VOV4.Jarai-Amăng hră mơ-it kơ Jơnum [ing pơ ala djop djuai ania [iă kual dơnung, blan 4/1946, Khua mir sir Hồ Chí Minh hơmâo pơtă pơtăn:

 Mơnuih [on sang Yuăn (Kinh) [udah Thổ, Mường [udah Mán, Jarai [udah Êđê, Sedang [udah Bahnar hăng djop djuai ania pơko\n hai, lêng kơ ană tơ]ô Việt Nam soh, lêng kơ adơi ayong ha kian pruăi soh…’’ laih anun Wa lăi pơtong dơ\ng:

 ‘’{ing ta khom khăp pap nao rai tơdruă, khom pơpu\ nao rai, djru nao rai pioh e\p [ong huă kiăng mơak hlak hrom kơ abih bang [ing ta laih anun ană tơ]ô [ing ta’’.

 Anun le\ atur pioh kơ [ing ta pơtong rơđah ako\ pơdong lo\n ia jai hrơi thâo rơgơi, phrâo hloh, hrom hăng pơđ^ tui tơlơi pơmin ngă bơkơnar, pơpu\ nao rai tơdruă jing sa tơlơi kiăng biă mă mơ\ng 54 djuai ania adơi ayong do\ hrom sa boh sang ano\ sa boh lo\n ia.

 Ăt yua tui anun mơ\n, ngă kjăp tơlơi lăng ba bơkơnar, hăng pran jua pơpu\ hơdôm nua yom gru grua đưm mơ\ng djop djuai ania, sa tơlơi kiăng biă mă amăng bruă man pơdong hăng pơđ^ kyar lo\n ia.

Phiah phiăn [udah Tơlơi phiăn phun Việt Nam hơmâo găn rơgao hơdôm rơnuk laih lêng kơ ]ih pioh tơlơi bơkơnar mơ\ng djop djuai ania. Phiah phiăn thun 2013, sa pok hră phiah phiăn pơđ^ tui lu hloh tơlơi dưi ană mơnuih, tơlơi dưi mơnuih [on sang, lơ\m lăi nao tơlơi bơkơnar kơplah wah djop djuai ania hơmâo ]ih tong ten :

Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam le\ lo\n ia pơlir hơbit sa hnong mơ\ng djop djuai ania do\ hơdip mơda hrom amăng sa boh kual lo\n dêh ]ar Việt Nam. Djop djuai ania bơkơnar, gum pơgôp pơpu\ hăng djru nao rai pơđ^ kyar hrom; kom abih bruă ngă, tơlơi pơhiăp kah ania pơpha djuai.

Boh pơhiăp dêh ]ar le\ mă boh pơhiăp Việt, [u djơ\ hơjăn kơ hlơi ôh, jing boh pơhiăp pơ ala brơi kơ abih bang djop djuai ania mă boh pơhiăp djuai ania Yuăn. Djop djuai ania lêng kơ dưi mă yua boh pơhiăp, boh hră, djă pioh gru grua tơlơi thâo thăi djuai ania pô, pơlar tui tơlơi phiăn juăt, tơlơi thâo thăi đưm hăng Boh thâo ia rơgơi hiam klă mơ\ng djuai ania pô.

Kơnuk kơna ngă tui jơlan hơdră brơi pơlar tui djop hăng ngă gêh gal pioh kơ abih bang djop djuai ania [iă pơđ^ tui tơlơi thâo thăi pô, hrom hăng pơđ^ kyar lo\n ia (Mơta tơlơi 5) Phiah phiăn anai pơkă.

 ‘’Djop mơnuih bơkơnar soh [ơi anăp tơlơi phiăn dêh ]ar. {u hơmâo hlơi arăng kah pơpha lăng ba amăng bruă kơđi ]ar, bruă mơnuih [on sang, bơwih [ong huă, gru grua, mơnuih mơnam ôh’’ ( Mơta tơlơi 16).

Hăng tơlơi pơmin lăi djop mơnuih [on sang lêng kơ hơmâo tơlơi dưi bơkơnar soh ngă hrom bruă kơđi ]ar, djru hrom wai lăng bruă kơnuk kơna hăng mơnuih mơnam, dưi tơbiă anăn mut ngă pô pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar jing mơnuih djuai [iă, ăt lu mơ\n amăng anom bruă kơnuk kơna pơkă hăng mrô mơnuih [on sang dêh ]ar.

Yap truh rơnu] thun 2019, khua mua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar hơmâo pơsit 108 mơta tơlơi phiăn dêh ]ar, rơbêh 30 mơta hră tơlơi pơtrun pơdjơ\ nao kơ bruă mă, tơlơi hơdip mơda djuai [iă.

Glông jơlan hơdră pioh kơ djuai [iă yua Kơnuk kơna hăng djop ding jum, anom bruă ]ih pơkra hơmâo 118 mơta hră pơar tơlơi pơtrun, amăng anun 54 mơta jơlan hơdră, ako\ bruă djru kơ tơlơi bơwih [ong huă mơnuih mơnam kual djuai [iă, kual ]ư\ siăng….

Tui hăng khua Jơnum min djuai ania ơi Đỗ Văn Chiến, tơlơi dưi mơ\ng djuai ania [iă le\ sa amăng hơdôm tơlơi dưi phun ană mơnuih, gah khul tơlơi dưi mơnuih [on sang-kơđi ]ar dưi hơmâo tơlơi phiăn jar kmar tu\ yap.

{ơi Việt Nam, mơnuih [on sang djuai [iă jai hrơi hơmâo lu tơlơi gêh gal hrưn đ^ pơđ^ kyar djop mơta, djru lu hloh amăng bruă ako\ pơdong lo\n ia. Hơdôm thun rơgao, yua hơmâo jơlan hơdră hăng tơlơi phiăn pơkă djơ\ lăp mơ\ng ping gah hăng kơnuk kơna, tơlơi pơhing bơwih [ong huă, bruă mơnuih mơnam [ơi djop kual mơnuih djuai [iă hăng kual ]ư\ siăng dưi bơblih [uh rơđah mơtam.

Boh tơhnal anun jing kơnôl pơsit tong ten amăng bruă ngă tui djơ\ pơtrut tơlơi dưi mơ\ng mơnuih [on sang djuai [iă lăi pha hăng tơlơi dưi ană mơnuih ăt hnun mơ\n [ơi Việt Nam.

‘’Thun 2019, Ding jum kơđi ]ar git gai pơ[ut bruă mă 15 thun ngă tui Hră pơtrun mrô 24. Khua mua apăn bruă ping gah dêh ]ar tal 9 lăi nao kơ bruă mă gah djuai ania hăng mơ\ng anun lăng glăi tong ten lu mơta bruă dưi ngă, laih anun Ding jum kơđi ]ar tu\ ư sa hnong ngă hră klah ]un mrô 65 ăt pơtrut ngă tui dơ\ng Hră pơtrun mrô 24 kơ bruă djuai ania amăng rơnuk phrâo.

 Ding jum kơđi ]ar ăt pơtong lăng sa hnong, sa amăng ple\ bruă djuai ania yơh sa tơlơi khom pơsir yom amăng bruă hơkru\ lo\n ia Việt Nam hăng jing sa tơlơi phiăn phun, dlông hloh anun le\ djop djuai ania khom bơkơnar, gum pơgôp pơpu\ nao rai tơdruă, djru nao rai pơđ^ kyar.

Tui hăng atur anun, ngă tui tơlơi phiăn pơtrut pran jua phrâo hơmâo hơdră mă bruă tơhnal pơtrun mơ\ng dêh ]ar, ngă tui khut khăt bruă yom phara hơjăn’’.

Khă ping gah, kơnuk kơna ta lăng kơ tơlơi djuai ania hăng gum pơgôp djop djuai ania le\ bruă mă phun, sui thun kơ bruă hơkru\, samơ\ yua mơ\ng lu mơta tơlơi kiăng phara amăng gru grua, hơdră tơpư\ [ong huă hăng anih ano\ pơdong plơi pla, ră anai ăt do\ đô] tơlơi bơlang nao rai sat, kah ania pơpha djuai tơdruă djop djuai ania [iă, sit mơ\n bơbe] truh kơ tơlơi pơđ^ kyar bơkơnar mơnuih mơnam hăng khul djuai ania laih anun tơlơi pơđ^ kyar amăng dêh ]ar.

Nai prin tha Nguyễn Công Thảo anom bruă kơsem min djuai ania-Sang bruă Boh thâo ia rơgơi bruă mơnuih mơnam Việt Nam brơi thâo:

‘’Hơdôm tơlơi pia aka [u djơ\ lăp lăi nao kơ djuai ania [iă ră anai ta juăt [uh hơmâo soh yơh tơlơi pôr amăng bro#, pơdah amăng tơlơi pơhing, boh nik `u amăng plang tơlơi pơhing mơnuih mơnam’’.

Phun `u le\ yua lăng mă kơnong ha bơnah, hơdôm mơta tơlơi hơmâo mă mơ\ng [iă mơnuih laih anun klah ]un boh yom phun kơ djuai ania, [udah kơnong lăng nao kơ sa djuai ania laih anun pơ[ut hrom abih bang djuai ania [iă pơko\n lêng kơ tui anun soh’’.

Tơlơi pơhing arăng pôr [u djop ôh, tơlơi thâo soh glăi h^ kơ djop djuai ania [iă, pơjing rai rup rap djuai ania [iă kah hăng pơdưm mă hnun, kah hăng ano\ bơ ră ruai gah rơngiao, lăp pap, tơdu biă mă.

Anun le\ tơlơi lăng nao mơ\ng [ing hơmâo tơlơi pơmin kah ania pơpha djuai, pơhiăp tom, lăng nao hăng tơlơi kah pơpha, pơkơđai glăi hăng jơlan hơdră mơ\ng kơnuk kơna ta pơtrun.

{ơi anăp kơ lu tơlơi pơhing amăng plang mơnuih mơnam ta juăt lăi facebook glăk pơjing rai rup rap [u tơpă ôh, [eh [oh h^, tăp năng kah ania pơpha djuai, djik djak djuai ania [iă, lơ 17/4, Jơnum min Djuai ania hơmâo ngă hră pơtrun lăi, tơlơi anai djik djak gru grua hiam klă mơ\ng djuai ania [iă laih anun rơkâo Ding jum Tơlơi pơhing hăng Pôr pơthâo e\p lăng pơsir kơđi pô ngă soh, be\ h^ tơlơi ngă bơbe] truh tơlơi gum pơgôp djuai ania mơ\ng Ping gah hăng kơnuk kơna. Anai [u djơ\ lăi tơlơi phrâo hơmâo ôh, `u hơmâo pơdah thâo lu thun hăng anai laih.

Hơmâo lu wơ\t jơnum bơkơtuai pơtô pơblang kơ  gru grua, tơlơi phiăn juăt mơnuih djuai [iă, dưi pơphun amăng hơdôm thun rơgao.

Laih anun abih bang lêng kơ lăi le\, kiăng pơsir tơlơi pơhing pôr [u djơ\, [u tơpă ba truh tơlơi pơmin kah ania pơpha djuai kơplah wah djop djuai ania, kiăng pơđ^ tui tơlơi gơgrong ba, tơlơi glăm ba mơ\ng anom bruă tơlơi pơhing phun dêh ]ar pô pơgang brơi.

{ing mơnuih ]ih tơlơi pơhing phrâo ăt khom hrăm kiăng thâo laih anun hluh tong ten kơ tơlơi djuai ania, dơ\ng mơ\ng anun hơmâo tơlơi ]ih ră ruai tơpă, djơ\ lăp, rơđah hloh lăi nao kơ 53 djuai ania [iă, laih anun pơtrut sut lui [ơ [rư\ tơlơi pơhing pơ]eh mă ]a ]ot mơ\ng plang tơlơi pơhing mơnuih mơnam.

Kah hăng yă Chu Thị Thu Hằng, Kơ-iăng Khua anom bruă Hră pơhing phrâo gru grua lăi pơtong.

‘’Khom pơđ^ tui tơlơi thâo hluh glăm ba mơ\ng [ing ]ih tơlơi pơhing phrâo sit ]ih tơlơi pơhing. Kâo [uh [ing ngă bruă ]ih tơlơi pơhing phrâo khom hrăm kjăp amăng bruă mă.

Kâo le\ juăt hyu ]ih tơlơi pơhing, lơ\m pơđok tơlơi pơhing pô pơko\n ]ih hơmâo hơduah e\p tong ten ]ih le\ djơ\ tong ten mơ\n.

Tơdah [ing ta kơnong kiăo tui tơlơi pơhing ]ih pôr bruă hơmâo đô], [ing ta [u hơduah e\p tong ten ôh kơ dram gơnam gru grua yom anun laih anun [ing  ta mă bruă [u abih pran jua, [u glăm ba sit nik ôh, ]ih tơlơi pơhing aka [u dơlăm sit mơ\n tơlơi ]ih mơ\ng [ing ta ăt kah hăng lu tơlơi ]ih pơko\n đô] mơ\n’’.

Nay Jek: Pơblang