Tơring glông Krông Bông, tơring čar Dak Lak mă mơ̆ng tơkai ruăi čư̆ Yang Sin dlông dlin. Hơdôm hrơi prăp lui kơ jơnum ngui kơphê, hơdor glăi 50 thun tlaih rơngai tơring čar, rim jơlan yôl khăn gru mraih jrêm; hơdôm kual tuai čuă ngui dưi prăp rơmet, pơkra phrâo hăng lu anih anom anet hiam, amra čơkă tuai. Čư̆ dlông, glai lŏn ia hăng hơdôm bôh plơi pla kơtuai ruăi čư̆ Yang Sin, ƀu kơnong kơ hơdôm anih anom mơ-ak pioh kơ tuai čuă ngui kiăng khăp čuă lăng plơi pla, hơduah ĕp lăng glai klô... ôh mơ̆, ñu jing anih pioh pơhrăm hluai tui kơ gru grua đưm 10 thun blah ayăt Mi (1965-1975), jing anih glai pơgang bruă ngă hơkrŭ đưm, glai guang dar ayăt. Hmâo giăm truh kơ 100 thun, ơi Lê Chí Quyết, Kơ-iăng Khua git gai Ping gah tơring čar Dak Lak, ăt dô̆ hơdor kah hăng phrâo anai 10 thun mă bruă mơ̆ng pô ƀơi kual ngă hơkrŭ anai:
“Ƀirô mă bruă Ping gah tơring čar, ƀirô črâo ba blung a mơ̆ng kual Dơnung dêh čar anai, hmâo Anom bruă Ping gah tơring čar, khua, kơ-iăng khua anom bruă, hơdôm anih mă bruă bơwih hră pơ-ar, čoh hră, djă pioh, gơnam kiăng yua, apui lơtrik, brô̆. Mông jơnum blung a mơ̆ng Ping gah tơring čar ƀơi anai črông lô 2 bruă, blung a lĕ khom kơdŏng glăi ayăt, djă pioh puih kơđông gah Dơnung ƀu pioh ayăt blah sua mă, hrŏm hăng anun pơdŏng amăng ƀrư̆ jing kual ngă hơkrŭ, pioh tô nao rai jing kual ngă hơkrŭ pơhlôm mơ̆ng tơring čar mơ̆ng gah Kơdư nao gah Dơnung”.
Hăng nai pơtô čơđai sang hră Hà Ngọc Đào, Khua hơđăp Gơnong bruă pơtô pơhrăm tơring čar Dak Lak, kual ngă hơkrŭ đưm H9-Krông Bông jing rah sang hră, jing rah anih blah wang hăng ăt lĕ plah tơsiong đang hmua, yua kơ ƀing nai hlăk ai kơtưn brơi nao kơ Dak Lak hmâo mă laih 3 bruă: pơtô pơhrăm, ngă đang hmua hăng gum hrŏm blah ayăt. Ơi Hà Ngọc Đào hơdor glăi, H9 ăt lĕ kual lŏn tơkeng rai lu mơnuih sông kơtang:
“Kâo rai pơ̆ anai thun 1965, truh hrơi tlaih rơngai lĕ ƀơi anai 10 thun. Lu mơnuih rơka ruă mơ̆ng anai hăng ăt kơjăp mơ̆ng anai mơn. Hmâo hơdôm mơnuih sông kơtang, kah hăng Y Ơn, kơjăp pran jua mơ̆ng bruă ngă tơhan plơi, amăng bruă pơphun ngă hơkrŭ ƀơi Krông Bông. Ama Lê – Ling tơhan sông kơtang ăt kah hăng kơjăp pran jua mơ̆ng anai laih anun pơsăn drơi hăng dưi pơđĭ ling tơhan sông kơtang. Yua anun, lơm pơwot glăi ƀơi anai amăng kâo ƀuh bă kơ pran jua ol kơdol, hơdor glăi ƀing gŏp, hơdor kơ adơi ayong, hơdor kơ neh wa, hơdor glăi kơ anih blah ngă".
Amăng bruă blah ngă kơtang tĭt, mơnuih ƀôn sang hơdôm bôh plơi pla gah yŭ kơ tơ-ui čư̆ Yang Sin ăt ƀu huĭ rơngiă drơi pô mơn, pơgang kual ngă hơkrŭ, pok prong kual tlaih rơngai. Neh wa djop djuai ania ƀơi anai hmâo pơgang kơ bruă ngă hơkrŭ, kiăng 3 tal jơnum Ping gah tơring čar pơphun ƀơi anai pơhlôm. Ơi Y Suôn Niê, ƀơi buôn H Ngô A, să Hòa Phong, tơring glông Krông Bông ruai glăi:
“Rim mơnuih rim bruă, tui hluai kơ pran kơtang mơ̆ng pô. Krih da lĕ jao, bơhmutu ñu anet lĕ 100 ƀĕ, prong lĕ ha rơbâo ƀĕ, gum hơgôp pioh ba nao da pơ̆ kual guai kơplah wah ayăt hăng ling tơhan ngă hơkrŭ. Laih anun nao pla hơbơi plum, anet pla 500 ƀĕ, prong pla ha rơbâo ƀĕ phun. Kiăng mă hơbơi plum anun čoh anet, čơhmu krô laih anun ba nao djru kơ ling tơhan blah ayăt”.
Yua mơ̆ng pran jua gum hrŏm hơbit mơ̆ng ling tơhan hăng mơnuih ƀôn sang anun yơh, hmâo gal brơi pioh Ping gah tơring čar Dak Lak git gai mơnuih ƀôn sang djop djuai ania mơ̆ng truh kih anai truh kơ truh kih adih, pơjing pran bŏng kơjăp kơ tlaih rơngai Buôn Ma Thuột, tlaih rơngai tơring čar Dak Lak, djru hrŏm tlaih rơngai gru grua bơyan Bơnga thun 1975, pơlir hơbit lŏn ia. Ơi Y Thức Êban, Kơ-iăng Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring glông Krông Bông brơi thâo, Kual ngă hơkrŭ đưm tơring čar Dak Lak hmâo tŭ yap lĕ gru grua gưl lŏn ia mơ̆ng thun 2017, jing anih pioh pơhrăm phiăn juăt đưm ngă hơkrŭ kơ rơnuk hlăk ai.
“Anai lĕ sa anih kiăng lăi rơđah pioh ƀing gơmơi pơtô juăt dong phiăn juăt ngă hơkrŭ đưm, biă ñu lĕ hăng rơnuk hlăk ai. Pơ̆ anăp anai, tơlơi pơlar tuai čuă ngui, ngă tui nua yôm gru grua đưm amra ngă tui kơtang hloh dong hăng bruă mă sit nik hloh, biă ñu hơdôm gưl hlăk ai pơphun na nao hơdôm bruă pơtô pơhrăm tui phiăn juăt đưm, hơdor tơngia pran jua tuh rơyuh prong prin mơ̆ng ơi yă đưm, hmâo sông kơtang blah ayăt, pơsăn drơi yua kơ tơlơi rơngai, yua kơ tơlơi rơnuk rơnua plơi pla, lŏn ia”.
Tơdơi kơ 50 thun tlaih rơngai, kual ngă hơkrŭ blah ngă đưm mơ̆ng tơring čar Dak Lak (ră anai lĕ tơring glông Krông Bông) glăk pơplih phrâo ƀơƀrư̆ rim hrơi hăng ha pran jua pơdŏng mơ̆ng gong gai hăng mơnuih ƀôn sang. Hơdôm đang kơphê mơtah klă hiam gôm abih lŏn hmâo ha tal ayăt blah wang phă prai hăng raih jrao hret. Hơdôm gru nam đưm ră anai jing laih gru grua djă pioh, amra dô̆ đôm glăi amăng pran jua tơlơi pơmin mơnuih ƀôn sang hăng hơdôm rơnuk tơdơi anai ƀơi Krông Bông lăi ha jăn, Dak Lak lăi hrŏm, jing pran ư-ang kơ sa rơnuk blah ayăt sông kơtang./.
Viết bình luận