Amăng mông kơdrưh kơ-ang ƀơi Sang gru grua ƀuôn Diêo, să Bông Krang, tơring glông Lắk, tơring čar Dak Lăk dong ƀơi anăp hla gru Lŏn ia, hla gru Ping gah, rup Khua mir sir Hồ Chí Minh, H Mên Teh ur kơtang tơlơi ƀuăn amăng Hrơi pơmut mơnuih ping gah phrâo.

“Khut khăt ha pran kiăo tui bruă hơkrŭ mơ̆ng Ping gah, ngă tui tơlơi pơkôl pơkă bruă kơđi čar, tơlơi phiăn mơ̆ng Ping gah, Tơlơi pơtrun, tơlơi črâo bruă mơ̆ng Ping gah, tơlơi phiăn mơ̆ng Kơnuk kơna. Ngă truh kih djŏp bruă hơmâo jao. Ƀuăn sit . Ƀuăn sit hăng Ƀuăn sit!”

H Mên Teh, tơkeng thun 1996, djuai ania M’nông, tơdơi kơ lu thun gir ngă bruă, mơ̆ng sa čô mơnuih rơgơi mơbruă ră anai jing mơnuih ping gah tal 9 amăng grup ping gah buôn Diêo laih. H Mên Teh lăi:

“Kâo hok mơ-ak, pơ-ư pơ-ang biă mă lơ̆m jing sa čô mơnuih ping gah Cộng sản Việt Nam. Kâo amra gir hloh dong amăng djŏp bruă ba tơbiă mơ̆ng plơi pla”.

Pơđĭ tui mrô mơnuih ping gah amăng plơi pla djuai ƀiă jing bruă ƀu amuñ ôh, biă ñu hăng hơdôm boh să tơnap tap hloh mơ̆ng tơring glông Lăk. Samơ̆ hăng tơlơi gir “Akŏ pơdong, pơđĭ kyar grup ping gah kjăp kơtang” rim grup ping gah hơmâo čih hơdră ngă bruă, ba tơbiă Tơlơi pơtrun kơ rơnoh pơđĭ tui mrô mơnuih ping gah rim thun. Hrŏm hăng anun, mơnuih ping gah amăng rim grup gir ngă bruă ba jơlan hlâo, ngă tơlơi lông lăng jing tơlơi gêh gal amăng pơđĭ kyar bơwih ƀong huă - mơnuih mơnam ƀơi plơi pla. Ơi Y Wu Sruk, Kơ-iăng khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang să Yang Tao, tơring glông Lăk brơi thâo:

“Tơlơi gêh gal pơ anai jing ta lĕ mơnuih djuai ƀiă pơ anai, bơ să Yang Tao jing să kual 3, tơnap biă mă, truh kơ 95% mrô mơnuih djuai ania ƀiă. Ta thâo hluh tơlơi phiăn, gru grua mơ̆ng đưm đă ră hlâo pơ anai, biă ñu lĕ thâo pơhiăp tơlơi djuai ƀiă jing amuñ lăi pơthâo hăng neh met wa. Giong anun thâo tơlơi hơdip, thâo tơlơi tơnap mơ̆ng neh met wa. Mơ̆ng anun ta ngă tui, ba jơlan hơdră tơlơi pơtrun mơ̆ng Ping gah, tơlơi phiăn mơ̆ng Kơnuk kơna truh hăng neh met wa kiăng gơñu thâo hluh hăng hla tui amăng tơlơi hơdip mơda”.

Tui hăng yă Đào Thị Thanh An, Kơ-iăng khua Ping gah tơring glông Lăk, tơring čar Dak Lăk, mơ̆ng tơlơi sit nik pơ tơring glông hơmâo lu mơnuih djuai ƀiă, Khul khua apăn bruă git gai Ping gah tơring glông Lăk pơsit, bruă pơđĭ kyar mơnuih ping gah djuai ƀiă pơlir hơbit hăng bruă dưm dăp ƀing khua, mơnuih mă bruă amăng anom bruă kơđi čar yôm biă mă amăng bruă akŏ pơjing ping gah, akŏ pơdong gong gai plơi pla. Mơ̆ng anun djru pơđĭ tui boh tŭ yua wai lăng kơnuk kơna, akŏ pơdong anom bruă kơđi čar kjăp kơtang, pơđĭ tui khul gum pơgôp djŏp djuai ania. Yă Đào Thị Thanh An brơi thâo:

“Ta dưi lăi amăng hrơi blan rơgao, tơlơi gơgrong bruă mơ̆ng mơnuih ping gah, biă ñu lĕ mơnuih ping gah djuai ƀiă hơmâo pơtrut tui tơlơi gơgrong bruă, bruă hơmâo jao, biă ñu hơmâo pơtô lăi, iâu pơthưr neh met wa amăng bruă đĭ kyar bơwih ƀong huă - mơnuih mơnam, pơhlôm pơgang rơnuk rơnua plơi pla hăng akŏ pơdong anom bruă kơđi čar amăng plơi kjăp. Pơtô brơi neh met wa ƀu dưi ƀong ia bah, ƀu dưi hmư̆ tui tơlơi plư pleč mơ̆ng ƀing ƀu klă, pơčut pơčao ană plơi ngă rung răng, laih anun pơđĭ tui khul pơlir hơbit gum pơgôp djŏp djuai ania”.

Truh ră anai, tơring glông Lăk hơmâo giăm 1.400 čô mơnuih ping gah jing mơnuih djuai ƀiă, hơmâo rơbêh 42% mrô mơnuih ping gah amăng tơring glông. Anai jing mơnuih ba jơlan hlâo, yôm phun, gum akŏ pơdong plơi pla jai hrơi đĭ kyar./.