VOV4.Jarai - Prăp lui kơ mông jơnum khoa pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar, [ơi mông jơnum lok 38, Jơnum min apăn bruă pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar pioh mông pơgôp hiăp kơ hră lăi pơthâo pơsit yôm bruă ngă tui kơc\ăo bruă pơđ^ kyar bơwih [ong huă – mơnuih mơnam hăng prăk kăk kơnuk kơna thun 2019 laih anun hơdră kah pơpha prăk mơng Kơnuk kơna thun 2020. khoa moa lăi pơto\ng, thun 2020 bruă yôm hloh le\ djă hơđong tơlơi bơwih [ong huă prong. Laih dong rơkâo kiăng ngă jơlan hơdră prăk kăk kjăp, thâo pơkrem, tu\ yua hăng rơđah rơđông.

{ơi mông jơnum, khoa moa pơsit, thun 2019, Kơnuk kơna ăt git gai, c\râo bruă bơwih [ong huă- mơnuih mơnam, rơnuk rơnua, ling tơhan hăng pơtom hiăp hăng dêh ]ar tac\ rơngiao, hăng 5 hơnong pơkă hơmâo ngă rơgao, hăng 7 hơnong pơkă hơmâo ngă djơ\ mrô.

Jơlan hơdră mă yua prăk kăk mơng ako\ thun, jơlan hơdră prăk kăk ngă klă, hơđong kjăp; wai lăng bruă pơđ^ nua c\a c\ot, s^ mdrô prăk dêh ]ar tac\ rơngiao hơđong. Khă hnun, Kơ-iăng khoa git gai pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar ơi Uông Chu Lưu lăi: tơlơi bơwih [ong dêh ]ar ta do\ hơmâo lu tơlơi aka [u hơđong, aka [u kjăp:

‘’Bruă s^ gơnam pơ dêh ]ar tac\ rơngiao amăng thun 2019 đ^ 7% samơ\ anih s^ mdrô [ing ta ăt pơ[ut [ơi anih s^ mdrô hơmâo hơđăp hăng anih s^ mdrô prong. Wơ\t hăng bruă tuh pơ alin mơng dêh ]ar tac\ rơngiao, tơdah hơmâo bruă thơ [u sit lơi prăk hơmâo tuh pơ alin amăng dêh ]ar ta kah hăng hơdôm thun rơgao mơ\ amra kơđai glăi. Anun le\ tơlơi mơ\ [ing ta kiăng lăi hlâo amăng thun blan pơ anăp’’.

Hăng hơdôm hơdră pơsir mơ\ Kơnuk kơna ta lăi pơthâo, hơdôm tơlơi pơgôp hiăp, rơkâo đ^ kiăng pơtrut tuh pơ alin ngă bruă kơnuk kơna, yua tuh pơ alin ngă bruă kơnuk kơna 9 blan kah mơng brơi prăk 45%. Pơklaih h^ tơlơi tơnap amăng bruă pơkra gơnam, amăng anun pơklaih h^ tơlơi phiăn, tơlơi pơkôl aka djơ\. Do\ bơngơ\t kơ bruă jao prăk kăk, Khoa Jơnum min bơwih [ong huă {irô khoa pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar ơi Vũ Hồng Thanh lăi:

‘’Amăng hơdôm tơlơi lăi pơthâo hơdôm thun giăm anai, prăk pơhrui mơng hơdôm khul, grup bơwih [ong [u djơ\ mrô pơkă soh. Wơ\t hăng anom bơwih [ong amăng dêh ]ar hăng rơngiao mơng kơnuk kơna. Hơdôm thun arăng lêng lăi [ing ta jao bruă prăk kơ anom bơwih [ong anai lu biă, laih anun [u dưi ngă. Thun 2020, hơdră jao bruă mơng Kơnuk kơna kơ hơdôm anom bơwih [ong tui anun djơ\ hă aka laih anun kiăng truh thun 2020 lăng glăi boh tu\ yua tơlơi anai do\ hơmâo dong mơn hă [u\’’.

Khoa Jơnum min tơlơi phiăn mơng {irô khoa pơ ala mơnuih [on sang ơi Nguyễn Khắc Định kiăng hơmâo hơdră djru tơlơi răm rai huac\ prăk gah bruă ngă hmua laih anun pơtrut pơsir bruă kơtang hloh amăng hơdôm blan rơnuc\ thun:

‘’Hơmâo tơlơi răm rai huac\ gơnam sui laih, ăt hơmâo mơn tơlơi huac\ gơnam yua klin pơtah c\roh [ơi un hăng sa, dua klin klon, không phang ngă. Hơmâo gơnam hơget djru le\ djru mơtăm, djru kơ anom bơwih [ong, djru brơi tla prăk kaih [iă kiăng kơ pơtrut đ^ bruă ngă hmua. Laih anun giăm anai, lăi nao lu kơ hơ [ak ayuh hyiăng, klin duam ruă , klin duam đung drah đ^ lu laih anun mơng anai truh abih thun kho\m pơtrut pơplih phrâo anom bruă kơnuk kơna, dưm dăp glăi anom bruă, mơnuih mă bruă, hro\ trun 600 boh să, 10 boh tơring glông’’.

Hơdôm tơlơi pơgôp hiăp [ơi mông jơnum pơsit: bruă pơgang hưp ham [ong kông ngăn amăng thun rơgao hơmâo ngă klă, gir run lu laih, [u pơgao lui anih hơpă ôh, thâo rơđah dơ\ hơpă [ơi pơsir h^ dơ\ anun. Tơlơi lăp đing nao hloh le\ tơdah mơng hlâo hơdôm bruă ngă soh lơ\m pel e\p kơđi [u thâo pơsit rơđah ôh bruă soa mă, [udah [ong lơi mơng arăng yua anun biă mă gơ\ anai le\ tơlơi soh hưp ham [ong kông ngăn jing hơdai nao tơlơi soh gah bơwih [ong kah hăng hlong c\i ngă soh, [u gơgrong bruă ngă soh prong.

Tơlơi pơplih phrâo amăng thun anai blung a hơmâo pơsit rơđah tơhnal ngă soh sua mă kông ngăn laih anun hơmâo ngă kơđi sa dua bruă ngă soh, biă mă `u tơlơi hưp ham le\ apah hăng [ong prăk arăng apah c\a c\ot. Khoa Jơnum min tơlơi phiăn mơng {irô khoa pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar yă Lê Thị Nga lăi rơđah:

‘’{ing ta thâo laih, giăm anai le\ bruă arăng [uh tơlơi ngă soh prong hloh mơng hlâo truh ră anai mơng ơi Nguyễn Bắc Son hăng ơi Trương Minh Tuấn. {ing gơmơi pơmin anai le\ tơlơi pơplih prong amăng bruă kơdong hưp ham [ong kông ngăn. Sa tơlơi dong amăng bruă kơdong hưp ham [ong kông ngăn le\ pơhrui glăi dram gơnam hơmâo lu hloh pơhmu hăng mơng hlâo.

Bruă pơgang hưp ham [ong kông ngăn amăng thun blan rơgao prong, tơdơi kơ Tơlơi phiăn kơdong hưp ham [ong kông ngăn hơmâo pơtrun hră pơkôl mrô 59. Amăng hră pơkôl mrô 59 pơtô ba, wai lăng tơlơi ngă soh kơ tơlơi dưi. Ko\m ngă tơlơi hơget hăng [u dưi ngă tơlơi hơget’’.

Hơdôm tơlơi pơgôp hiăp ăt rơkâo đ^ kiăng pơsit rơđah tơlơi bơrơjah s^ mdrô kơplah wah Mi – Khac\; tơlơi rơnuk rơnua pơgang lo\n ia amăng jar kmar, amăng kual, biă mă `u tơlơi pơplih ră anai. Rơkâo kiăng lăng nao tơlơi rơnuk rơnua, mơnuih ngă soh s^ mdrô ma tuý, s^ mdrô mơnuih, rơdêh pơjrom.

{ơi mông jơnum, Khoa pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar yă Nguyễn Thị Kim Ngân rơkâo đ^ {irô khoa pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar hăng Kơnuk kơna pơ[ut ngă rơđah Hră pơtrun mơng Ping gah. Amăng anun, lăng nao tơlơi do\ tơdu, aka [u dưi pơsir. Khoa git gai pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar ta lăi gơ`ăm nao bruă yôm amăng anun 2020 le\ ngă hơđong tơlơi bơwih [ong prong:

‘’Thun 2020 bruă [ing ta kiăng ngă le\ djă bong hơđong, samơ\ kiăng bong hơđong kjăp tơlơi bơwih [ong huă amăng rơnuk lo\n ia ta hăng jar kmar hơmâo lu tơlơi pơplih. Bruă arăng guang dar tơlơi s^ mdrô, bơrơsua bơwih [ong, bơrơsua lo\n tơnah [ơi hơdôm boh dêh ]ar pơprong, hơdôm boh dêh ]ar anai bơbec\ sat kơ bruă pơkra gơnam hăng blơi s^ gơnam dêh ]ar Việt Nam. {ing ta kiăng thâo mơnec\ mă tơlơi gêh gal mơng Hră pơkôl s^ mdrô rơngai laih anun pơgăn glăi tơlơi truh, tơlơi lông lơ\m [ing ta mut hro\m tơlơi bơwih [ong huă [ơi jar kmar jao hrơi dlăm tui’’.

Khoa git gai pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar yă Nguyễn Thị Kim Ngân ăt lăi mơn kiăng ngă jơlan hơdră prăk kăk kjăp, thâo pơkrem, tu\ yua hăng rơđah rơđông. Thun 2020 gir pơđ^ prăk pơhrui hăng tla hnưh prăk jia kiăng prăk kăk dêh ]ar ta klă hiam hloh.

Siu H’Mai: Pơblang hăng pôr