VOV4.Jarai- Rơbeh 30 thun ha\ng anai laih, tơlơi bơwih [o\ng huă gah rơngiao, kơnong tu\ ư brơi do\ hd^p ama\ng tơlơi bơwih [o\ng huă lu ]răn  truh ră anai, tơlơi bơwih [o\ng huă gah rơngiao, dưi lăng bruă mă yôm pơ phăn ama\ng tơlơi bơwih [o\ng huă kiăng bia\ mă, pioh brơi Kơnuk Kơna ngă tui bruă mă bơwih [o\ng huă.

 

Khă anun hai, tơlơi bơwih [o\ng hua\ gah rơngiao, lu `u le\ tơlơi bơwih [o\ng huă anet, [ơi hrim boh sang ano\.

 

Lu `u gah sang s^ mdrô gah rơngiao bơwih [o\ng huă anet aneo, tơlơi yua măi mok sô hđăp, [u hiam tah, mluk, pơblih phrâo sui s^n.

 

Dah anun jơlan hdră hpă kiăng pơtrut tơlơi bơwih [o\ng huă gah rơngiao pơđ^ kyar?

 

Tui ha\ng tơlơi ju\ yap, hơdôm sang s^ mdrô gah rơngiao [ơi dêh ]ar ta, hơmâo pơđ^ kyar ktang kt^t, dơng giăm mơng 63 rơbâo boh sang s^ mdrô ma\ bruă mơng thun 2002 đ^ truh 550 rơbâo boh sang s^ mdrô, kông ty mă bruă mơng rơnu] thun hlâo adih.

 

Yap mơng thun 2005 truh thun 2015, sang s^ mdrô gah rơngiao hơmâo gum gôp 40% GDP tar [ar dêh ]ar ta, 30% gơnam tam tuh tia pơkra rai mơng sang măi, giăm 80% abih băng gơnam tam s^ mdrô hlai, 64% gơnam tam s^ mdrô.

 

 

Biă mă  tơlơi bơ wih [o\ng huă gah rơngiao hơmâo 85% mrô mơnuih mă bruă tar [ar dêh ]ar ta, hrim thun djru brơi bruă mă kơ 1 klăk 200 tơbâo ]ô mơnuih.

 

Khă anun hai, tơlơi bơwih [o\ng huă gah rơngiao, lu `u leng gah sang ano\ mơnuih [ôn sang s^ mdrô, bơwih [o\ng huă anet, 97% sang s^ mdrô gah rơngiao mă bruă anet, laih anun anet aneo hloh.

 

Tui ha\ng ơi Nguyễn Hữu Thập, khoa g^t gai khul grup s^ mdrô anet ha\ng man [rô, tơring ]ar Tuyên Quang, jing rơgong pơgăn h^ tơlơi pơđ^ kyar hơdôm sang s^ mdrô gah rơngiao, anun le\ tơlơi mut hro\m tơlơi s^ mdrô gah rơngiao, thâo tơlơi pơhing, rơnôh prăk ha\ng lon tơnah:

 

‘’ Tơlơi tơnăp prong hloh mơng hơdôm sang s^ mdrô ră anai tơlơi ]an prăk brơi mă bruă, bơwih [o\ng huă, kiăng plai [ia\ gơnam pơ\ ala brơi, tu\ mă jơlan hdră gah lon tơnah djơh ha\ng hơdôm sang s^ mdrô tơtăp tap đơi.

 

Rơngiao kơ anun lăi lăng gơnam tam mơng sang mak ksai aka\ djơ\ đơi ôh.

 

Hơdôm sang s^ mdrô aka\ thâo mă bruă, laih anun kơ [ah tơlơi wai lăng sang s^ mdrô, wai lăng tơlơi bơ wih [o\ng huă, aka\ thâo yua măi mok phrâo ră anai.

 

Lon ia mut  dlăm, samơ\ lu gơnam tam mơng hơdôm sang s^ mdrô lon ia rup hbo#, tơlơi [u hiam, nua s^ yôm đơi, tơnap pơ plông gơnam tam ha\ng lmon ia iao gah’’.

 

Hlăk anun le\, lu boh sang s^ mdrô la\i tui anai, yua kơ prăk yôm đơi, ngă pơgăn h^ sang s^ mdrô gah rơngiao pơđ^ kyar.

 

Tơlơi [u hmư\ tui ara\ng, mơna] mă tơlơi ngă khoa, mơna] mă tơlơi pel e\p mơng [irô kơnuk kơna, ngă brơi lu boh sang s^ mdrô pơđ^ h^ rơnôh prăk [u s^t nik, ba truh tơlơi s^ mdrô kơ [ah tơlơi rơnuk rơnua, do\ hơmâo tơlơi [u bưng ôh. Ơi Phạm Đình Đoàn, khoa g^t gai khul grup Phú Thái brơi thâo tui anai:

 

‘’ Djơh ha\ng hơdôm sang s^ mdrô ama\ng tơlơi pơđ^ kyar do\ bưp lu jơlan hdră [u djơ\.

 

Lu boh sang s^ mdrô ]ang rơmang jơlan hdră hmư\ tui ara\ng lăi, laih anun pơkra glăi.

 

Khă anun hai, bruă ngă anai juăt sui, tơnăp.

 

Tơdang hơdôm sang s^ mdrô kdơng glăi khu\t khăt, aka\ ba glăi boh than tu\ yua brơi hơdôm sang s^ mdrô, tui anun lu boh sang s^ mdrô tu\ ư.

 

Lu boh sang s^ mdrô pơdjơ\ nao lobby, tal prăk [u s^t nik.

 

Tơdah ăt ngă tui anun, tơlơi bơwih [o\ng huă [u hiam, tơnăp pơđ^ kyar lon ia hlăk mut hro\m dlăm ră anai’’.

 

Lu anom bơwih [ong lăi le\, prăk mă yua sit nik glăk ngă hơdư\ h^ anom bơwih m[s đ^ kyar

Tui ha\ng khoa g^t gai sang bruă ksem pơmin wai la\ng tơlơi bơwih [o\ng huă kơnuk kơna, ơi Nguyễn Đình Cung, djơh ha\ng jơlan g^t gai mơng kơnuk kơna, hơmâo tơlơi dưi nao pơgăn brơi, tơlơi bơwih [o\ng huă sang s^ mdrô hpă.

 

Hasa tơlơi [u djơ\ dơng le\ sang s^ mdrô gah rơngiao [u kh^n [om kiơng kđi, kiăng pơgăng wai lăng tơlơi dưi mơng pô.

 

Yua kơ anun yơh, [irô kơnuk kơna ăt amu` mơn nao pơgăng brơi, ama\ng tơlơi bơwih [o\ng huă, laih anun hơmâo mơn, [u hơmâo tu\ yua kơ pô, mơng hơdôm mơnuih hơmâo tơlơi dưi mă bruă, yua kơ anun rơnôh pra\k [u s^t nik.

 

Anai le\ rơgong pơgăn nga\ brơi hdôm sang s^ mdrô dleh tơnăp, [u kiăng pơđ^ kyar ôh.

 

Ơi Nguyễn Đình Cung brơi thâo, kiăng pơ plông hiam klă, kiăng be\ beng prăk kak [u s^t nik, tơlơi ngă tui, tơlơi phiăn, tơlơi ngă mơng [irô kơnuk kơna, kho\m hơmâo tơlơi pơblih phrâo, kiăng ngă tui tơlơi anai, kho\m lăng nao tơlơi s^t, hơdôm tơlơi do\ pơgun, pơgăng tơlơi pơđ^ kyar, hơdôm tơlơi rơkâo mơng sang s^ mdrô gah rơngiao kiăng pơsir tơlơi anai:

 

‘’Kho\m pơblih phrâo, pơ pha mơnuih mă bruă. Kiăng ngă tui gio\ng tơlơi anai, kho\m pơđ^ kyar prăk kak, anih mơnuih mă bruă, pơ blih jơlan hdră rơkâo duah mă - pha brơi mơnuih mă bruă.

 

Tơlơi tal dua, kho\m pơblih phrâo hdôm sang s^ mdrô kơnuk kơna, kiăng ba rai tơlơi hiam kla\, djru brơi tơlơi geh gal hdôm sang s^ mdrô, hơdôm sang tuh pơ alin, hơdôm sang s^ mdrô gah rơngiao.

 

Tal klâo le\ ;prăk kak kơnuk kơna kho\m ngă tui kjăp hloh, pơhro\ prăk na nao, pơđ^ h^ tơlơi tuh pơ alin , pưk sang jơlan glông, pok anih pơtô mơnuih mă bruă’’.

 

Hơmâo lu mơnuih kơhnâu kơhnak, mơnuih thâo rơgơi tơlơi bơwih [o\ng huă lăi tui anai, kiăng  sang s^ mdrô gah rơngiao pơđ^ kyar ktang ama\ng thun blan pơ\ ana\p anai, kho\m hơmâo hơdôm sang s^ mdrô man [rô ha\ng prong, kiăng djo\p brơi tơlơi pra\k kak brơi hơdôm sang s^ mdrô dêh ]ar ta] rơngiao, s^ mdrô ha\ng dêh ]ar ta] rơngiao, laih anun gum djru sang s^ mdrô anet.

 

Laih anun kho\m hơmâo tơlơi [ua\n mơng Kơnuk kơna, mơng hơdôm Ding jum, sang bruă kơnuk kơna ngă rơđah rơđong, gah hdră tuh pơ alin, tơlơi pơkă phiăn juăt.... 

 

Ngă tui knuk kna hiam tơpă, wơt hăng kơnuk kơna, tơring ]ar, plơi pla.

 

Tơlơi s^ mdrô hơmâo dưm knar, ruh lui h^ rơgong pơgăng brơi hơdôm sang s^ mmdrô gah rơngiao pơđ^ kyar.

 

Kơ ia\ng nai prin tha, nai prin tha Nguyễn Văn Thạo, kơ ia\ng khoa khul grup lý luận kơnuk mơna lăi tui anai:

 

‘’ {ing ta kho\m ngă giong jơlan hdră, bôh nik gơ`a\m ruh lui h^ rơgong pơgăng tơlơi bơwih [o\ng huă gah rơngiao pơđ^ kyar.

 

Ba rai tơlơi bơwih [o\ng huă geh gal tơlơi bơ wih [o\ng huă gah rơngiao pơđ^ kyar.

 

Ăt ako\ pơjing ha\ng pơđ^ kyar pưk sang, jơlan glông, pơđ^ kyar tơlơi thâo mă bruă rơgơi ama\ng măi mok brơi lon ia, boh nik pơđ^ kyar mơnuih mă bruă thâo rơgơi brơi hơdôm sang s^ mdrô.

 

Pơđ^ tơlơi dưi wai la\ng kơnuk kơna.

 

 

Ako\ pơdơng kơnuk mkơna hiam tơpă, thâo pơ]eh pơđ^ kyar, ako\ pơdơng tơlơi wai lăng lon ia ktang hăng ba glăi boh than tu\ yua’’.

 

Tơlơi boh tơhnal bơwih [o\ng huă gah kual sang s^ mdrô gah rơngiao rơđah rơđong, yua kơ anun yơh, tơlơi a`ru\ gtơngan hro\m ha\ng sang bruă hơmâo tơlơi dưi, kiăng pơđ^ kyar ktang kual bơwih [o\ng huă anai, hasa tơlơi kiăng bia\ mă, kiăng hơmâo hơ in brơi tơlơi bơwih [o\ng huă gah rơngiao.

 

Ama\ng anun kho\m iâu pơthưr abih băng mơnuih, kiăng pơke\ bhro\m ha\ng kual anai, kiăng ba glăi lu prăk kak hloh.

Rơluch Xuân: Pô ]ih ha\ng pôr