VOV4.Jarai - Hră phiah phiăn dêh ]ar thun 2013 pơsit “Djop djuai ania lêng dưm kơnar, pơpu\ hăng gum djru nao rai gum pơđ^ kyar”. Việt Nam k^ hră Công ước jar kmar lui h^ bruă kah ania pơpha djuai (Công ước CERD) lơ 6/9/1981. Mơng hrơi anun truh ră anai, Kơnuk kơna Việt Nam [u pơdơi hrưn đ^, ngă pơgiong hăng pok pơhai lu hơdră bruă, tơlơi phiăn pơhlôm tơlơi dưi mơng mơnuih [on sang djuai [iă. Kiăng ngă rơđah hloh tơlơi dưi ngă tui Công ước CERD, gơmơi hơmâo mông ră ruai hăng yă Trần Chi Mai, Kơ-iăng khua Anom Ngă hro\m jar kmar, Jơnum min wai lăng djuai ania.

- Ơ yă, jing anom bruă phun c\ih Hră lăi pơthâo bruă dêh ]ar tal 5 ngă tui Công ước jar kmar kơ lo\m lui abih bruă kah ania pơpha djuai, rơkâo kơ ih lăi pơthâo rơđah hloh bruă c\ih pơkra hră lăi pơthâo bruă ]ar anai?

- Yă Trần Chi Mai: Ngă tui tơlơi git gai mơng Khua dêh ]ar, Jơnum min djuai ania hơmâo jao ngă anom bruă pơtruh nao rai ngă hro\m hăng hơdôm ding jum, anom bruă gơnong dlông hơmâo bơdjơ\ nao bruă c\ih pơkra tơlơi lăi pơthâo bruă dêh ]ar tal 5 ngă tui Công ước jar kmar kơ lo\m lui abih djop bruă kah ania pơpha djuai [ơi Việt Nam. Mơng thun 2017, gơmơi hơmâo pơdong Grup c\ih pơkra hăng pơtrun kơc\ăo bruă c\ih pơkra Hră lăi pơthâo bruă dêh ]ar.

Mơng thun 2018-2019, pơphun djop mông jơnum mă tơlơi pơgôp hiăp hơdrôm hră CERD hơmâo giăm 300 c\ô khua mơng hơdôm anom bruă gơnong dlông, hơdôm Ding jum, anom bruă, pơ ala kơ hơdôm tơring ]ar, [on prong, hơdôm anom bruă kơđi ]ar – mơnuih mơnam, [ing kơhnâo bơdjơ\ nao, anom bruă gah rơngiao kơnuk kơna hăng mơnuih arăng đăo gơnang [ơi plơi pla. Tum pơ[ut glăi tơlơi pơgôp hiăp mơng Ding jum, anom bruă, tơring ]ar amăng hră lăi pơthâo glăi tal 4, tal 6 hăng tal 7; git gai pơhrui glăi lu tơlơi hơmâo phrâo hăng ngă pơgiong hră lăi pơthâo tal 4 pơdah pơ[uh kơ Khua dêh ]ar.

Blan 8 thun 2020, Khua dêh ]ar hơmâo pơsit laih Hră lăi pơthâo bruă dêh ]ar tal 5 ngă tui Công ước CERD rơ wang thun mơng 2013 truh 2019 hăng jao kơ Jơnum min Djuai ania ngă hro\m hăng hơdôm Ding jum bơdjơ\ nao c\ih pơkra Kơc\ăo bruă pơgang ba hră lăi pơthâo bruă CERD [ơi anăp Jơnum min wai lăng Tơlơi dưi ană mơnuih mơng Sang gum hơbit djop dêh ]ar.

- Tui anun, ngă hiư\m pă kiăng anom bruă c\ih hơdrôm hră lăi pơthâo bruă dêh ]ar pơhlôm ano\ djơ\, tơpă, huăi hơmâo pô tek nao, laih anun pơpu\ tơlơi tơpă sit?

- Yă Trần Chi Mai: “Hră lăi pơthâo bruă dêh ]ar CERD le\ hră pơ[uh rup Việt Nam, pơ[uh pơ ro\ng lo\n tơnah hơdôm tơlơi dưi ngă kiăo tui tơlơi phiăn hăng pơphun ngă hơdră djru kơ mơnuih [on sang djuai [iă laih anun mơnuih dêh ]ar tac\ rơngiao glăk hơdip [ơi Việt Nam, bruă lo\m lui abih tơlơi pơmin kah ania pơpha djuai ăt jing mông jơnum bơkơtuai c\i pơtom hiăp hăng khul grup pơblư\ lo\n ia glăk pơc\ut pơc\ao ngă pơc\lah djuai ania ta, biă `u le\ amăng bruă tơlơi dưi ană mơnuih.

Kiăng pơhlôm tơpă sit, [u hơmâo pô hlơi dưi tek nao hăng pơpu\ kơ tơlơi tơpă sit, amăng mông c\ih pơkra hră lăi pơthâo bruă dêh ]ar hơmâo hơduah tơ`a kơ hơdôm anom bruă kơnuk kơna, ding jum anom bruă, khua pơ ala hơdôm boh tơring ]ar, [on prong, khul grup apăn bruă kơđi ]ar – mơnuih mơnam, mơnuih arăng đăo gơnang amăng plơi pla, [ing rơgơi kơhnâo hăng anom bruă gah rơngiao kơnuk kơna, hơmâo mơ-it đ^ amăng Glông pôr pơhing điện tử mơng Jơnum min djuai ania.

Pơ anăp anai, Jơnum min djuai ania ngă hro\m hăng hơdôm Anom bruă jar kmar [ơi Việt Nam kah hăng UNDP lăng glăi, hmư\ tơlơi pơhing mơng lu bơnah kơ bruă ngă tui Công ước [ơi Việt Nam prăp lui kơ bruă pơgang ba hră lăi pơthâo glăi bruă dêh ]ar tal 5 kơ ngă tui hră pơkôl jar kmar [ơi Jơnum min tơlơi dưi ană mơnuih Sang gum hơbit djop dêh ]ar.

- Hră lăi pơthâo bruă dêh ]ar tal 5 kơ ngă tui công ước jar kmar lo\m lui djop bruă kah ania pơpha djuai [ơi Việt Nam hơmâo tơlơi hơget phara hloh?

- Yă Trần Chi Mai: Hră lăi pơthâo bruă dêh ]ar tal 5 kơ ngă tui hră pơkôl jar kmar lo\m lui djop mơta bruă kah ania pơpha djuai [ơi Việt Nam le\ hră pơ[uh rup hiam mơng Việt Nam, biă `u hơdôm tơlơi pơplih phrâo anai amăng tơlơi phiăn hăng tơlơi hơmâo sit nik [ơi Việt Nam amăng bruă tu\ ư hăng pơhlôm djop tơlơi dưi kơ mơnuih djuai ania [iă hăng mơnuih dêh ]ar tac\ rơngiao do\ [ơi Việt Nam hơmâo pơkôl amăng Công ước CERD.

Hơdră ngă bruă ha amăng ple\ mơng Kơnuk kơna Việt Nam le\ pơhlôm djop djuai ania dưm kơnar, hơdip rơnôm, pơpu\ nao rai gum pơđ^ kyar; djop djuai ania [u thâo ruai kơ djuai lu [udah djuai aset ôh, [u thâo ruai kơ pơđ^ kyar hă aka, lêng dưm kơnar soh kơ tơlơi dưi hăng bruă kiăng ngă amăng djop bruă amăng tơlơi hơdip laih anun hơmâo pơhlôm ba hăng Hră phiah phiăn hăng tơlơi phiăn.

Amăng hră lăi pơthâo dêh ]ar, hơdrôm hră tơlơi phiăn, hơdră djru mơng Việt Nam hơmâo c\ih pơkra lăp djơ\ hăng djop tơlơi pơkôl mơng tơlơi phiăn jar kmar; ngă tui tơlơi phiăn, djop hơdră djru, jak iâu abih bang gum djru pơđ^ kyar pơhlôm dưm kơnar, pơpu\ nao rai, hơdip rơnôm, pơsir mơ-ak djop tơlơi hơmâo kơplah wah djuai ania, djru nao rai tơdruă pơđ^ kyar, pơplih rơđah amăng bruă pơđ^ kyar tơlơi bơwih [ong huă, mơnuih mơnam, gru grua boh thâo đưm amăng kual mơnuih [on sang djuai [iă, hơmâo pơdah rơđah amăng hơdôm Tơlơi pơkă hră lăi pơthâo tui hăng tơlơi phiăn Công ước.

Hră lăi pơthâo bruă dêh ]ar ta 5 kơ ngă tui Công ước jar kmar lo\m lui abih bruă kah ania pơpha djuai [ơi Việt Nam pơhrua nao dong [ing mơnuih dêh ]ar tac\ rơngiao glăk do\ hơdip hăng mă bruă djơ\ tơlơi phiăn [ơi Việt Nam. Laih dong, kiăng be\ h^ pơkơrua nao rai hăng kiăng hră lăi pơthâo aset [iă, [ơi hơdôm c\răn lăi pơthâo bruă hơmâo c\ih pơmut hlao tơlơi lăi glăi hăng hơdôm bruă rơđah rơđông hơmâo lăi nao [ơi mông Klah c\un bruă krăp lăng mơng Jơnum min Công ước tơdơi kơ sem lăng hră lăi pơthâo bruă dêh ]ar thun 2012.

- Hai, bơni kơ ih ho\!

Hoàng Thái: C|ih -  Siu H’Mai: Pơblang