Tơdơi kơ tŭ yap să plơi pla phrâo amăng thun 2017, hơdôm thun rơgao, să Dă Sar, tơring glông Lạc Dương, tơring čar Lâm Đồng lêng kơ gir run hơkrŭ hăng hrưn đĭ klă dong hơdôm hơnong pơkă plơi pla phrâo tui kru hle. Lu bruă mă, tơlơi pơtrut pơsur hơmâo pok pơhai tŭ yua. Yua anun, tơlơi bơwih ƀong huă-mơnuih mơnam amăng să hơmâo tơlơi yak nao tong ten, hăng pơhrui rĭm akŏ mơnuih thun 2024 rơbêh 60,4 klăk prăk, đĭ 31,9 klăk prăk pơhmu hăng thun 2017. Ơi Cil Ha Ôñ dŏ amăng să Dă Sar, tơring glông Lạc Dương brơi thâo:

“Ƀơi anai ƀing gơmơi ƀuh rơđah neh met wa amăng plơi pla hơmâo tơlơi pơplih prong amăng bơwih ƀong huă, tơdơi kơ pơklaih rơngai hơmâo pơđĭ kyar kơtang hloh, hlâo pơklaih rơngai tơlơi bơwih ƀong ƀu hơmâo tui anai ôh, kâo ƀuh tơlơi pơplih tong ten tui anun”.

Anai lĕ ƀon lan hơmâo giăm 70% mrô mơnuih lĕ djuai ania ƀiă, tơring glông Lạc Dương lêng kơ đing nao bruă mă hăng hơdră djru djuai ania. Amăng anun, jơlan hơdră man pơdong plơi pla phrâo, tơring glông Lạc Dương hơmâo djru pơđĭ kyar bơwih ƀong huă, đĭ tui prăk pơhrui brơi mơnuih kual djuai ania ƀiă. Đơ đam tơring glông hơmâo 23 anom bơwih ƀong hrŏm, 36 grup ngă hrŏm glăk bơwih ƀong gah ngă hmua. Ơi Cil Poh, kơ-iăng khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring glông Lạc Dương brơi thâo, lu hơbô̆ bruă pơlir hơbit bơwih ƀong, blơi pơhrui gơnam đang hmua, djru brơi mơnuih kual djuai ania ƀiă pơđĭ kyar bơwih ƀong huă sĭ mơdrô gơnam tam.

“Neh met wa djuai ania ƀiă ƀơi Lạc Dương ră anai kâo ƀuh hơdip mơ-ak biă mă lơm ƀuh tơlơi pơplih prong amăng bơwih ƀong huă, neh met wa bơwih ƀong gêh gal ƀiă. Sit biă ñu amăng bơwih brơi tuai čuă ngui jai hrơi pơđĭ kyar djop plơi pla ala ƀon, sit biă ñu amăng ƀon lan hơmâo hơbô̆ bruă ngă hmua yua boh thâo phrâo, pla phun kyâo boh troh sĭ hơmâo nua anun lĕ phun: boh hồng, atiso, dâu tây ba glăi pơhrui lu brơi mơnuih ƀôn sang, pơplih tơlơi hơdip, hluai tui anun ăt pơgôp hrŏm hăng ƀon lan tañ ngă pơgiong 19 hơnong pơkă plơi pla phrâo”.

Tui jŭ yap, đơ đam tơring čar Lâm Đồng hơmâo rơbêh 350 anom bơwih ƀong sĭ mơdrô, rơbêh 50 anom bơwih ƀong hrŏm, grup ngă hrŏm yua mơnuih djuai ania ƀiă ngă akŏ hăng abih tih prăk tuh pơ alin rơbêh 2.770 klai prăk; ƀu djơ̆ kơnong ba glăi bruă mă kơ hơdôm rơbâo čô mơnuih đôč ôh mơ̆ ăt pơgôp pơđĭ kyar bơwih ƀong huă hrŏm amăng ƀon lan. Ơi Liêng Hót Ha Kliêng dŏ amăng să N’Thôn Hạ, tơring glông Đức Trọng lĕ sa amăng hơdôm anih ba gru mơng Khul mơnuih tha rơma amăng bruă hrăm hăng ngă tui gru hơdip mơng Hồ Chí Minh. Ñu brơi thâo, tơdơi kơ pơklaih rơngai thun 1975, ñu hơmâo mut hrŏm bruă mă amăng grup mơnuih ƀôn sang kiăng pơblĭu, gum hrŏm anom bơwih ƀong, 8 thun mut hrŏm tơhan kông ang plơi pla. Ding kơna kông ang să. Ñu lêng kơ ba gru ngă tui jơlan gah, tơlơi črâo trun mơng Ping gah, hơdră bruă, tơlơi phiăn mơng Kơnuk kơna.

“Kâo ăt mut hrŏm bruă djru mơnuih mơnam ră anai pơdơi laih, samơ̆ gong gai kiăng kâo amra nao djru brơi mơtăm. Kâo djru bruă amăng khul tha rơma amăng plơi pla. Kâo ngă bruă brơi neh met wa kah hăng brơi kâo pô, kâo ăt ƀu rơkơi prăk djru hơget ôh. Hlâo adih amăng thun blan tơnap tap hloh lơm phrâo pơklaih rơngai, mut hrŏm wai pơgang amăng ƀon lan, mah tơnap tap hiưm pă kâo lêng kơ pơgiong bruă jao. Kâo čang rơmang rơnuk tơdơi anai lăng tui, gir run hrăm hră, mă bruă, ngă tui klă tơlơi črâo trun, jơlan gah mơng Ping gah, hơdră bruă, tơlơi phiăn mơng kơnuk kơna”.

Amăng 5 thun rơgao, mơng ngăn rơnoh amăng hơdôm jơlan hơdră tui hơnong pơkă dêh čar hơmâo jak iâu pơgôp 15.000 klai prăk kiăng man pơdong plơi pla phrâo, đơ đam tơring čar Lâm Đồng hơmâo 76 amăng abih tih 78 să kual mơnuih djuai ania ƀiă đĭ plơi pla phrâo, 15 boh să dưi đĭ plơi pla phrâo hrưn đĭ; 4 boh să đĭ plơi pla phrâo kru hle. 5 thun rơgao, abih tih ngăn rơnoh tuh pơ alin brơi kual mơnuih djuai ania ƀiă ƀơi Lâm Đồng rơbêh 1.264 klai prăk. Mơng anun, pơgôp pơplih tơlơi hơdip mơda kơ mơnuih ƀôn sang kual mơnuih djuai ania ƀiă. Truh ră anai, mrô mơnuih ƀun rin djop mơta kual mơnuih djuai ania ƀiă ƀơi tơring čar Lâm Đồng hrŏ trun dŏ giăm 2%; pơhrui rĭm akŏ mơnuih 50 klăk prăk. Ơi K’Beo, kơ-iăng khua khul pơ ala mơnuih ƀôn sang să N’Thôn Hạ, tơring glông Đức Trọng, tơring čar Lâm Đồng brơi thâo:

“Hlâo adih mơnuih djuai ania ƀiă hơdip tơnap tap biă mă, ƀu thâo bơwih ƀong huă, tơlơi hơdip rin rơpa na nao. Dong mơng hrơi pơklaih rơngai, pơlir lŏn ia ta jing sa, hơmâo tơlơi čung ba, git gai mơng Ping gah, kơnuk kơna yua anun neh met wa ƀơƀrư̆ thâo bơwih ƀong huă, tơlơi hơdip kơ neh met wa ƀơi anai hrưn đĭ, pơplih tong ten pơhmu hăng hlâo kơ hrơi pơklaih rơngai. Kơ bruă man pơkra anih anom, jơlan glông, sit biă ñu lĕ jơlan glông tuh pơ alin pok prong yua hơmâo tơlơi đing nao tuh pơ alin lu biă mă mơng gơnong glông. Neh met wa hok mơ-ak, pơlăi nao rai đing nao bơwih ƀong huă, đĭ tui prăk pơhrui”.

Hơdôm tơlơi pơplih prong amăng kual mơnuih djuai ania ƀiă ƀơi tơring čar Lâm Đồng pơdah tong ten tơlơi đing nao mơng Ping gah, kơnuk kơna hăng tơlơi gir run hrưn đĭ mơng neh met wa amăng plơi pla. Mơng sa boh kual dŏ lu tơnap tap, ră anai pơplih ƀô̆ mơta phrâo hăng hơdôm ară jơlan pok prong, lu hơbô̆ bruă bơwih ƀong ba glăi tŭ yua hăng tơlơi hơdip gru grua djop mơta. Boh than ba glăi anai ƀu djơ̆ kơnong ngă hrưn đĭ tơlơi hơdip mơda đôč ôh mơ̆ ăt hơkrŭ pran đăo gơnang mơng mơnuih djuai ania ƀiă hăng tơlơi črâo trun, hơdră bruă pơđĭ kyar hơđong kjăp. Hăng rơnoh pơđĭ kyar anai, Lâm Đồng amra tŏ tui pơsit tong kơdrưh ang lĕ sa amăng hơdôm boh tơring čar ba jơlan hlâo amăng bruă man pơdong plơi pla phrâo, pơgôp hrŏm amăng pơđĭ kyar ƀơi kual Dap kơdư hăng đơ đam dêh čar./.