VOV4.Jarai - {ơi anăp hơdôm tơlơi [u mơ-ak mơng bruă thun hrăm 2015-2016, prak no#p kơ hră pơgang gah ia jrao ]ơđai sang hră, [ing hrăm gưl dlông lu sa wot ha mơkrah bơhmu hăng thun hlâo hăng no#p sa wot (15 blan) dơng mơng ako# thun hrăm phrâo ngă tơnap kơ lu sang ano#, gơnong bruă pơtô pơhra\m hmâo laih tơlơi ]râo ba kiăng sang hră pơhrui tui lu tal. Khă hnun hai, tui hăng tơlơi gum pơhiăp mơng lu am^ ama ]ơđai sang hră, anai le\ “ge\t hơđăp tơpai phrâo” đu], abih bang mrô prak no#p ăt tui anun mơn, kơnong kơ hơdră pơhrui prak pha ra.

            Tui hăng {irô wai lăng hră pơgang gah mơnuih mơnam Việt Nam, thun 2015-2016 le\ thun blung a ngă tui Tơlơi pơtrun pơkă 105 mơng Kơnuk kơna hăng Tơlơi pơtrun 41 mơng Ding jum wai lăng prak kak, {irô ding jum wai lăng bruă ia jrao anun rơnoh no#p prak pơgang gah ia jrao pioh kơ ]ơđai sang hră, [ing hrăm gưl dlông mơng lơ 1/1/2015 le\ 4,5% rơnoh prak blan. Lom ngă tui hmâo laih 8 bôh tơring ]ar, [ôn prong pơhrui sa wot 15 blan. Yă Nguyễn Thị Minh, Khoa {irô wai lăng hră pơgang gah mơnuih mơnam dêh ]ar Việt Nam brơi thâo: Tơdah lăi ră anai hơdră pơ phun ngă tui [ơi 8 bôh tơring ]ar akă kơsem min to\ng ten tơlơi kiăng mơng m[s mơ\ sa wot 15 blan le\ lu đơi, yua anun tui hloai tơlơi ]ang rơmang mơng m[s mơ\ pơkra glăi. Tơdah m[s tu\ ư 15 blan [u pơhrui glăi prak anun pioh pơ pha glăi lu wot no#p thơ lui yơh, bơ\ tơdah am^ ama ]ơđai hơpă [uh tơnap tap le\ gơnong bruă ia jrao, Gơnong bruă pơgang gah mơnuih mơnam gum hrom hăng gơnong bruă pơtô pơhra\m pơsir tơlơi ]ang rơmang mơng m[s.

            Tơdơi sa rơwang hrơi tơjuh hmâo hră ]râo ba mơng {irô wai lăng hră pơgang gah mơnuih mơnam Việt Nam, {irô ding jum wai lăng bruă pơtô pơhra\m, rơkâo laih hơdôm tơring ]ar, [ôn prong, sang hră ngă tui pơhrui dơng prak gah ia jrao ]ơđai sang hră, [ing hrăm gưl dlông amăng 3 blan rơnu] thun 2015, hơdai nao thun tơdơi, amra pơhrui 6 blan sa wot. Khă hnun hai, lu tơlơi gum pơhiăp lăi le\, bruă pơ pha jing lu tal pơhrui prak gah ia jrao ]ơđai sang hră, [ing hrăm gưl dlông tui anun [u hro\ trun mơn ano# glăm ba prak khom no#p mơng pô, yua kơ abih bang mrô prak khom blơi ăt [u pơplih mơn. Amai Nguyễn Thị Hường, [ơi quận Hoàng Mai, Hà Nội, lăi tui anai: Kâo [uh bruă pơhrui prak pơgang gah ia jrao jing 2, 3 tal ăt [u dưi pơsir tơlơi hơge\t mơn. Yua kơ mrô prak no#p pơgang gah ia jrao kơ ană bă ăt tui anun mơn [u pơ plih ôh. Kâo do# bơngot hloh le\ yua hơget yap prak pơhrui mơng hră pơgang gah ia jrao đ^ truh 4,5% mrô blan. {ing ană ta ba nao sang hră đu], ngă hơget hmâo prak, djop mơta tơlơi leng hloai tui am^ ama sôh.

            Hră pơ-ar ]râo ba mơng {irô ding jum wai lăng bruă pơtô pơhra\m ăt ]râo rơđah mơn bruă pơ pơhrui prak pơgang gah ia jrao mơng ]ơđai sang hră, [ing hrăm gưl dlông tui 2 tal amăng sa thun hăng rơkâo hơdôm sang hră pơhrui sa wot (15 blan) le\ amra tla glăi kơ am^ ama ]ơđai sang hră tơdah gơ`u rơkâo. Khă hnun hai, tui hăng tơlơi lăi đ^ mơng lu am^ ama ]ơđai sang hră, truh ră anai [ia\ biă sang hră lăi pơthâo tơ`a tơlơi gum pơhiăp mơng am^ ama ]ơđai kơ bruă hmâo mă glăi mơn mrô prak no#p pơgang gah ia jrao tui tơlơi ]râo ba mơng {irô ding jum wai lăng bruă pơtô pơhra\m anun? Amai Lê Thanh Huyền, [ơi jơlan Lý Thường Kiệt, quân Hoàn Kiếm, Hà Nội hmâo ană glăk hrăm [ơi Sang hră gưl 2 Lê Ngọc Hân brơi thâo: Kâo [u [uh sang hră lăi hơget ôh kơ tơlơi mă glăi tơdah [ing am^ ama ]ơđai kiăng tla glăi. Bôh nik `u pơhrui laih le\, kâo pơmin brơi glăi hơget dơng, tơdah hlâo kơ pơhrui le\ khom lăi pơthâo hlâo dlăng lăng tơlơi gum pơhiăp mơng am^ ama ]ơđai amra djơ\  hloh. Ră anai pơhrui laih, lui yơh, da mơ\ lăi khom tla glăi. Yua kơ ako# thun no#p lu mơta prak.

            Hrom hăng bruă pơhrui prak pơgang gah ia jrao le\ prak khom no#p, thun anai hră pơgang rong no#p mă pô ăt glăk jing mrô prak ngă lu ano# pơmin hăng [ing am^ ama ]ơđai sang hră. Bôh nik `u, bôh than mơng hră pơgang rong blơi mă, kiăng pơ ala glăi sa ]ra\n prak lom hmâo tơlơi truh, duam ruă hăng ]ơđai sang hră, [ing hră gưl dlông hăng biă `u mơng hră pơgang rong blơi mă le\ [u pơgo# [ing am^ ama ]ơđai khom blơi ôh mơ\ kơnong kơ pơsur gum hrom đu]. Rơnôh gum hrom lu `u mơng 50 rơbâo truh 100 rơbâo prak amăng sa thun lom sa ]ô ]ơđai. Yua kơ bôh tu\ yua prak [ong jia, anun sa dua bôh sang hră [u gleng nao ôh tơlơi dưi mơng [ing ]ơđai sang hră pioh ba truh tơlơi ]ơđai blơi hră pơgang mă pô [u dưi pơsit hră [u hmâo hră tu\ yap. Tui hăng Gơnong bruă pơtô pơhra\m Hà Nội, hră pơgang rong blơi mă pô [u djơ\ mrô prak khom pơhrui ôh mơ\, anun le\ mrô prak tui hloai pô kiăng. Dơng mơng thun anai, Gơnong bruă [u pơtrut pơsur sang hră pơhrui mrô prak anai dơng tah. Ơi Nguyễn Hiệp Thống, Kơ-iăng Khoa Gơnong bruă pơtô pơhra\m Hà Nội brơi thâo:  Blơi hră pơgang gah gah drơi jăn kơ ]ơđai sang hră le\ tơlơi dưi mơng am^ ama ]ơđai sang hră. Gơ`u amra ruah mă anih anom pioh blơi hơpă, anung prak pơgang anung hơdôm `u, rơnoh pơhrui hơdôm, anun le\ bruă mơng am^ ama ]ơđai. Sang hră [u hmâo tek rơwe\k nao dơng tah, [u pơgo#, [u lăi pơthâo sang hră hơpă kiăng am^ ama ]ơđai khom blơi ôh. Anun [u djơ\ bruă gơgrong mơng hơdôm bôh sang hră mơn.

            Bruă kom pơhrui prak pơgang gah drơi jăn [ơi hơdôm bôh sang hră tơlơi khom ngă mơng gơnong bruă ia jrao kơ hơdôm mrô prak pơhrui “do# kơdo\p” rong blơi mă ngă bơdjơ\ nao am^ ama ]ơđai sang hră. Lu tơlơi gum pơhiăp lăi le\, gơnong bruă pơtô pơhra\m khom kơtưn đ^ bruă pơkă, phak tơhmal prong lom [uh hơdôm sang hră hơpa\ ngă soh phiăn pơkă, hmâo tui anun kah mơng hơdư\ h^ kơđi tơlơi anai.

                                                                                                Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr