2021 kiăng pơđ^ tui tơlơi thâo hluh hăng djru ngă bruă anai ta` hloh. Khua anom wai lăng mơnuih mă bruă jar kmar (ILO) Guy Ryder lăi pơto\ng:

“Hrơi anai le\ tơlơi pơplih phrâo yôm biă mă. Samơ\ ăt do\ 152 klăk c\ô c\ơđai mă bruă, giăm ha mơkrah amăng mrô anun le\ [ing c\ơđai mă bruă arăng pơgô| kơtang biă, yua hnun, [ing ta do\ sui đôc\ mơng dưi pơđut tơlơi anai. Hơdôm tơlơi [ing ta kiăng ngă ră anai le\ pơtrut ta` bruă sut lui abih bruă brơi c\ơđai anet mă bruă. Anai [u djơ\ tơlơi rơpơi dong tah. Amăng mông jơnum mơng Sang gum hơbit djop dêh ]ar thun 2030, gơmơi kiăng ro\ng lo\n tơnah [ing ta dưi ngă tơlơi anai”.

{ơi Việt Nam, phrâo anai, Jơnum min mơnuih [on sang tơring ]ar Điện Biên phrâo hơmâo hră tu\ mă prăk djru mơng anom bruă Ro\ng lo\n tơnah lăng nao pơ anăp [ơi Việt Nam, hơmâo nua 37 klai prăk pioh ngă kơc\ăo bruă “Pơhlôm pơgang bruă blơi s^ [ing đah kơmơi hăng c\ơđai đah kơmơi”. Kơc\ăo bruă anai hơmâo ngă [ơi 2 boh tơring glông Tuần Giáo hăng Mường Chà, rơwang thun mơng lơ 1/3/2020 truh lơ 28/3/2023.

Pơphun ngă kơc\ăo bruă anai kiăng plai [iă bruă hơmâo đah kơmơi hăng c\ơđai đah kơmơi [ơi tơring glông Mường Chà hăng Tuần Giáo, mơng 12 truh 30 thun arăng blơi s^, kơtư\ juă hăng taih amang; amăng anun bruă kiăng ngă tong ten le\: [ing đah kơmơi mơng 19 truh 30 thun hơmâo tơlơi dưi pơgang drơi pô hăng gơyut gơyâo [ơi anăp bruă arăng blơi s^, pơgô| pơjuă, taih amang hluai tui bruă gum ngă djop mơta tơlơi jơnum, bruă mă amăng plơi pla pơphun; c\ơđai đah kơmơi dưi pơgang drơi pô hăng pơgang ba gơyut gơyâo be\ h^ bruă arăng blơi s^ mơnuih, kơtư\ juă hăng ataih amang hluai tui bruă gum ngă djop tơlơi jơnum ngui, bruă mă hơmâo amăng plơi pla; [ing đah kơmơi, c\ơđai đah kơmơi hơmâo jao tơlơi dưi hluai tui bruă hơkru\ kơjăp tơlơi bơwih [ong mơng pô.

Kiăng pơphun ngă Kơc\ăo bruă, Jơnum min mơnuih [on sang tơring ]ar Điện Biên jao kơ Jơnum min mơnuih [on sang dua boh tơring glông Tuần Giáo hăng Mường Chà git gai, ngă hro\m hăng Gơnong bruă wai lăng bruă dêh c\ar tac\ rơngiao, Anom bruă Ro\ng lo\n tơnah lăng nao pơ anăp [ơi Việt Nam hăng hơdôm anom bruă bơdjơ\ nao tu\ mă, wai lăng hăng mă yua prăk djơ\ lăp, djơ\ tơlơi pơtrun mơng Kơnuk kơna hăng mơng anom bruă djru.

Klin Covid-19 bơbec\ kơtang biă kơ abih bang mơnuih. Sa amăng hơdôm grup mơnuih kiăng djru hăng lăng ba lu hloh le\ [ing c\ơđai. Anom bruă Plan International Việt Nam sit nik pơphun kơc\ăo bruă “Pơgang ba c\ơđai djuai [iă lơ\m glăk hơmâo klin Covid-19” pơphun mơng lơ 1/4 truh abih lơ 30/9/2020 [ơi anih bang anih yua Plan djru ba. Hăng mrô prăk năng ai `u 16 klai prăk, kơc\ăo bruă amra djru kơ 32.000 c\ô c\ơđai hăng 250.000 c\ô mơnuih [on sang amăng plơi pla.

{ơi anăp tơlơi anai, Anom bruă Plan International hro\m hăng 20 c\ô khua mơng hơdôm anom bruă djru mơnuih mơnam pơko\n hơmâo [uăn “{ing ta kho\m ngă bruă, ngă hrơi anai mơtăm. Bơ be\ [ing ta gir djru kiăng [ing c\ơđai, biă `u le\ c\ơđai đah kơmơi rơnuk rơnua abih bang amăng mông hơmâo klinCovid-19”.

{ơi Việt Nam, Plan International ră anai glăk djru brơi 32.000 c\ô c\ơđai [ơi 66 boh să, gah 13 tơring glông mơng 5 boh tơring ]ar, [on prong amăng dêh ]ar, anun le\ Hà Giang, Lai Châu, Quảng Bình, Quảng Trị hăng Kon Tum. {ing hơmâo djru le\ c\ơđai đah kơmơi djuai [iă do\ pơ kual ataih yaih, [u thâo pơhiăp tơlơi yuan, bruă pôr pơhing kơ klin Covid-19 [u truh.

Hăng bruă ngă hro\m hăng hơdôm anom bruă mơng Gơnong glông truh plơi pla hăng [ing hur har pran jua thâo pap, kơc\ăo bruă djru kơ hơdôm boh sang ia jrao să, hơdôm boh sang hră dram gơnam, pơbuă tui tơlơi rơgơi brơi [ing khua mua, mơnuih mă bruă [ơi hơdôm bruă bơdjơ\ nao, yôm biă `u le\ bruă pôr pơhing [ơi djop anih, pơhlôm [ing c\ơđai djuai [iă hăng sang ano\ dưi hmư\ djop tơlơi pơhing sit hăng kiăng yua.

Siu H’Mai: Pơblang