Hơdôm pluh thun sĭ mơdrô gơnam mơ̆ng đang hmua, yă Nguyễn Thị Long, dŏ ƀơi tơring kual Quảng Phú, tơring glông Čư̆ M’gar, tơring čar Dak Lăk brơi thâo, aka ƀu hơmâo djơ̆ ôh wơ̆t tiu hăng kơphê lêng kơ pơmă tui mông anai. Nua pơmă samơ̆ rim hrơi ñu kơnong blơi hơmâo năng ai 20 tơn tiu, jing ha mơkrah đôč pơhmu hăng hơdôm thun hlâo adih. Tui hăng yă Long, gơnam aset yua arăng hơdai pla phun pơkŏn laih, laih dong mơnuih ngă hmua glăk pioh lui tơguan nua pơmă ƀơ̆i kah mơ̆ng sĭ.

“Nua kơphê hăng tiu thun anai hơmâo biă. Neh met wa hok mơ-ak khin lăng dong tah. Samơ̆ gơñu sĭ mă ƀiă đôč, ăt pioh lui tơguan nua đĭ hloh dong. Sĭ mơdrô gơnam mơ̆ng hmua tui hăng kâo anai ăt pioh glăi aset mơn tơguan nua pơmă kah mơ̆ng sĭ”.

Tơlơi gêh gal mơ̆ng djŏp djuai gơnam mơ̆ng hmua djru bruă sĭ mơdrô gơnam pơ čar rơngiao mơ̆ng hơdôm boh tơring čar đĭ biă amăng hơdôm blan akŏ thun 2024. Nua sĭ amăng 3 blan tal 1 mơ̆ng tơring čar Gia Lai hơmâo rơbêh 306 klăk dolar Mi. Ƀơi Dak Lăk, gơnam ba sĭ pơ čar rơngiao hơmâo 495 klăk dolar. Ơi Huỳnh Ngọc Dương, Kơ-iăng khua Gơnong bruă tuh tia pơkra gơnam hăng sĭ mơdrô tơring čar Dak Lăk brơi thâo, hrŏm hăng nua pơmă, gơnam mơ̆ng hmua ba sĭ akŏ thun 2024 ăt hơmâo lu tơlơi gêh gal pơkŏn dong.

“Hơmâo thim gơnam phrâo, anom bơwih ƀong phrâo hăng anih sĭ mơdrô phrâo kah hăng pơkra ia bah čim čăng črah arăng iâu yến sào. Tal dua dong lĕ năng ai 14 mơta gơnam boh troh añăm pơtăm ba sĭ pơ dêh čar Khač jing Dak Lăk hơmâo djŏp hơdôm mơta gơnam anai. Laih dong yôm hloh lĕ gơnam mơ̆ng hmua hơmâo pơkra klă či ba sĭ pơ čar rơngiao, djă anăn păn hmư̆ hing mơ̆ng Dak Lăk hơmâo laih ƀơi hơdôm anih sĭ mơdrô gơnam yôm mơ̆ng dêh čar tač rơngiao”.

Rơngiao kơ hơdôm tơlơi gêh gal, amăng 3 blan tal 1, hơdôm boh tơring čar kual Dap Kơdư ăt dŏ hơmâo mơn hơdôm tơlơi tơnap tap, anun lĕ tơnap amăng bruă čuk pơkra anih anom ring bruă yôm phun, kaih brơi prăk ngă bruă....Rơngiao kơ tơring čar Kon Tum, abih bang hơdôm boh tơring čar pơkŏn amăng kual Dap Kơdư lêng kơ hơmâo rơnoh brơi prăk 3 blan tal 1 yŭ kơ mrô pơkă hrŏm mơ̆ng dêh čar ta (13,67%). Ơi Nguyễn Tuấn Anh, Kơ-iăng khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Gia Lai kiăng akŏ pơdong grup mă bruă đah mơ̆ng pơsir hĭ bruă anai:

“Khua mua djŏp gơnong bruă, anom bruă hơmâo jao pơƀut ngă tŭ yua hơdôm bruă hơmâo jao wơ̆t hăng tơlơi git gai črâo bruă mơ̆ng Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar. Pơsir hĭ hơdôm tơlơi tơnap, pơtrut pơsur, jao bruă ngă hră pơ-ar tuh pơ alin, man pơkra tañ hăng brơi prăk tuh pơ alin, biă ñu amăng 3 jơlan hơdră dêh čar pơtrun”.

Ƀơi tơring čar Dak Lăk, hơdôm kơčăo bruă pơphun ngă kaih amăng lu thun laih samơ̆ ăt aka ƀu pơplih. Kar hăng kơčăo bruă pơkra jơlan Hồ Chí Minh glông bĕ gah ngŏ plơi prong Buôn Ma Thuột. Ơi Phạm Ngọc Nghị, Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Dak Lăk lăi, ƀu kơƀah ôh prăk, tơlơi pơkă huăi hơget lơi, tơlơi anun brơi ƀuh hơdôm anom bruă ngă bruă aka ƀu klă đơi ôh.

"Kiăng ƀing khua (Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring glông, plơi prong) khŏm ngă bruă khut khăt, tơdah ƀu ngă lĕ bruă dŏ hnong ƀơi hră pơ-ar đôč. Hơmâo bruă hơget kiăng jơnum rim wơ̆t hrơi tơjuh, dưm ƀơi kơƀan khua mua, kiăng pel ĕp sem lăng kơčăo bruă anai hiư̆m pă, tui anun kah mơng hơmâo hơdră ngă bruă tong ten”.

Tơlơi lăp hơdor hloh amăng 3 blan tal 1 thun anai hăng tơring čar Dak Nông lĕ pơphun lu bruă ngă lơphet 20 thun hrơi akŏ pơdong tơring čar. Bruă tuh pơ alin tŭ yua lơ̆m pơhưč hơmâo kơčăo bruă hăng mrô prăk 1.700 klai prăk, kĭ pơkôl hăng lu grup bơwih ƀong či tuh pơ alin hrăng mrô prăk 8,4 klai dolar. Kơčăo bruă jơlan rơdêh đuăi hmar Gia Nghĩa (Dak Nông) - Chơn Thành (Bình Phước) Kơnuk kơna hơmâo laih hră lăi pơthâo kơ Khua mua pơ ala mơnuih ƀôn sang pơsit jơlan hơdră tuh pơ alin. Ơi Ngô Thanh Danh, Khua Ping gah tơring čar Dak Nông brơi thâo:

“Gir ngă hrŏm hăng hơdôm ding jum, anom bruă hăng tơring čar Bình Phưóc kiăng tañ pok pơhai bruă bơdjơ̆ nao pơkra jơlan rơdêh đuăi hmar Gia Nghĩa (Dak Nông) - Chơn Thành (Bình Phước) lơ̆m hơmâo tơlơi pơtrun tuh pơ alin mơ̆ng anom apăn bruă. Yua hnun Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar, gơnong bruă jơlan glông pơdŭ pơgiăng, tơring glông Dak R’Lấp ngă bruă hlao mơtăm, čih pơkra hơdră ngă bruă, pơdong plơi phrâo pơpă, lăng ba tơlơi hơdip mơnuih ƀôn sang hiư̆m pă, pơhlôm brơi ană plơi bơwih ƀong hiư̆m pă...? Kâo kiăng Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar hăng hơdôm gơnong bruă bơdjơ̆ nao khŏm krăp lăng na nao”.

Hơdôm blan akŏ thun 2024, hơdôm boh tơring čar kual Dap Kơdư djă bong hơđong kjăp rơnuk rơnua kơđi čar, bơwih ƀong huă mơnuih mơnam hơmâo tơlơi đĭ kyar samơ̆ ăt hơmâo mơn lu tơlơi gun. Sit biă ñu kiăng dưi ngă hăng ngă rơgao kơ hơnong pơkă thun 2024, hơdôm boh tơring khŏm gơgrong bruă hloh, khut khăt, ngă tañ hăng ngă hrŏm kjăp, dưm kơnar, tŭ yua amăng bruă git gai hăng pran jua “5 khŏm ngă”, “5 pơhlôm brơi”, “5 pơtrut đĭ” tui tơlơi git gai mơ̆ng Kơnuk kơna./.