Sa ring bruă pơđoh ia ƀơi Dak Lak hơmâo ming pơkra glăi dưi djop ia bruih bơyan phang
Thứ hai, 08:04, 11/03/2024 Công Bắc-VOV Tây Nguyên/Nay Jek pơblang Công Bắc-VOV Tây Nguyên/Nay Jek pơblang
VOV4.Jarai-Kơčăo bruă đưm đing pơđoh ia pioh bruih kơ hmua kơphê ƀơi plơi Tiến Cường, să Quảng Tiến, tơring glông Čư̆ Mgar, tơring čar Dak Lak dưi tuh pơ alin giăm 73 klai prăk samơ̆ lơ̆m mă yua ring bruă đing ia rô anai pơčah na nao. Sa thun rơgao, Ding jum đang hmua hăng pơđĭ kyar plơi pla hrŏm hăng Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Dak Lak git gai khut khăt, hơdôm bơnah pơdjơ̆ nao hơmâo ming pơkra glăi, pơsir hĭ anih răm, anŏ pơčah. Truh ră anai, ia mơ̆ng bơnư̆ anai pơđoh nao truh pơ đang hmua mơnuih ngă hmua, bơwih brơi anŏ kiăng ječ ameč ia bruih amăng bơyan phang adai không pơđiă kơtang.

Krah adai pơđiă (pơ-iă) kơtang amăng bơyan phang, ơi Lê Hùng, dŏ ƀơi grup 4, plơi Tiến Cường, să Quảng Tiến, tơring glông Čư̆ Mgar, tơring čar Dak Lak djong pok wal đing ia pioh bruih, dưm tong krah đang hmua gơñu pioh bruih ia tal klâo laih kơ đang kơphê sang anŏ. Ia rô kơtang amăng đing ñu dưm truă laih mơ̆ng hlâo, bruih ƀơi djop phun kơphê, phun boh sầu riêng hăng phun tiu. Ơi Hùng brơi thâo, hơdôm hơpluh thun ngă hmua pla kơphê, thun anai yơh thun blung a ñu hyuk ƀiă amăng bơyan bruih kơphê adai bơyan phang pơđiă kơtang. Hơdôm thun mơ̆ng hlâo adih, djơ̆ hrơi mông kah hăng anai, sang anŏ gơñu dik dăk hơdui hyu đing hơdôm rơtuh met, ba nao pơ hang ia ania, ia hnoh laih anun dŏ tơguan ia djop kah pioh bruih kơ phun pla. Samơ̆ thun anai, ia glăi truh pơ đang hmua mơtam, ơi Hùng hok mơak biă mă lăi:

"Hlâo adih ƀing gơmơi ƀôp ia hnoh, ia ania ƀơi anŏ hơmâo, ƀơi anŏ ƀu djop ôh, ia kơƀah na nao đôč tơnap biă mă. Samơ̆ ră anai đing ia pơđoh ba tơl hmua đang hơđong yơh. Yua hơmâo ia mơ̆ng bơnư̆ pơkong ia pơđoh glăi anai, mơnuih ƀôn sang gơmơi, ƀuh phun kơphê, tiu, boh sầu riêng dưi bruih djop ia hla mơtah mơda hlơ hlip, hiam biă. Mơnuih ƀôn sang gơmơi hok mơak biă mă yơh".

Hơdôm rơtuh boh sang anŏ mơnuih ƀôn sang plơi Tiến Cường, să Quảng Tiến hlăk mơak ƀu thâo anŏ pia, kah hăng či ƀlĕ ia mơta mơ̆n yua kơ kơčăo bruă pơđoh ia ba truh pơ đang hmua mơtam, biă mă ñu amăng thun anai, bơyan phang adai không pơđiă kơtang tit, anŏ kiăng ia bruih lu biă. Ơi Phan Phụ dŏ ƀơi grup 1, plơi Tiến Cường, brơi thâo, tơlơi tơnap tap hloh ră anai lĕ ia bruih dưi pơsir hĭ laih, mơnuih ƀôn sang amăng plơi pla pơmin nao kơ bruă tuh pơ alin dơlăm hloh pioh pơgang phun pla kiăng ba glăi boh tŭ yua lu hloh.

Ră anai Kơnuk kơna tuh pơ alin brơi pơđoh ia yua anai mơnuih ƀôn sang djop pô mơak soh. Ngă amuñ brơi kơ mơnuih ƀôn sang, yua kơ ră anai mă yua ia kah hăng pơ sang anŏ laih, kơnong pok gai kăl khuă ia hơmâo ia bruih yơh, gêh găl biă mă kơ mơnuih ƀôn sang. Biă mă ñu phun boh sầu riêng amăng hrơi blan hlăk đôm boh lĕ kiăng biă mă ia bruih na nao, 3 hrơi khom bruih sa wơ̆t.

Lăng kơ ia rô pơđoh glăi truh pơ đang hmua mơnuih ngă hmua, ơi Vũ Đức Côn, Kơ-iăng Khua Gơnong bruă đang hmua hăng pơđĭ kyar plơi pla tơring čar Dak Lak, pơ ala kơ anom bruă tuh pơ alin pơkra kơčăo bruă đing ia djru plơi Tiến Cường ăt hok mơak hrŏm hăng mơnuih ƀôn sang. samơ̆, gah klôn tơlơi mơak anun, ăt dŏ hơmâo mơ̆n tơlơi bơngơ̆t ƀơi kơčăo bruă anai. Ơi Côn brơi thâo, lơ̆m pok pơhai man pơkra ring bruă anai dŏ gun lu tơlơi ba truh anŏ hmư̆ hing ƀu klă.

Kah hăng thun 2020, lơ̆m lông mă yua lăng đing pơđoh ia phun glông ataih 5 km samơ̆ pơčah hĭ truh 13 wơ̆t mơtam. Phrâo anai hloh, lơ̆m plah wah blan 2 thun 2024, đing ia phun ăt pơčah hĭ sa wơ̆t dơ̆ng laih anun hơdôm bơnah pơdjơ̆ nao hmao ming pơkra glăi hĭ. Ră anai, ring bruă ăt hlăk dŏ mă yua hăng lông lăng đôč kiăng hơmâo hơdră ming pơkra brơi djơ̆ lui mơ̆ng truh mă yua hơđong sui thun hloh hăng hơđong na nao hnun kah  jao glăi ba yua sit nik. Tui hăng ơi Côn, ăt aka ƀu pơhlôm hơđong sit nik ôh ring bruă anai dŏ hơmâo dơ̆ng mơ̆n hă ƀô̆ tơlơi truh pơčah đing, ñu lăi:

"Ƀing gơmơi hơmâo ming pơkra glăi laih, kah hăng ming pơkra glăi ƀiă abih yơh anŏ dŏ kơƀah mơ̆ng ring bruă anai, samơ̆, ăt amra hơmâo dơ̆ng mơ̆n anŏ gun ƀơi dua dua bit anih aka ƀu thâo ƀuh, lơ̆m hrơi mông dŏ mă yua sit mơ̆n ñu amra ƀuh. Phrâo anai, sa anih, lăi anih đing gut ƀudah ƀơi anih kơčun 1,2 met, dưm truă aka ƀu djơ̆ tui rơnoh kač rup mơ̆ng hlâo. Đing glông 6000 met jing đing phun hăng hơdôm hơpluh km đing čơƀeng, đing pơčlah mơ̆ng phun lơ̆m ba yua, yua kơ đing kơsu, ia rô kơtang, pơđoh ia ba nao amăng kual hmua đang mơnuih ƀôn sang, sit mơ̆n hơmâo bơbeč djơ̆ amăng mông mă bruă thâo, tĕk djơ̆ đing anun ta ƀu dưi thâo djop ôh".

Kơčăo bruă đưm đing pơđoh ia kơ plơi Tiến Cường, să Quảng Tiến, tơring glông Čư̆ Mgar dưi hơmâo Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Dak Lak pơsit brơi tuh pơ alin abih tih rơnoh prăk 73 klai, dưm truă ming pơkra mơ̆ng rơnuč thun 2019, akŏ bruă pơkă hlâo khom giong amăng blan 10/2020 samơ̆ kaih hĭ pơkă hăng hrơi blan pơkă. Kơčăo bruă anai dưi lăng anŏ či kiăng ječ biă mă laih anun djru prong amăng kual juăt kơƀah ia yua amăng bơyan phang ƀơi să Quảng Tiến, samơ̆ lơ̆m pok pơhai hơmâo lu tơlơi truh ƀu hơđong. Lu hrơi, mông pô sang bruă tŭ mă pơkra ming hăng pô tuh pơ alin kơčăo bruă aka ƀu hơmâo tơlơi či kiăng djơ̆ hrŏm ôh, ƀơi anŏ dua bơnah dŏ bơjăm nao rai tơdruă lơ̆m hơmâo tơlơi soh glăi. Djơ̆ mông kơtang hloh, lơ̆m đing ia pơčah na nao, pô sang bruă pơkra ming lăi lĕ yua tơlơi soh mơ̆ng pô kač rup pơkă hlâo, pô sang bruă tuh pơ alin lĕ lăi tơlơi soh tơbiă mơ̆ng sang bruă ming pơkra pô ñu.

Thun 2022, anom bruă ĕp kơđi amăng bruă mă mơ̆ng Ding jum bruă hmua hăng pơđĭ kyar plơi pla ăt hơmâo ĕp lăng hăng klah čun hơmâo hơdôm mơta tơlơi aka ƀu djơ̆, anŏ kơƀah mơ̆ng hrơi blan čih pioh, pơtong glăi, pơsit bruă mă jŭ yap, juă nua rơkâo mă bruă truh kơ bruă man pơkra, dưm truă đing, bruă sem glăi boh tơhnal giong pơkra ming, jŭ yap tla glăi prăk mă bruă mơ̆ng kơčăo bruă anai. Hăng tơlơi git gai khut khăt mơ̆ng Ding jum Bruă  hmua hăng pơđĭ kyar hăng Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Dak Lak, truh rơnuč thun 2023, ring bruă hơmâo ming pơkra glăi, pơsir hĭ anŏ răm ƀăm amăng đing pơđoh ia, hmao jao brơi yua ba ia kơ mơnuih ƀôn sang bruih amăng bơyan phang thun anai. Ră anai, hơmâo giăm 400 boh sang anŏ mơnuih ƀôn sang hăng 350 hektar (ha) phun pla sui thun dưi tŭ mă ia bruih mơ̆ng kơčăo bruă anai.

Samơ̆ amăng tơlơi hok mơak anun, ăt dŏ mơ̆n hŭi bơngơ̆t pơčah đing. Tơdah hơmâo dơ̆ng tơlơi truh pơčah đing, mơnuih ƀôn sang ƀu hơmâo ia bruih ƀah wư, sư̆ rơbư̆, pô sang bruă ming pơkra hăng pô sang bruă tuh pơ alin huač prăk, hrơi mông dơ̆ng ming pơkra, pơsir glăi tơlơi truh răm ƀăm mơ̆ng ring bruă. Tơlơi anai, kiăng djop anom bruă hơmâo tơlơi thâo tong ten mơ̆ng Ding jum Bruă hmua hăng Pơđĭ kyar plơi pla hăng Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Dak Lak khom ĕp glăi tong ten, krăo lăng, ngă rơđah tui anŏ hơđong, tŭ yua hiam mơ̆ng ring bruă hlâo kơ pơjao mă yua sui thun pơ anăp anai.

 

Công Bắc-VOV Tây Nguyên/Nay Jek pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC