VOV4.Jarai - Kiăng pơhlôm tơlơi dưi dưm kơnar kơplah wah djop djuai ania hăng [u lui lơi hlơi gah tlôn, Ping gah hăng Kơnuk kơna ta hmâo pơdong lu hơdră bruă anăp nao tơhnal pơkă pơtlaih mơng rin rơpa, pơđ^ tui tơlơi hơd^p mơda mơnuih [ôn sang pơke\ hăng pơhlôm tơlơi dưi ană mơnuih, yua kơ tơlơi pơđ^ kyar abih bang mơng ană mơnuih, amăng anun đing nao pơđ^ kyar bơwih [ong – mơnuih mơnam kual djuai ania [ia\ do#, pơhlôm kơ neh wa djuai ania [ia\ dưi pơđ^ kyar abih bang, dưi tu\ mă hơdôm bôh than bơwih [ong – mơnuih mơnam mơng lo\n ia.

Hăng pran jua anun, Tơlơi pơtrun pơsit mrô 30a thun 2008 mơng Kơnuk kơna hmâo hăng glăk dưi pok pơhai ngă tui hăng tơhnal pơkă lom lui tơlơi rin rơpa kơja\p phik [ơi 61 bôh tơring glông [un rin, pơdah rơđah hloh kơ hơdră bruă lăp djơ\ mơng Ping gah, Kơnuk kơna dêh ]ar ta.

Ngă tui Tơlơi pơtrun pơsit mrô 30a thun 2008 mơng Kơnuk kơna kơ jơlan hơdră djru pơhro\ trun [un rin ta` hăng kơja\p hăng 61 bôh tơring glông [un rin, truh ră anai, hơdôm bôh sang ano# tơtlaih mơng [un rin hmâo tơlơi hơd^p mơda hơđong, pơplih hloh bơhmu hăng hlâo adih, amăng anun sang do# dưi djru pơplih pơkra, pơkra glăi, pơkra phrâo, ană bă dưi nao sang hră, dưi mă yua ia [ơi sang do#, sang ano# dưi blơi prăp lu gơnam tam kah hăng: tivi, rơdêh thut, telephone; hmâo apui lơtr^k pioh kơ bruă ngă đang hmua hăng ia yua amăng sang do# mơng sang ano#.

Mơnuih mă bruă mơng sang ano# hmâo tơtlaih laih mơng sang ano# [un rin hmâo bruă mă, prăk pơhrui glăi hơđong.

Ayong Đinh Văn Minh, djuai ania Hrê, [ơi plơi Gia Ry, să Sơn Trung, tơring glông Sơn Hà, tơring ]ar Quảng Ngãi – Jing ding kơna sa bôh sang ano# gah sang ano# tơtlaih mơng [un rin lăi pơthâo:

“Gơnang kơ tơlơi lăng ba mơng Ping gah, Kơnuk kơna, gong gai plơi pla, sang ano# kâo hmâo pha brơi sa drơi rơmô pioh djuai. Sang prăk gah hơdră bruă ăt brơi ]an mơn 10 klăk prăk amăng 5 thun.

Rơmô tuh ană rim thun tuh rai sa drơi, rông amăng 6-7 blan s^ hmâo 10 klăk prăk. Hrom hăng anun, sang ano# do# pla kơtor, hơbơi plum, keo; rông rơmô, mơnu\ bip, un.

Gơnang kơ anun, kơnong amăng 2 thun, sang ano# dưi tla hnưh kơ Sang prăk gah hơdră bruă hăng ]an dong prăk pioh yua.

{ơ [rư\, tơlơi hơd^p mơda sang ano# đ^ đăi hloh. Hlâo adih, sang ano# hơd^p amăng sang hlang pơnăng lo\n samơ\ ră anai dưi pơdo\ng laih sang kơja\p, prong 100m kơ rê, nua `u 100 klăk prăk”.

Tui hăng tơlơi lăi pơthâo glăi mơng Ding jum wai lăng mơnuih mă bruă, tơhan rơka ruă hăng mơnuih mơnam, thun 2019, ngăn drăp Kơnuk kơna pha brơi kơ Jơlan hơdră pơkă mơng lo\n ia kơ pơhro\ trun [un rin kơja\p le\ rơbêh kơ 10 rơbâo 400 klai prăk.

Hrom hăng anun, ngăn drăp kơnuk kơna pha brơi dong prăk pioh ngă tui hơdôm hơdră bruă na nao kơ sang ano# [un rin kah hăng: bruă ia jrao, pơtô pơhra\m, sang do#, ]an prăk mă kơmlai [ia\, pơtrut pơsur bruă đang hmua hăng đang kyâu, djru pơđ^ kyar bruă đang hmua, pơdo\ng hơdră pơhro\ trun [un rin, djru tơlơi phiăn…

Rơđah biă `u le\, sang do#, nao rai, đơ đam dêh ]ar ta hmâo pơkra, hơkru\ pơsir hmâo hơdôm rơbăn bôh sang, sang do# kơ mơnuih [un rin, lom lui abih bang sang do# [u ro\ yâu [ơi hơdôm bôh plơi pla; abih bang plơi pla djuai ania [ia\, kual ]ư\ siăng hmâo jơlan nao rai mơng tơring ]ar truh pơ\ tơring glông, să.

Hmâo rơbêh kơ 1 klăk 900 rơbâo wot sang ano# [un rin hăng hơdôm mơnuih gah hơdră bruă pơkon dưi ]an mơng Sang prăk gah hơdră bruă mơnuih mơnam, pơjing bruă mă brơi giăm truh 270 rơbâo ]ô mơnuih mă bruă.

Ơi Phan Thanh Bình, Khua Jơnum min Bôh thâo, Pơtô pơhra\m, Hlăk ai, Tơdăm ngek dra muai hăng }ơđai muai mơng Khua pơ ala mơnuih [ôn sang dêh ]ar ta gum pơhiăp:

“Khom đing nao bruă pơhlôm djơ\ hăng bôh thâo mơng djuai ania [ia\ hăng anih anom do# mơng mơnuih djuai ania [ia\ sui thun.

Tơlơi anai yôm phăn biă. Tơdah [u tui anun, bruă ta pơ[u\t mơnuih [ôn sang, pơdong sang, pơkra anih anom mă bruă [u klă thơ amra jing bruă [ing ta ngă plơi prong mơnuih [ơi kual lo\n dăo [ơi ]ư\ siăng amra tơnap biă.

Hăng sit nik ră anai kâo hmâo nao pơ\ kual Yu\ Pơngo\ kâo dưi lăi pơthâo anai le\ kual djuai ania anai, kual djuai ania adih samơ\ lăng le\ ăt kah hăng plơi prong [ơi kual lo\n dăo mơn”.

Hrom hăng anun, hơdôm gru\p bơwih [ong, Phun akha sang bruă Kơnuk kơna hăng anom bơwih [ong hmâo ]ơkă djru 61 bôh tơring glông [un rin.

Hơdôm bruă djru biă `u pơsir sang tơ\i rơ\i, pơdo\ng sang hră anih hrăm, sang do# glăi tơhrơi kơ ]ơđai sang hră, pơtô bruă mă, tuh pơplai pơdo\ng anom ia jrao…

Khă hnun hai, lu tơlơi gum pơhiăp ăt lăi mơn mrô hro\ trun [un rin le\ lăp bơni biă samơ\ akă ta` hăng [u kơja\p đơi ôh.

Hơdôm anih anom lăi pơthâo bôh nik, hăng tơlơi gum djru mơng kơnuk kơna, hơdôm gru\p, mơnuih [ôn sang amra hmâo sang ta#o klă, samơ\ amăng sang [u hmâo hơget ôh, tui anun akă dưi ngă tui ôh tơhnal hro\ trun rin rơpa ta` hăng kơja\p.

Ơi Bùi Sỹ Lợi, Kơ-iăng Khua Jơnum min djop mơta tơlơi mơnuih mơnam mơng Khua pơ ala mơnuih [ôn sang dêh ]ar ta brơi thâo:

“Ră anai bôh tơhnal pơhro\ trun [un rin mơng [ing ta akă kơja\p. Mrô sang ano# [un rin lom 4 bôh sang ano# tơtlaih le\ glăi hmâo sa bôh sang ano# dong pơhrua nao sang ano# [un rin.

Lu tơring glông [un rin do# mrô sang ano# [un rin kơtang biă, rơbêh kơ 60%. Điện Biên, Yên Bái tơring glông 30a mrô ăt rơbêh kơ 60% mơn.

Kâo ăt pơsit mơn sa tơlơi tơdah hơdră ngă mơng [ing ta [u đing nao hơdôm phun than ba truh [un rin, [u đing nao ngăn rơnoh, [u ]râo ba hmâo ako# phun, tơlơi tu\] rơnu] tui jơlan gah glon a`uai mrô sang ano# [un rin rim thun mơng neh wa djop djuai ania amra đ^”.

Bruă ngă tui Jơlan hơdră hro\ trun [un rin kơja\p khă dưi laih hơdôm bôh than [uh rơđah, samơ\ ăt [u [ia\ mơn tơlơi tơnap tap gah anăp.

Yua anun yơh, pơ\ anăp anai, kiăng pơplih jơlan gah ngă juăt, pok pơhai djru gum, tơhnal pơsit… kiăng tô nao rai hơdôm jơlan hơdră, hơdôm khul gru\p, mơnuih kiăng pơjing phun than ruah mă djru mơnuih [un rin gah jơlan gah bơwih [ong, sut lui sang tơ\i rơ\i, pơplih phrâo tơlơi hơd^p mơda mơnuih [un rin.

Hrom hăng anun, pơtrut kơtang pơphun pok pơhai ngă tui ba glăi bôh tơhnal Tơlơi pơsit mơng Khua dêh ]ar kơ bruă pơphun bơkơtưn: “Đơ đam dêh ]ar gum tơngan hrom yua kơ mơnuih [un rin – {u lui lơi hlơi gah tlôn” kiăng pơtrut kơtang bruă hyu lăi pơhing pioh hmâo tơlơi pơplih kơtang gah tơlơi pơmin mơng hơdôm gưl Ping gah, gong gai hăng amăng djop gưl mơnuih [ôn sang.

Mơta pơkon, kiăng pok prong gum hrom lom pơphun ngă tui Jơlan hơdră hro\ trun [un rin kơja\p hăng hơdôm khul gru\p jar kơmar, wot lu bơnah, dua bơnah hăng hơdôm khul gru\p mơnuih [ôn sang kiăng lăi pơthâo tơlơi pơhing hăng tơlơi găn rơgao, hrom hăng anun hơne\] mă tơlơi gum djru gah bôh thâo măi mok hăng ngăn rơnoh kiăng ngă tui truh kih tơhnal pơkă mơng Jơlan hơdră./.

Hải Phong: Pô ]ih – Siu H’ Prăk: Pô pơblang