VOV4.Jarai - Gơnong bruă tơbâo sik dêh ]ar ta glăk bo\ng glăi hăng lu tơlơi tơnap lom ngă tui hơdôm tơlơi pơkôl mut hrom amăng bơyan thun 2017-2018.

{ơi kual }ư\ Siăng, kual phun pla tơbâo mơng dêh ]ar ta, găn rơgao laih hơdôm rơnuk hơdôm bôh sang măi bơrơsua tơbâo.

Đa le\, [ơi hơdôm bôh tơring glông, plơi prong kual ngo\ dơnung tơring ]ar Gialai, do# hmâo tơlơi sang măi do# hơngah blơi ha rơbâo ektar đang tơbâo mơng m[s, ngă lu mơnuih pla tơbâo khom tu\ ư hăng noa s^ rơgêh kah hăng brơi đo#].

Amăng krah yang hrơi do\ng, amăng pơ-iă hang hơhik mơng bơyan phang, wa Nguyễn Thị Nhân, [ơi [ut Tây Sơn, să Ia Peng, tơring glông Phú Thiện ăt đuăi hyu yu\ ngo\ hyu e\p mơnuih blơi tơbâo.

Wa Nhân brơi thâo, giăm hmâo 10 ektar đang tơbâo tuh pơ plai noa `u giăm truh kơ 400 klăk prăk, samơ\ ră anai ăt akă [u thâo s^ kơ hlơi mơn, lom Sang măi pơkra sik Ayun Pa lăi pơthâo amra [u blơi tơbâo mơng sang ano# `u.

Bôh than le\ yua kơ `u [u k^ hră pơkôl tuh pơ plai hăng sang măi anai. Nao tơ`a hơdôm bôh sang măi pơkra sik [ơi kual pơkon ăt tah ako# mơn yua kơ [u djơ\ gah kual pla tơbâo dưi pơkă hlâo.

{uh amlaih kơ hơtai yua kơ [u dưi s^ tơbâo kơ sang măi, wa Nhân tu\ ư s^ hăng noa rơgêh kah hăng brơi đo#] le\ 5 klăk prăk lom sa ektar.

Lom anun, lom sa ektar hmâo giăm truh 80 tơn tơbâo a`rông, yap biă `u lom sa tơn kơnong kơ 60 rơbâo prăk đo#].

“Thun hlâo le\ sang măi pơhrui blơi ha mơkrah, kâo s^ gah rơngiao ha mơkrah. Thun anai kâo nao pơ\ sang măi le\ gơ`u [u blơi ôh, anun kâo s^ hlu\t tui anun, brơi ara\ng koh. Yap him lăng le\ 8 tơn sa ar mơ\ 1 ektar s^ hmâo 5 klăk prăk.

Ră anai dưi hmâo mă hơdôm hơpă le\ tu\ ư hơdôm anun đo#] yơh, pioh agaih đang pla, kai ]oar, kai lon pla hơbơi plum, pla hơget le\ pla đo#] yơh, sang măi lăi pla tơbâo gơ`u [u blơi dong tah”.

Sang măi pơkra sik Ayun Pa gah Sang bruă bơwih [ong m[s sa ding kơna Thành Thành Công Gialai.

Kah hăng wa Nhân, wa Nguyễn Thị Diễm Thuý, [ơi plơi Lơ Pai, să Ia Piar, tơring glông Phú Thiện glăk do\ [u hơđong, do\ng [u asuk yua kơ 6 ektar đang tơbâo ăt [u thâo s^ kơ hlơi mơn.

Wa Thuý brơi thâo, hmâo laih rơbêh kơ 10 thun s^ tơbâo kơ Sang măi pơkra sik Ayun Pa, samơ\ ră anai [u hmâo k^ pơkôl hră pơ-ar yua kơ lom k^ pơkôl, mrô prăk sang măi tuh pơ plai ăt yap kơmlai kah hăng sang prăk mơn, lom anun, sang ano# `u hmâo prăk pioh tuh pơ plai.

Yua anun [u hmâo k^ pơkôl hră pơ-ar pla tơbâo mơ\ bơyan anai, Sang măi pơkra sik Ayun Pa hơngah pơhrui blơi.

Lom anun, hơdôm hrơi anai prăp lui kơ bruă agaih đang pla laih, djơ\ amăng krah bơyan phang kho#t, tơlơi tơbâo apui [ong truh na nao, wa Thuý pơkă hlâo s^ hlut abih tơbâo [ơi 6 ektar pla hăng amra khom gơgrong ba tơlơi lu\p h^ [u [ia\ ôh:

“Kah hăng sang kâo hơdôm thun hlâo adih, [u hmâo ]ơkă mă prăk tuh pơ plai mơng sang măi, samơ\ sang măi ăt brơi [ing gơmơi dăp hrơi koh mơn.

M[s [u thâo hơge\t ôh, thun anai to# tơno# sang măi lăi [ing [u hmâo k^ hră pơkôl tuh pơ plai le\ [u blơi ôh.

Ră anai m[s s^ hlut lui hnun kiăng kơ hmâo agaih đang pla, rơgêh biă, kơnong kơ hmâo mơng 5 – 6 klăk prăk lom sa ektar.

Kơnong kơ sang ano# kâo, kâo him lăng rơngiă h^ hmâo mơn 200 klăk prăk, bơ\ pran jua mă bruă rơkơi bơnai amăng sa thun [u hmâo hơget ôh mơ\, ră anai ăt khom gơgrong ba hơbaih lah, hiưm ta thâo lăi dong, bơ\ sang măi le\ khut khăt mơtăm [u blơi ôh”.

Pơhrui blơi tơbâo [ơi Sang măi pơkra sik Ayun Pa

Hơdôm bôh tơring glông gah ngo\ dơnung tơring ]ar Gialai hmâo tơring glông Phú Thiện, Ia Pa, Krông Pa hăng plơi prong Ayun Pa hmâo kual lon pla tơbâo giăm truh 13.000 ektar hăng dưi hmâo Jơnum min m[s tơring ]ar Gialai pơkă kual lon pla tơbâo anai kơ Sang măi pơkra sik Ayun Pa gah Sang bruă bơwih [ong m[s Thành Thành Công Gialai.

Tui hăng mrô yap le\ hmâo năng ai `u 1.200 – 1.500 ektar đang tơbâo amăng kual, mơnuih ngă đang hmua [u hmâo ngă hră pơkôl hăng Sang măi pơkra sik Ayun Pa.

Abih bang kual lon anai m[s ră anai akă thâo s^ kơ hlơi ôh, yua kơ bơnah gah sang măi hơngah [u blơi. Ơi Mai Ngọc Quý, Kơ-iăng Khoa Anom bruă đang hmua hăng pơđ^ kyar [ôn lan tơring glông Phú Thiện brơi thâo, tơring glông hmâo rơbêh 600 ektar đang tơbâo m[s [u hmâo pơkôl hră pơ-ar hăng sang măi.

{ơi anăp hơdôm tơlơi rơkâo đ^, lăi đ^, mơng mơnuih pla tơbâo, tơring glông hmâo mă bruă laih hăng Sang măi pơkra sik Ayun Pa.

Khă hnun hai, sang măi anai kơnong kơ [uan hlâo amra pel e\p, akă rơđah amra dưi pơhrui blơi kơ mơnuih ngă đang hmua hă [u dưi:

“Tơring glông gum hrom hăng sang măi pơkra sik pel e\p glăi lon pla [ơi tơring glông le\ ră anai hmâo rơbêh kơ 600 ektar mơng sang ano# m[s gơgrong tuh pơ plai mă, [u hmâo pơlir hăng sang măi pơkra sik. Tơlơi anai tơnap kơ neh wa ngă đang hmua biă.

Rơgao kơ mă bruă le\, Sang măi pơkra sik ăt hmâo mơn hră pơ-ar lăi glăi, [ơi anăp amăng bơyan anai, sang măi đing nao pơhrui blơi hăng hơdôm bôh sang ano# hmâo hră k^ pơkôl, tơdơi kơ anun mơng pơmin nao kual lon pla tơbâo mơng m[s rong pla mă pô”.

Wa Thuý bơngot yua [u thâo s^ tơbâo kơ hlơi

Bơ\ Sang bruă bơwih [ong m[s sa ding kơna Thành Thành Công Gialai, ơi Nguyễn Bá Chủ, Khoa Sang bruă brơi thâo, thun anai bruă mă mơng sang măi pơkra sik bưp lu tơlơi tơnap.

Dưi pơkă lăng hlâo tơlơi anun , anun yơh lom pơđut bơyan tơbâo hlâo, bơnah Sang bruă hmâo ba tơbiă kơ]a\o bruă brơi bơyan djăt tơbâo hăng đang tơbâo prong 11.500 ektar hăng năng ai `u 4000 ]ô mơnuih pla tơbâo pơkôl hăng sang bruă.

Mrô lon anai djop laih kơ sang bruă mă yua tui kơ]a\o bruă anun amra [u pơhrui blơi tơbâo gah rơngiao hră pơkôl ôh.

Mơta pơkon, tui hăng ơi Nguyễn Bá Chủ, anai le\ tơlơi kiăng lăng nao kơ hơdôm mơnuih pla tơbâo bơwih [ong huă [u hơđong, hơdôm thun noa tơbâo đ^ lu, pla `u hmâo kơmlai, sang bruă hmâo tơlơi kiăng le\ [u hmâo pơkôl hrom ôh, s^ tơbâo pơ\ hơpă tu\ mơn tu\ mơng hmâo kơmlai, đa le\ amra lui h^ hră pơkôl hăng sang măi kơnong kơ [ia\ prăk hleh hloh [u lu ôh:

“Ih [u k^ hră gum hrom kâo le\, kơplah wah kâo hăng ih [u hmâo sa bruă gơgrong ôh, tơbâo ih pla ih dưi s^ kơ kâo [udah kơ hlơi dưi sôh, anun le\ bruă s^ mdrô. Kâo [u kiăng blơi kâo [u blơi ôh.

Bơ\ bruă thun anai yua hơget kâo [u blơi, yua kơ kâo hmâo laih kơ]a\o bruă mơng thun hlâo, prăp lui tơbâo kơ thun anai, kâo hmâo djop laih kâo [u blơi dong tah. Sit lăi pơ phun laih, ih kiăng do\ng ha jăn le\ ih khom gơgrong ba yơh.

Samơ\ kâo ăt pok jơlan kơ gơ`u mơn, tơdah kah hăng thun anai giong laih, thun pơ\ anăp, gơ`u lăi kâo thâo ano# sôh laih, kiăng k^ hră gum hrom [ing gơmơi ăt k^ pơkôl mơn. Samơ\ lom k^ laih le\ khom mă bruă tơpă ara\”.

Wa Nhân tu\ ư s^ 1 ektar tơbâo kơnong kơ 5 klăk prăk.

Gơnong bruă tơbâo pơkra sitk đơ đam dêh ]ar ta glăk bo\ng glăi hăng lu tơlơi tơnap amăng bơyan tơbâo 2017-2018.

Dong mơng bôh nik [ơi hơdôm bôh tơring glông Ngo\ Dơnung tơring ]ar Gialai brơi [uh, kiăng yak mut tơlơi lông dưm kơnar lom mut hrom, pơlir hơbit ngă đang hmua le\, tơlơi phun `u kiăng dua bơnah m[s hăng sang măi gơgrong kơja\p amăng tơlơi bơkơtưn jai hrơi jai kơtang hăng gơnong bruă tơbâo sik hơdôm bôh dêh ]ar./.

                                                     Siu H’ Prăk: Pô c\ih hăng pôr