VOV4.Jarai - Amăng krah plơi prong {uôn Ama Thuo#t, tơring ]ar Daklak hmâo sa kual sang ]ơ dưi pơjing mơng sui, hăng anăn juăt iâu le\ “Chợ Đê”, anun le\ sang ]ơ djuai ania Êđê.

Hrom hăng hơdôm mơta gơnam tam juăt blơi yua, [ơi anai do# hmâo hơdôm gơnam tam “mă mơng đang sang” mơng djuai ania Êđê dưi hmâo lu mơnuih hor blơi [ong.

Hơdră blơi s^ [ơi anai ăt do# hơnong mơn gru hiam mơng sang ]ơ plơi pla amăng plơi prong. {ing gơmơi rơkâo lăi pơthâo kơ ơi pang, yă dôn hăng [ing gơyut.

“Chợ Đê” le\ bôh pia jing juăt laih hăng mơnuih [ôn sang do# [ơi anai, samơ\ anun le\ Sang ]ơ Ea Tam, plơi prong {uôn Ama Thuo#t, tơring ]ar Daklak. Ano# pha ra mơng “Chợ Đê” le\ juăt tum pơ[uh lu mơnuih blơi s^ amăng mơguah hăng ]ơlăm mơmot.

Hrom hăng hơdôm anih pơdă s^, ki-ốt dưi pơdo\ng klă hiam, do# hmâo lu anih anom s^ hơdôm mơta gơnam tam [ong huă, a`ăm hla rok, hơbơi pơtơi, mơnu\ bip, akan hơdang dưi hmâo djuai ania Êđê hyu pe\ mă mơng đang sang [udah hyu mă akan hơdang mơng dlai drop, hnoh ia.

Wa Am^ Quan [ơi [ôn Alê B, phường Ea Tam, plơi prong {uôn Ama Thuo#t s^ rim hrơi [ơi anai brơi thâo:

“Kâo s^ hla plum, pla [ơi đang sang pruih ia. Kâo s^ tom a`ăm puan, rơ-i amrăng anai le\ ană tơ]ô kâo hyu mă. Hmâo [ia\ hai ăt ba rai pơdă s^ mơn.

Rơngiao kơ anun kâo s^ tom bôh pơ-o# dong. Bôh pơ-o# anai ăt [ơi sang kâo pla mơn. Kâo s^ mdrô raih daih tui anun đo#] hmâo hmăi năng ai `u mơng 50-100 rơbâo prăk.”

Lu mơta gơnam tam “mă mơng đang sang” dưi s^ blơi [ơi “Chợ Đê”

Ơi Y Mit Knul [ơi [ôn Alê B, phường Ea Tam s^ gơnam [ơi anai brơi thâo, “Chợ Đê” dưi pơjing mơng tơdơi kơ tlaih rơngai kual dơnung dêh ]ar, pơlir hơbit lo\n ia.

Khă ră anai sang ]ơ dưi pok prong hăng pơdo\ng klă hiam, gơnam tam lu mơta, samơ\ hơdôm gơnam hơđăp “a`ăm pla amăng đang sang” mơng djuai ania Êđê ăt dưi hmâo lu mơnuih  blơi yua hor hloh mơn.

“Kâo s^ trong ph^, a`ăm par, bôh [ơr, a`ăm hơbơi thảo, a`ăm hơbơi ko#, a`ăm hơbơi mih, a`ăm hrum… leng pla [ơi đang sang. Kâo s^ mơdrô rơbêh kơ 10 thun hăng anai laih. Kâo ăt [u hơdor mơn hơbit hmâo sang ]ơ anai. Kâo kơnong kơ thâo lom kâo tơkeng rai hmâo sang ]ơ anai laih.

Hlâo adih sang ]ơ anai hmâo dua tlâo ]ô djuai ania Êđê s^ gơnam. Tơdơi anai kah mơng hmâo dong adơi ayong Yuan gum hrom s^ mdrô. {ơ [rư\ jai hrơi jai lu tui mơnuih ba nao pơdă gơnam tam s^ mdrô.

Hlâo adih djuai ania Yuan [u hmâo s^ djuai trong ph^, pơhăng lao, hla a`ăm pia ôh… ră anai gơ`u ăt s^ kah hăng djuai ania Êđê mơn.

Abih bang hơdôm gơnam anai kâo pla mă, [u hmâo pruai kơmok jrao [udah jrao pơtrut kiăng `u ta` bro# prong ôh, leng kơ a`ăm klă hiam sôh, kah hăng akan anai kâo ăt hyu mă mă mơng dơnao ia mơn.”

Bơ\ wa Yă Tâm (60 thun) [ơi [ôn Alê B, phường Ea Tam, plơi prong {uôn Ama Thuo#t le\ brơi thâo, hơdôm gơnam [ong mă mơng hla rok amăng hơdôm mông [ong huă djuai ania Êđê ră anai jing “gơnam [ong [u lu ôh”.

Hơdôm mơta gơnam anai [u djơ\ s^ mơng sang ]ơ anai truh sang ]ơ pơkon ôh mơ\, yua kơ neh wa pla mă amăng đang sang [udah hyu mă mơng ia krông, ]roh hnoh, anun dưi iâu le\ “gơnam hơdjă”, ngă lu mơnuih hor blơi [ong.

“Kâo do# pơ\ anai 10 thun laih, samơ\ je# hăng anai kah kâo hmâo s^ mdrô gơnam tam. Hơdôm mơta gơnam tam mơng djuai ania Êđê dưi s^ [ơi sang ]ơ kah hăng hla plum, bua tal, trong ph^, hmâo wot ve#] rơmô.

Hlâo adih sang ]ơ anet, [ia\ mơnuih s^, biă `u s^ akan, hơdang, amra\ng, ]ung… Tơdơi kơ anun kah mơng hmâo dong djuai ania Yuan s^ [ơi sang ]ơ. Tơdơi kơ thun 1975, hmâo lu mơnuih s^ hloh [ơi sang ]ơ anai.”

Chợ Đê juăt hmâo lu mơnuih amăng mơguah hăng ]ơtlam mơmot  

Tơdơi kơ mông mă bruă, prăp lui mông huă asơi mơmot kơ sang ano#, amai Nguyễn Thị Thu [ơi să Hoà Khánh, plơi prong {uôn Ama Thuo#t, weh nao “Chợ Đê” kiăng blơi hơdôm mơta gơnam tam phrâo mă mơng đang hmua.

Tui hăng amai Thu, ano# pha ra [ơi sang ]ơ anai le\ hmâo lu gơnam [ong tui phiăn juăt đưm mơng djuai ania Êđê s^, noa `u găp tu\ mơn.

“Sang ]ơ anai gơnam [ong amu` blơi. {u lăi hloh noa ôh. Djơ\ hăng noa prăk pô pơhrui glăi. Sang kâo pơ\ Hoà Khánh. Glăi mơng mă bruă kâo weh rai blơi hlao. Noa gơnam tam [ơi anai [u pơmă đơi ôh.

Sang ]ơ anai hmâo sui laih. Kâo juăt nao sang ]ơ rim hrơi mơn blơi hơdang kho, a`ăm hla rok glăi hơbai a`ăm đo#].

Kâo blơi hơdang ia krông, phrâo mă ba glăi, jơman hăng rơgêh. Sang ]ơ prong ăt hmâo mơn samơ\ pơmă biă [u djơ\ hăng prăk pơhrui glăi mơng pô ôh.”

Plơi prong {uôn Ama Thuo#t, tơring ]ar Daklak jai hrơi jai đ^ kyar, hmâo lu anih anom s^ mdrô prong, lu gơnam tam lu mơta, samơ\ ăt [u dưi kơ[ah mơn sang ]ơ hơđăp [ơi hơdôm bôh să, phường.

Amăng anun, “Chợ Đê” – Sang ]ơ Ea Tam hmâo lu gru pha ra. Hơdôm mơta gơnam tam “mă mơng đang sang” mơng djuai ania Êđê jing laih gơnam tam kơ[ah dưi hmâo mơnuih blơi [ong hor blơi.

Mơng anun, “Chợ Đê” hmâo pơjing laih gru hiam mơng sang ]ơ plơi pla amăng plơi prong./.

Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr