Hơdôm hrơi anai, ơi Phùng Văn Tĩnh, ƀơi plơi Phúc Thọ 2, să Tân Hà, tơring glông Lâm Hà hmâo pruih laih ia tal 3 kơ đang kơphê. Đang kơphê mơ̆ng sang anô̆ ñu ƀơi kơdư dlông, samơ̆ ăt hmâo mơn ia pruih yua kơ hmâo kŏng pioh ia mơ̆ng hlâo amăng 2 bôh dơnao ia, dơnao anet đam ƀơi đang war pô.

 “Ia pruih mơ̆ng ƀing gơmơi ƀơi anai hmâo 2 akô̆ ia. Sa lĕ mă mơ̆ng ia krông, čroh hnoh hmâo kŏng pioh, bơ̆ ia tal dua lĕ ƀơi kơdư ƀing gơmơi klơi mă hăng bô̆p đĭ djă pioh amăng đang war pô”.

Tui hăng anun, lu kual ngă đang kơphê phun mơ̆ng tơring čar Lâm Đồng ăt gơgrong hlâo mơn ia pruih khă pơphun amăng bơyan phang khôt hai. Rơngiao kơ mrô ia kŏng pioh ƀơi dơnao, mă mơ̆ng ia krông, čroh hnoh ƀơi anai, phun ia kŏng mơ̆ng hơdôm bôh dơnao ia, dơnao ia anet hmâo djru lu biă pơtlaih brơi phun pla ƀơi anai. 8 thun hlâo adih, Lâm Đồng hmâo pơphun pok pơhai Akô̆ bruă djru pơđĭ kyar dơnao ia djru kơ jơlan hơdră plơi pla phrâo. Kiăo tui anun, rim dơnao ia hmâo rơwang prong anet biă ñu 500m2, dưi kŏng pioh 1.500m3 dưi hmâo mơnuih ƀôn sang pơkra amra dưi hmâo tơring čar djru 50% mrô prăk. Truh ră anai akô̆ bruă hmâo pơlar hmâo rơbêh kơ 3.000 bôh dơnao ia, djop brơi ia yua kơ rơbêh 12.000 ektar đang phun pla. Đĭ tui lŏn ngă đang hmua gơgrong hlâo ia yua ƀơi anai truh 62.000 ektar.

Ƀơi anăp tơlơi ngă glêh tơnap mơ̆ng bơyan phang khôt, hrŏm hăng lăi pơhing, pơsur mơnuih ƀôn sang pruih ia pơkrem, lăp djơ̆, tơring čar Lâm Đồng ăt glăk pơtrut kơtang mơn bruă wai lăng hăng mă yua rơbêh kơ 440 ring bruă dơnao hnoh ia ngă hiưm hơpă ba glăi bôh tơhnal. Tui hăng ơi Nguyễn Danh Dụng, Anom wai lăng mă yua ia tơring glông Đức Trọng, bruă pơđoh ia ƀơi hơdôm kueng hnoh ia amăng đang hmua glăk dưi lăng tui hăng gum hrŏm kơjăp kơplah wah hơdôm bôh anom bơdjơ̆ nao.

 “Lơm wai lăng ăt kah hăng pruih ia ƀơi tơring glông lĕ Anom juăt mă bruă hăng gong gai tơring glông, pơsur hơdôm grŭp wai lăng hnoh ia mơ̆ng să wai lăng klă hơdôm kueng hnoh amăng hmua, ba ia nao pơ̆ đang hmua neh wa klă hloh, pơkrem hloh, ba glăi bôh tơhnal hloh”.

Bơ̆ ƀơi tơring čar Gia Lai, yua kơ pơ-iă hang sui hrơi, ayuh hyiăng phang khôt, ba truh apui ƀong tơbâo ƀơi lu anih. Phrâo rơgao, ƀơi să Kông Lơng Khơng, tơring glông Kbang hmâo apui ƀong ngă rơbêh kơ 40 ektar đang tơbâo apui ƀong abih bang. Gong gai hăng hơdôm bôh anom bơdjơ̆ nao glăk đing nao mơnuih mă bruă, măi mok pioh ngă giong bruă koh tơbâo kơ mơnuih ƀôn sang. Tơlơi apui ƀong tơbâo hmâo ngă răm rai đang tơbâo glăk amăng bơyan koh tơbâo mơ̆ng 24 bôh sang anô̆ mơnuih ƀôn sang plơi Dơng, Mơ Hven Ôr hăng Hbang gah să Kông Lơng Khơng, tơring glông Kbang. Tơlơi apui ƀong lơm hmâo angin kơtang, ngă apui ƀong lar hyu tañ hăng tơnap wai lăng. Ơi Cáp Văn Trung, să Tân An, tơring glông Đăk Pơ, jing sang anô̆ apah lŏn pla tơbâo ƀơi plơi Dơng, să Kông Lơng Khơng, brơi thâo. Apui ƀong tơbâo ngă neh wa hrŏ trun prăk pơhrui glăi mơ̆ng 10% - 15% bơhmu hăng lŏn pla tơbâo ƀu hmâo apui ƀong.

 “Sang anô̆ kâo hmâo 20 ektar đang tơbâo apui ƀong, sang măi pơkra sik djru măi mok koh tơbâo ăt klă mơn. Kâo ăt čang rơmang mơn gah sang măi ngă gal brơi nua pơhrui blơi lăp djơ̆ brơi kơ mơnuih ƀôn sang pioh plai ƀiă răm rai”.

Ơi Mã Văn Tình, Khua Anom đang hmua hăng pơđĭ kyar ƀôn lan tơring glông Kbang, tơring čar Gia Lai brơi thâo, Kbang lĕ sa amăng hơdôm bơyan tơbâo prong mơ̆ng tơring čar hăng kual lŏn pla thun 2023 -2024 giăm truh 10.000 ektar. Mơ̆ng akô̆ bơyan koh tơbâo, bơyan tơbâo anai, ƀơi tơring glông hmâo abih bang 5 mơta tơlơi apui ƀong tơbâo hăng kual lŏn prong lĕ 45,7 ektar.

 “Tơring glông hmâo gơgrong hlâo gum hrŏm hăng Sang măi pơkra tơbâo hăng črâo ba Jơnum min mơnuih ƀôn sang să hrŏm hăng hơdôm bruă mă pok pơhai ha amăng plĕ hơdôm bruă pơsir djru brơi mơnuih ƀôn sang pơsir anô̆ răm rai”.

Sang măi pơkra sik An Khê hmâo iâo pơhrui rơdêh, mơnuih mă bruă đing nao sĭ abih bang tơbâo apui ƀong. Ơi Nguyễn Hoàng Phước, Kơ-iăng Khua Sang măi pơkra sik An Khê brơi thâo:

 “Blung a djru brơi neh wa koh pơhrui tañ, iâo pơhrui 200 čô mơnuih hăng 3 bôh măi koh tơbâo, blơi tơbâo lĕ blơi hăng nua tơbâo huăi apui ƀong mơn. Kual đang tơbâo apui ƀong prong biă mơn, bơdjơ̆ nao prong truh kơčăo bruă koh pơhrui. Čang rơmang biă gong gai hăng neh wa pơ̆ anăp anai, biă ñu lĕ hơdôm hrơi phang khôt kơđiăng đut hlah, hmâo hơdôm bruă pơgang pơhlôm hlâo bĕ hmâo tơlơi truh apui ƀong tơbâo”./.