Rơ-wang hrơi tơjuh rơgao, Khoa pơ ala m’nuih [ôn sang deh ]ar ta bơk’toai [ơi gru\p kơ Ako# bruă Pơplih phrâo jơlan h’dră h’drôm hră hrăm mng {irô ding jum wai lăng bruă pơtô juăt. Hrom hăng tơlơi gum pơhiăp mơng [ing Khoa pơ ala m’nuih [ôn sang, [ing juăt bruă pơtô juăt pơdah lu tơlơi bơngo\t kơ ako# bruă anai.

            Abih bang h’dôm ]ô m’nuih juăt bruă leng kơ tu\ ư hăng h’dră pơtrun sa jơlan h’dră pơtô juăt hăng lu h’drôm hră mơng {irô ding jum wai lăng bruă pơtô juăt yoa kơ amra dưi iâu pơhrui h’dôm m’nuih k’sem min, h’dôm khul mă gah bruă anai gum h’go#p bôh thâo ia rơgơi ]ih hrom h’drôm hră anai. {ing juăt bruă ăt lăi mơn [u kiăng đơi ôh hmâo lu per h’drôm hră hrăm mơ\, lu h’drôm hră hrăm kiăng hrim ]ô m’nuih ]ih tơbiă, [u dah gru\p ]ih tơbiă amra roah mă sa h’drôm hră ]ih klă wo\t per h’drôm hră tui hloai bôh thâo mơng pô. Khă hnun hai, lu tơlơi gum pơhiăp ăt lăi mơn, ră anai {irô ding jum wai lăng bruă pơtô juăt lăng nao lu đơi bruă ]ih hdrôm hră hrăm amăng mông anai mơ\ [u gleng nao ôh bruă pơdo\ng glông h’dră `u le\ akă [u djơ\ ôh. Kơ yoa dah, {irô ding jum khom ba tơbiă glông h’dră jơlan gah hăng h’dôm tơlơi pơkă djơ\ tơhnal gah bôh thâo pơhlôm thơ [ing ]ih h’drôm hră, gru\p ]ih h’drôm hră phrâo amra hloai tui anun kiăng ]ih h’drôm hră. Nai prin tha Nguyễn Ngọc Phú, Kơiăng Khoa, Khoa ]ih pioh Khul k’sem min tơlơi pơtô juăt deh ]ar Việt Nam lăi đ^ tơlơi gum pơhiăp: “Tơlơi yôm phăn hloh ră anai le\ khom pơs^t jơlan h’dră [u djơ\ h’drôm hră hrăm ôh. Ră anai jơlan h’dră pơtô akă pơs^t rơđah ôh. Khom pơs^t gru than rơđah jơlan h’dră hrăm le\ h’dôm tơhnal pơkă djơ\ bôh thâo h’dôm anih hrăm hiưm h’pă, pơs^t rơđah tơhnal pơkă djơ\ hloh khom hmâo anun, h’ge\t `u, tơdơi kơ anun mơng jơlan h’dră le\ ]ih h’drôm hră. {ing gơmơi mưn [uh  {irô ding jum dưm dăp dưm k’nar dua m’ta tơlơi anai, [ing gơmơi [u tu\ ư ôh”.

            Nai prin tha  Trần Xuân Nhĩ, Khoa h’đăp Kơiăng Khoa {irô ding jum wai lăng bruă pơtô juăt ăt lăi mơn, Ako# bruă Pơplih phrâo h’drôm hră hrăm, h’drôm hră pơtô juăt tui jơlan gah pơjing hăng đ^ kyar bôh thâo kơ m’nuih hrăm, anun khom ba tơbiă h’dôm tơhnal pơkă bôh thâo djơ\, bôh thâo mơ\ ]ơđai sang hră [ơi hrim anih hrăm, gưl hrăm dưi hrăm. Hăng gưl mơng anih 10-12 khom pơs^t jơlan gah pơ pha glông bruă hrăm tơdơi anai tui h’dôm sang hră trung cấp, trung cấp pơtô bruă mă, Sang hră pơtô juăt hăng nao hrom anun le\, h’dôm bruă pơsir rơđah rơđông kiăng ngă tui. H’dôm bruă anai khom ngă tui ha amăng ple\ hăng khom ngă m’tam kiăng pơsir h’dôm tơlơi bơngo\t amăng bruă pơtô juăt hăng bruă mă ră anai. Nai Prin tha Trần Xuân Nhĩ lăi tui anai:  “Tơdah ta pioh kaih dơ\ h’pă thơ tơlơi pơplih phrâo mơng [ing ta jai kaih dư\ anun. Yoa anun bôh than phun ră anai [ơi gưl pơtô mơng anih 6-9 khom ta` pơs^t kiăng pơ phun mă h’dôm bruă h’pă gah jơlan h’dră pơtô, h’drôm hră. Bơ\ gah gưl pơtô mơng anih 10-12 le\ khom pơs^t pơ pha bruă hrăm, tơdah [u ngă thơ abih bang ]ơđai sang hră leng kơ hrăm abih, h’dôm klăk ]ô ]ơđai tui anun tu\\] rơnu\] `u đ^ đại học soh”.

            Kơnong kơ tơlơi ]ih dăp h’dră h’drôm hră hrăm ăt do# mơn lu tơlơi gum pơhiăp pha ra pha ra kơplah wah h’dôm ]ô m’nuih juăt bruă. Sa dua tơlơi gum pơhiăp tu\ ư hăng jơlan gah 1 – anun le\ {irô ding jum wai lăng bruă pơtô juăt gơgrong hlâo bruă dăp h’dră sa dua h’drôm hră hrăm, laih anun pơsur h’dôm khul gru\p, m’nuih ]ih dăp h’dră h’drôm hră hrăm yoa kơ jơlan gah anai amra pơhlôm glông bruă mă, hrơi pơkă mơ\ {irô ding jum kiăng pơplih h’drôm hră. Nai prin tha Văn Như Cương pơs^t:  “{ing ta thâo sa h’drôm hră [u dưi yoa kơ abih bang amăng đơ đam deh ]ar, [ơi h’pă leng kơ dưi mă yoa klă soh ôh. Bơhmu tu kah hăng dưi yoa [ơi [ôn prong klă mơ\ [ơi kual ataih, asue\k yoa [u klă ôh. Anun hă, yoa kơ tơlơi thâo `u pha ra, khă [ing ta ăt ]ih djơ\ tơhnal pơkă mơn. Yoa anun, lom {irô ding jum ]ih sa h’drôm hră hrăm ăt kơnong kơ pioh klă hloh kơ sa dua kual h’pă đo#], [u klă hăng abih bang đơ đam deh ]ar ôh. Yoa anun, lom hmâo sa gru\p m’nuih ]ih tơbiă h’drôm hră djơ\ hăng kual asue\k, ataih, kual ]ư\ siăng, kual bơvih [o\ng tơnap tap le\ ]ih `u găp [rô, ]ơđai hrăm thâo, hrăm klă ăt  hrăm djơ\ tui tơhnal pơkă le\, rong h’kru\ mă pô amra hmâo lu tơhnal ngă hră rơkâo pơkra h’drôm hră anun, [u djơ\ khom yoa h’drôm hră mơng {irô ding jum ôh”.

            Sa dua tơlơi gum pơhiăp lăi le\, {irô ding jum wai lăng bruă pơtô juăt ta#u hloh anăm ]ih dăp h’dră h’drôm hră hrăm ôh mơ\ kơnong kơ pel e\p glăi h’drôm h’dră mơng [ing ]ih h’drôm hră, gru\p ]ih h’drôm hră đo#]. Tơdah {irô ding jum gum hrom ]ih h’drôm hră thơ amu` ba truh tơlơi h’dôm Gơnong bruă pơtô juăt kơnong kơ roah mă per h’drôm hră yoa {irô ding jum ]ih pơkra mơ\ [u mă yoa h’drôm hră mơng h’dôm pô ]ih tơbiă h’drôm hră pơkon.  Tui anun, amra ngă [u dưm k’nar amăng bruă ]ih pơkra hăng mă yoa h’drôm hră. Nai prin tha Nguyễn Minh Thuyết, khoa h’đăp Kơiăng Khoa Jơnum min wai lăng bôh thâo, pơtô juăt, hlăk ai, tơdăm ngek dra moai hăng ]ơđai moai mơng {irô Khoa pơ ala m’nuih [ôn sang deh ]ar ta lăi bơhmu nao: “Anai le\ tơlơi ruai kơplah wah m’nuih bơvih [o\ng s^ mdrô gah m’nuih [ôn sang hăng Kơnuk kơna. Gah Kơnuk kơna dưi tu\ mă hăng abih bang tơhnal kiăng hăng hmâo anih gơgrong, m’nuih [ôn sang hn^ dưi kiăo tui. Samơ\ amăng tơlơi pơkra h’drôm hră hrăm anai [u djơ\ kah hăng sa  anom bơvih [o\ng Kơnuk kơna  hăng anom bơvih [o\ng m’nuih [ôn sang ôh mơ\, bôh n^k `u hmâo tơlơi h’drôm hră mơng {irô ding jum rơđah đông djơ\ tơhnal pơkă yơh. {ia\ biă `u h’dră pơkă djơ\, mơ\ {irô ding jum jing gưl glông, yoa anun [u hmâo gưl yu\ h’pă nao roah mă h’drôm hră pơkon laih anun glăi hmâo tơlơi h’ge\t ta khom gơgrong. Yoa anun kâo pơmin [ing ta thâo sa dua per h’drôm hră hrăm khoa học xã hội đo#], do# glăi h’drôm hră pơkon ta#u hloh ta pơplih phrâo m’tam”.

            H’dôm ]ô m’nuih juăt bruă ăt ba tơbiă mơn, {irô ding jum wai lăng bruă pơtô juăt ta#u hloh pel e\p glăi h’dôm per h’drôm hră hmâo ră anai, tơdah h’drôm hră h’pă akă djơ\ hăng rơ-wang pơkă phrâo thơ mă yoa dơng kiăng pơkrem ngăn drăp  kơnuk kơna [u djơ\ pơ plih phrâo abih bang h’drôm hră hrăm hmâo ră anai ôh./.

                   }ih pơblang hăng pôr : Siu H'Prăk