VOV4.Jarai - Pơgang bôh pơhiăp djuai ania le\ pơgang lu mơta bôh thâo. Do\ng [ơi anăp tơlơi rơngiă tui [ơ [rư\ sa bôh thâo mơng lu djuai ania [ia\, bruă djă pioh bôh pơhiăp hăng bôh hră ]ih mơng djop djuai ania [ia\ leng kơ yôm phăn soh.

Hăng sa amăng hơdôm hơdră pơgang bôh hră ]ih ba glăi bôh tơhnal, anun le\ pơtô glăi.

Việt Nam ră anai hmâo 53 djuai ania [ia\, amăng anun, 27 djuai ania hmâo bôh hră ]ih pha ra mơng djuai ania pô. Rơđah biă `u kah hăng: Tày, Thái, Kha], Khmer, Nùng, Mông, Jarai, Êđê, Bahnar, Hơdang, K’ho, }a\m, Bơnông…

Dong mơng lu thun hăng anai, Ping gah hăng Kơnuk kơna ăt kah hăng lu anih anom hmâo laih lu hơdră bruă pơtrut pơsur, pơgang bôh thâo djuai ania, amăng anun hmâo đing nao truh bruă pơgang bôh pơhiăp, bôh hră ]ih mơng neh wa djop djuai ania [ia\.

Tơlơi pơtrun pơkă mrô 82/2010 mơng Kơnuk kơna pơkă bruă pơtô hăng pơhra\m bôh pơhiăp, bôh hră ]ih mơng djuai ania [ia\ amăng hơdôm anih anom pơtô pơhra\m, anom pơtô pơhra\m abih gưl hrăm.

Ako# bruă Pơgang, pơđ^ kyar bôh thâo djop djuai ania Việt Nam truh thun 2020 ăt đing nao mơn bruă pơdo\ng hơdră bruă hăng pơtrut pơsur neh wa djop djuai ania mă yua bôh pơhiăp djuai ania [ia\.

Khă hnun hai, jơlan gah mut hrom glăk ngă tơbiă rai tơhnal amra rơngiă tui bôh pơhiăp pô mơng lu djuai ania [ia\.

Bruă pơgang hăng ngă tui bôh pơhiăp, bôh hră ]ih djop djuai ania [ia\ hăng lu hơdră pha ra, amăng anun hmâo pơtô glăi, jing kiăng biă pioh djă lui gru grua bôh thâo, ngă tui tơlơi dưm kơnar kơplah wah djop djuai ania.

Hăng bruă pơtô glăi amăng pơgang bôh hră hmâo laih, glăk dưi pơtrut kơtang [ơi lu djuai ania [ia\.

{ơi tơring ]ar Nghệ An, lu thun rơgao, nai pơtô – nghệ nhân Sầm Văn Bình hmâo laih lu ring bruă kơsem min, ]ih dăp hơdră, brơi tơbiă rai lu hră pơ-ar, hơdrôm hră hrăm yôm phăn gah bôh hră Thái. ~u gum hrom pơtô pơblang [ơi lu anih hrăm bôh hră Thái.

Yă Lô Thị Mai, [ơi să Tam Hợp, tơring glông Quỳ Hợp mơ-ak hăng ư-ang lom bôh hră ]ih đưm hơđăp mơng djuai ania pô dưi hơkru\ glăi.

Yua anun, `u hmâo pơsur neh wa amăng sang ano# gum hrom hơdôm anih hrăm bôh hră Thái yua kơ nai Bình pơtô brơi.

“Hmư\ tơlơi pơhiăp nai Bình mơnuih Châu Quang, rơgơi gah bôh hră Thái mơng djuai ania pô, kâo mơng jak iâu nai glăi pơtô kơ ană tơ]ô thâo hluh bôh hră mơng ơi yă pioh glăi. Ană tơ]ô kâo thâo pơđok, thâo ]ih bôh hră Thái, kâo mơ-ak biă”.

{ơi să kual ]ư\ siăng Nặm Ét (tơring glông Quỳnh Nhai, tơring ]ar Sơn La), nai Điêu Thị Hính, djuai ania Thái dưi thâo nao le\ mơnuih abih pran jua amăng bruă pơtô glăi tơlơi pơhiăp, bôh hră ]ih mơng djuai ania Thái kơ mơnuih apăn bruă, ]ơđai sang hră, mơnuih [ôn sang amăng kual.

Dơnong kơ kreh kru` do# pơ`en hăng bôh hră, dưi hmâo nai Hính pơhra\m brơi, lu ]ơđai sang hră ră anai hmâo pơđok hre] laih tơlơi pơhiăp, bôh hră Thái.

Adơi Quàng Thị Điệp ]ơđai sang hră anih 6 Sang hră gưl sa hăng gưl 2 să Nặm Ét, tơring glông Quỳnh Nhai brơi thâo:

“Kâo hrăm bôh hră Thái pơ\ nai Hính 3 thun, mơng thun anih 3 truh anih 5, truh ră anai kâo thâo pơđok, thâo ]ih.

Kâo [uh hrăm bôh hră Thái amu` mơn, am^ ama kâo [u thâo bôh hră Thái, kâo amra pơtô brơi kơ am^ ama kâo”.

Sóc Trăng hmâo 92 bôh sang pha#t Khmer le\ hmâo laih rơbêh kơ 80 bôh sang pha#t pok anih pơtô bôh hră djuai ania amăng hơdôm hrơi pơdơi prong.

Jing juăt laih, sit truh hrơi pơdơi bơyan pơdơi prong, [ing ]ơđai anet djuai ania Khmer [ơi tơring ]ar Sóc Trăng hơne] mă nao hrăm bôh hră ]ih djuai ania pô yua kơ [ing yă yơng ơi pha#t amăng sang pha#t pok pơtô brơi.

Khă anih hrăm pơphun amăng bơyan pơdơi prong, [ing yă yơng ơi pha#t, samơ\ anih hrăm pơphun tui tơpă mơn.

{ơi anai [ing ]ơđai dưi bưp gơyut gơyâu, ngui ngor, biă `u le\ hrăm kiăng thâo pơđok, thâo ]ih bôh hră mơng djuai ania pô.

Pơdơi prong nao pơ\ sang pha#t hrăm bôh hră Khmer le\ bruă mă tui phiăn juăt hmâo mơng sui laih.

Kiăng bruă hrăm mơng [ing ]ơđai tu\ yua prong, hơdôm bôh sang pha#t do# mă yua tơdăng anih hrăm mơng sang hră gưl sa pioh pơtô brơi [ing ]ơđai.

Nai Lê Thành Thái, Kơ-iăng Khua Sang hră gưl sa Thạnh Phú 3, brơi thâo:

“Rim bơyan pơdơi prong, sang hră leng kơ pioh mơng 2-3 bôh anih hrăm kơ [ing ơi pha#t pơtô brơi amăng tal pơdơi prong, kiăng pơđ^ tui bôh thâo gah bôh hră Khmer kơ [ing ]ơđai.

Rim thun rơgao rim tal pơdơi prong, [ing ]ơđai pơwo\t glăi hrăm jơlan hơdră pơhra\m, bôh thâo tơlơi Khmer mơng [ing ]ơđai dưi pơđ^ tui rơđah biă”.

{u djơ\ kơnong kơ djuai ania Thái [udah Khmer ôh mơ\, amăng abih bang djuai ania adơi ayong pơkon amăng sang ano# djop djuai ania Việt Nam, bruă pơtô glăi kiăng pơgang bôh hră ]ih – bơngat jua mơng rim djuai ania, rim mơnuih, ăt dưi đing nao mơn hluai tui hơdôm hơdră pơtrun, hơdră bruă lăng ba, ngă gal brơi mơng Ping gah hăng Kơnuk kơna./.

            Thanh Tâm VOV: Pô ]ih – Siu H’ Prăk: Pô pơblang