VOV4.Jarai- Tui hya\ng mơnuih kơhnâu kơhnăk lăi, pơtô bruă brơi mơnuih [ôn sang [ơi plơi pla ră anai aka\ djơ\ tui ha\ng tơlơi kiăng ôh, do\ hing hâng ama\ng tơlơi ngă tui, ba truh tơlơi hua] prăk kak, pơtô bruă [u djơ\ tui ha\ng tơlơi kiăng s^t nik ôh.

Anai yơh kiăng [ing ta pơsir gio\ng ama\ng thun blan pơ\ ana\p anai.

Mơng thun 2010- 2016, hơmâo rơbeh 5 klăk ]ô mơnuih mă brua\ [ơi plơi pla hơmâo nao hrăm bruă.

Ama\ng anun hơmâo 3,5 klăk ]ô mơnuih pơ\ plơi pla nao hrăm yua  jơlan hdră pơs^t mrô 1956 mơng khoa kơnuk kơna ta, hơmâo rơbeh 40% mơnuih plơi pla nao hrăm bruă mă gah hơmua pơdai, giăm 60% hrăm bruă gah rơngiao kơ hơmua pơdai.

Tơdơi kơ hra\m gio\ng, ăt do\ hơmâo sa dua ]ô mơnuih ăt nao mă bruă sô hđăp samơ\ ba glăi lu prăk kak hloh, giăm truh 80%...

Prăk kak hra\m gah hơmua pơdai, kơnong yăp mă thun 2016, hơmâo 60 boh tơring ]ar lơm kơ  63 nboh tơring ]ar, plơi prong mă prăk kak mơng kơnuk kơna ha\ng tơring ]ar pô 235 klai prăk.

Khă ha\ng tơlơi s^t nik, ama\ng tơlơi pơgun pơgan nao rai, ama\ng tơlơi pơtô bruă, tơdang aka\ lui hlâo anih mă bruă, prăk blan, tơdơi kơ hrăm gio\ng bruă mă, ăt do\ ket tơkeng, hua] prăk kak, ana\ mơnuih đô].

Ba truh tơlơi pơtô bruă aka\ ba glăi tu\ yua đơi ôh, Ding jum mă bruă , tơhan rơka rơka] ha\ng mơnuih mơnam dêh ]ar ta, khoa g^t gai mơng kơnuk kơna ta, gah pơtô bruă brơi mơnuih [ôn sang [ơi plơi pla, yă Đào Ngọc Dung lăi tơpă tui ha\ng anai, hơmâo sa dua khoa GGWLPA m[s dêh ]ar ta đ^ pơhiăp [ơi mông jơnum prong  khoa GGWLPA m[s dêh ]ar ta brơi thâo, hơmâo sang să pok anih pơtô bruă brơi 600 ]ô mơnuih ‘’ kreo un’’.

Tơdah pơtô bruă s^t nik, nao mă bruă s^t le\ djơ\, tơdah the hgơr ]ih ana\n, sa boh să nao hrăm ‘’ Kreo un’’ hiư\m anai?

‘’ hơmâo ha [u bruă anun, sa dua [u dah hơmâo lu? Kiăng lăi s^t bia\ mă, [ing ta pok anih hrăm bruă lu, boh nik gah bruă hơmua pơdai, kiăng pơtô bruă hrăm nga\ hơmua ha\ng măi mok phrâo, [u hrăm, pơtâp hiư\m dưi ngă hă?

Kho\m lăi tơpă tơlơi hget kiăng ba glăi tu\ yua mơng tơlơi hrăm bruă’’.

Kiăng be\ beng tơlơi hua] prăk kak, kiăng pla [ia\ tơlơi hrăm bruă gah rơngiao đô], ngă hla tui ara\ng, mơnuih kơhnâu kơhnak lăi tui anai, pok anih pơtô bruă gah hơmua pơdai brơi mơnuih [ôn sang [ơi plơi pla, kho\m djơ\ tui ha\ng kia\ng hơmâo s^t nik mơng mơnuih [ôn sang ngă hơmua, ngă hro\m ha\ng tơlơi ngă hơmua pla pơdai, pơ blih djuai pla, hlô mơnong rông…

Ơi Trần Đức Quý, kơ iăng khoa [irô jơnum min mơnuih [ôn sang tơring ]ar Hà Giang ruai glăi, rơngiao kơ tơlơi tơnăp tap hro\m [ơi hơdôm plơi pla gah kual }ư\ Siăng, pơ pha brơi prăk kak pok anih pơtô, mă bruă anet aneo, pok anih pơtô bruă brơi [ơi plơi pla ataih braih kbưi, tơlơi pơtô aka\ ba glăi tu\ yua s^t nik, brơi hơdôm mơnuih phrâo hrăm gio\ng bruă hasa tơlơi tơnăp tap prong djơh ha\ng plơi pla.

‘’ Djru brơi bruă mă tơdah hrăm gio\ng laih bruă mă, jing hasa tơlơi tơnăp tap djơh ha\ng plơi pla.

Djo\p anih pok laih, mơnuih hrăm gio\ng laih, [ơi plơi pla [u hơmâo lu ôh sang măi, kông ty, kah [ơi kual hơmua da\u.

{ơi hơdôm tơring glông, hrim thun hơmâo mơng 4 rơbâo truh 5 rơbâo ]ô mơnuih mă bruă , nao mă bruă gah adih guai lon ia ha\ng ara\ng, hduah bruă mă’’.

Dơng mơng tơlơi hơmâo s^t nik, ama\ng tơlơi ngă hơmua pơdai, khoa ding jum hơmua pơdai, pơđ^ kyar plơi pla dêh ]ar ta, ơi Nguyễn Xuân Cường lăi tui anai, tơlơi gơ`a\m pok anih hrăm bruă le\, kiăng djru bruă mă, hơmâo prăk blan brơi hơdôm mơnuih nao hrăm bruă gio\ng.

Tơlơi sang bruă hlăk gleng nao gah mă bruă hơmua pơdai ha\ng măi mok phrâo, hdjă, mă bruă nga\ tui ha\ng djah djâo bru\, pre lui hlâo tơlơi ngă hơmua thâo rơgơi, nga\ hro\m tơlơi mă bruă [ơi plơi pla, mơnuih hơmâo nao hrăm bruă mă laih, hasa tơlơi kia\ng prong prin bia\ mă.

Tơdah ngă tui hiam pơtô bruă mă, ngă tui djơ\ hanưg jơlan hdră gah hơmua pơdai, amra lar hyu anih ano\m, pơhư] lu mơnuih plơi pla tơdơi hrăm gio\ng rai mă bruă.

Kiăng nga\ bruă anai, djo\p ano\m bruă hyu la\ng glăi, ]ih ming pơkra thim ring bruă kiăng djơ\ tui ha\ng mơnuih kiăng hrăm bruă, [ơi hrim boh plơi pla.

Boh nik `u kho\m hơmâo sa pran sa jua tơlơi thâo hluh kplah wah anih ano\m gah hơmua pơdai, ha\ng [irô mă bruă tơhan rơka rơka] ha\ng mơnuih mơnam, ama\ng bruă pơtô hrăm gah hơmua pơdai, rơngiao kơ hơmua pơdai, ơi Nguyễn Xuân Cường lăi tui anai:

‘’ Phun tơlơi gơ`a\m pơtô bruă, kho\m gleng nao kơ đang war, hơp tac să, kông ty anet.

Anai le\ phun tơlơi pơblih phrâo gah hơmua pơdai, tơdah pơtô gio\ng, amra lar hyu hiam klă kơ mơnuih ngă hơmua.

Ama\ng tơlơi g^t gai wai lăng, dua ding jum gah hơmua pơdai ha\ng ding jum mă bruă tơhan rơka rơka], kho\m ngă hro\m kjăp, pơ bưp nao rai na nao, kiăng ngă tui hơmao, pơsir h^ tơlơi do\ pơgun, ama\ng tơlơi ngă tu’’.

Tơlơi gơ`a\m mơng thun 2010-2016, amra pok anih pơtô brơi 5,5 klăk ]ô mơnuih mă bruă [ơi plơi pla, gum djru mơnuih hrăm sơ cấp, hrăm 3 blan brơi 38 klăk 800 rơbâo ]ô.

Prăk kak brơi ring bruă anai le\ 12 rơbâo klai 600 klăk prăk.

Ama\ng anun prăk knuk kna  7.746 klai pởăk, prăk tơring ]ar pô 3.403 klai prăk, laih anun iâu pơthưr mơng lu anih ano\m do\ng.

Rơluch Xuân: Pô ]ih ha\ng pôr